Kronika religijna

• “Modlitwa za zmarłych jest rzeczą ważną i konieczną" - powiedział Jan Paweł II przed niedzielną modlitwą “Anioł Pański" w Dniu Zadusznym. Papież podkreślił, że “nawet jeśli [ludzie] zmarli w stanie łaski i przyjaźni z Bogiem, mogą wciąż potrzebować ostatecznego oczyszczenia, aby wejść do radości nieba". Papież podziękował mieszkańcom Krakowa za opiekę nad grobami jego rodziców i brata.
• Jan Paweł II zrezygnował w tym roku z modlitwy na grobach swych poprzedników w podziemiach Bazyliki św. Piotra w uroczystość Wszystkich Świętych. Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej nie podało wyjaśnień. Prasa spekulowała, że przyczyną były trudności Papieża ze schodzeniem po krętych schodach do watykańskich katakumb (od Wielkanocy Jan Paweł II korzysta na ogół z fotela na kółkach).
• Podczas środowej audiencji ogólnej Papież podsumował zakończony w październiku kościelny Rok Różańca. Jan Paweł II przypomniał intencje, jakie powierzył modlitwie różańcowej: troskę o pokój i rodzinę. “Wstrząsające zamachy z 11 września 2001 roku i to, co wydarzyło się potem na świecie, przyczyniły się do wzrostu napięcia w wymiarach całej planety. W obliczu tej niepokojącej sytuacji odmawianie koronki różańca nie jest wycofaniem się w życie wewnętrzne, ale raczej świadomym wyborem wiary: rozważając oblicze Chrystusa, naszego Pokoju i naszego pojednania, pragniemy błagać Boga o dar pokoju, za wstawiennictwem Najświętszej Maryi Panny. Prośmy Ją o siłę konieczną do tego, aby być budowniczymi pokoju, poczynając od codziennego życia w rodzinie" - powiedział Papież. Z powodu ulewy audiencję przeniesiono z Placu św. Piotra do dwóch miejsc: część z ok. 16 tys. pielgrzymów odmówiła z Janem Pawłem II Modlitwę Pańską w Bazylice św. Piotra, a pozostali (w tym grupy z Polski) wysłuchali papieskiego przemówienia w Auli Pawła VI.
• Kard. Roger Etchegaray powiedział, że Watykanowi tak bardzo zależy na normalizacji stosunków z Pekinem, ponieważ to najlepszy sposób uzdrowienia sytuacji Kościoła w Chinach - podzielonego na Kościół “patriotyczny" i “podziemny". Kardynał podkreślił, że - wbrew powszechnej opinii - w kraju tym istnieje tylko jeden Kościół katolicki, który jednak ma dwa oblicza. Zdaniem komentatorów hierarcha dał tym samym wyraźny sygnał, że Watykan uznaje Kościół “patriotyczny" za część Kościoła powszechnego. Komunistyczne władze Chin zerwały stosunki dyplomatyczne z Watykanem w 1951 r.
• O prymacie istnienia nad posiadaniem przypomniał na forum Światowej Federacji Reklamodawców abp John Foley. Na odbywającym się w Brukseli sympozjum z okazji 50-lecia tej organizacji przewodniczący Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu mówił o pozytywnej roli reklamy w społeczeństwie, które potrzebuje informacji. Przestrzegł jednak przed niebezpieczeństwami kreowania nawyków konsumpcyjnych. “Nie sugerujcie, że posiadanie czyni kogoś lepszym od innych" - zaapelował.

Kościół w świecie...

• “Wiara chrześcijańska pomagała jednoczyć Europę w przeszłości i również dziś może być siłą jej jedności" - czytamy w oświadczeniu Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (ComECE), która spotkała się w Brukseli w dniach 30-31 października. Biskupi omawiali prace niedawnej Konferencji Międzyrządowej, która przygotowuje przyszły Traktat Konstytucyjny UE, oparty na propozycjach przedłożonych przez Konwent Europejski. Komisja ponowiła apel o wprowadzenie do preambuły traktatu odniesienia do chrześcijaństwa. “Uznanie wagi chrześcijańskich korzeni Europy - stwierdzili biskupi - jest tylko potwierdzeniem prawdy historycznej, która w żadnym wypadku nie pomniejsza wkładu innych religii i tradycji filozoficznych, również jasno wspomnianych w preambule. (...) Odniesienie do chrześcijaństwa i jego znaczenia nie oznacza wcale, że Europa ma tylko jedną religię, nie podważa zasady rozdziału Kościoła od państwa ani neutralności instytucji UE, które to zasady Kościół katolicki bez zastrzeżeń popiera".
• W Egipcie aresztowano 22 chrześcijan. Organizacje praw człowieka donoszą, że większość z nich to niedawni konwertyci z islamu. Znajdująca się wśród aresztowanych para małżeńska była bita podczas przesłuchania. W Egipcie prawo nie zabrania przechodzenia z islamu na chrześcijaństwo, ale “apostaci" często są aresztowani pod innymi zarzutami i siłą zmuszani do wyrzeczenia się nowej wiary.
• W Holandii w dramatycznym tempie zamykane są kościoły. W ostatnich 10 latach zamknięto 623 świątynie - zamienione na biblioteki, muzea czy budynki mieszkalne. Najczęściej jednak pozostają puste. Przypuszcza się, że do 2010 roku z obecnych 1,8 tys. kościołów jedna trzecia straci sakralny charakter. Tylko 10 proc. Holendrów uczestniczy w nabożeństwie raz w miesiącu. Tymczasem w 1960 r. do chrześcijaństwa przyznawało się prawie 80 proc. Holendrów, z czego ponad 70 proc. regularnie raz w tygodniu chodziło do kościoła. Przewiduje się, że w 2020 r. tylko co czwarty Holender będzie chrześcijaninem.
• Narodowy Kościół Szkocji - Kirk of Scotland (prezbiteriański) - na moderatora, czyli de facto zwierzchnika, po raz pierwszy od XVI w. wybrał nie tylko osobę świecką, ale też kobietę - dr Alison Elliot (54 l.). Urząd (roczna kadencja) przejmie w maju 2004 r. Kościół Szkocji jest największą chrześcijańską wspólnotą w tym kraju, liczy 600 tys. wiernych, posiada ponad 1400 pastorów w 1600 parafiach. Najwyższą władzą jest Zgromadzenie Generalne, którego pracami kieruje moderator. Szkocja jest jedynym krajem europejskim, gdzie państwowym Kościołem jest wspólnota tradycji reformowanej (kalwińskiej). W przeciwieństwie do wspólnoty anglikańskiej państwo nie ma wpływu na jego doktrynę, zarządzanie, liturgię i organizację.

... i w Polsce

• “Wśród ludzi na całym świecie, niezależnie od systemu wiary, istnieje przekonanie, że w człowieku istnieje coś ponad ciałem, co przechodzi w inny, niewidzialny stan trwania w radości" - powiedział Prymas Polski w orędziu z okazji Wszystkich Świętych i Dnia Zadusznego. “Bóg przychodzi do nas na wiele sposobów, jednym z tych sposobów jest śmierć, przyjście nieuniknione, moment bardzo ważny, majestatyczny, jedyny - tłumaczył kard. Glemp w wystąpieniu transmitowanym przez TVP. - Każda śmierć i każdy grób to zalążek zmartwychwstania". W Zaduszki Prymas poświęcił przed kościołem środowisk twórczych na Placu Teatralnym w Warszawie “Nekropolię twórców". Umieszczone tam epitafia upamiętniają 29 wybitnych ludzi kultury i nauki z ostatnich kilkudziesięciu lat (m.in. Zbigniewa Herberta, Mieczysława Jastruna, Pawła Hertza, Artura Międzyrzeckiego, Dariusza Fikusa, Witolda Lutosławskiego, Andrzeja Miłosza, Aleksandra Gieysztora).
• Duchowni muszą bardziej ufać świeckim - podkreślił w rozmowie z KAI bp Andrzej Suski. Przewodniczący Komisji Duchowieństwa Konferencji Episkopatu Polski pozytywnie ocenił polskich księży, jednak przyznał, że pewne obawy budzi ich kondycja psychiczna i zdrowotna. Duchowni są bowiem “przeciążeni rozlicznymi obowiązkami. Oprócz funkcji ściśle duszpasterskich, katechizują w szkole i parafii, prowadzą działalność charytatywną, zajmują się administracją oraz budową lub remontami obiektów należących do parafii". Bp Suski uważa, że jedną z przyczyn przepracowania jest słaba współpraca ze świeckimi.
• Majątek parafii w Dalikowie zostanie zlicytowany. Kolejne spotkanie przedstawicieli parafii i łódzkiej kurii z matką poszkodowanej Agnieszki M. (w 1997 r. na cmentarzu parafialnym na dziewczynę spadł konar; parafia musi wypłacić ponad 350 tys. złotych odszkodowania z odsetkami i dodatkowo co miesiąc rentę w wysokości 1450 zł) zakończyło się fiaskiem. Poszkodowana żądała 250 tys. złotych, parafia była w stanie wyłożyć 100 tys. Zdaniem prawników samemu kościołowi - jako “służącemu do wykonywania praktyk religijnych" - nie grozi licytacja. Natomiast dalikowską plebanię chce kupić Jerzy Urban. Naczelny tygodnika “Nie" planuje urządzić tam agencję towarzyską.
• Bez przedstawicieli Polski odbyła się w Rzymie konferencja ministrów spraw wewnętrznych krajów UE i państw kandydujących nt. dialogu międzyreligijnego i migrantów w Unii. Zdumienie tym faktem wyraził, jak dowiedziała się KAI, włoski rząd. Nie przyjechał ani zaproszony minister Krzysztof Janik, ani żaden z jego zastępców. Nieoficjalnie polscy dyplomaci tłumaczyli, że przyjazd szefa MSW, borykającego się z licznymi problemami (wniosek o wotum nieufności w Sejmie, tzw. afera starachowicka) był z góry wykluczony. Usiłowano jeszcze przekonać ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej Hannę Suchocką, aby wzięła udział w obradach i zaplanowanej audiencji u Papieża, ale ze względów protokolarnych taka zamiana okazała się niemożliwa.