Wieniawski do wstrzyknięcia
Obraz
Konkursy, które odbywają się w rytmie 5-letnim (tym razem z powodu pandemii przesuniętym o dodatkowy rok), w każdej swojej edycji z założenia gromadzą nowy nabór kandydatów. Rzadko tylko pojawiają się kolejne podejścia, gdy ktoś stara się poprawić swój wynik, mieszcząc się wciąż w limicie wieku. Mimo że limit ten jest szeroki. W tym roku najstarsza uczestniczka miała 29 lat (Meruert Karmenova, II miejsce), a najmłodsi – po 17. To i tak nic, jeżeli spojrzymy w historię: w 1935 roku, w I Konkursie, brały udział cudowne dzieci (9-letnia Ida Haendel otrzymała VI miejsce, 11-letni Józef Chasyd wyróżnienie), później także wygrał turniej 16-letni Piotr Janowski. Nasuwa się wniosek, że nastolatkowie z talentem i odpowiednią edukacją są już w pełni artystami – nawet jeżeli doświadczenia i dojrzałość będą gromadzić przez całe życie. To zresztą najwyraźniej ewidentnie idealny wiek do grania muzyki Wieniawskiego – zachwyt tą porywającą wirtuozerią jest wręcz wpisany w młodość i kilka najbardziej pamiętnych kreacji obu arcytrudnych Koncertów skrzypcowych polskiego kompozytora dokonanych zostało przez artystów w wieku jak najbardziej konkursowym: Michael Rabin miał lat 21, Gil Shaham 19, a fenomenalna Camilla Wicks, gdy występowała pod batutą Stokowskiego, ledwie 18.
W każdym razie – z reguły na tego typu imprezach młodsi wykonawcy mają znacznie więcej do powiedzenia niż ci dojrzali. Także tym razem było to oczywiste: wybitne talenty w tym wczesnym wieku lśnią już blaskiem sobie tylko właściwym. W 2022 roku zalśniły przede wszystkim niezwykłe zdolności Qingzhu Wenga (III nagroda) – muzycznego narratora i malarza, stroniącego od technicznej wirtuozerii, którą często kojarzy się z azjatyckimi muzykami, za to grającego artykułowaną frazą, budującego dźwiękowe wypowiedzi, wyrafinowane i logiczne, od pierwszego dźwięku do końcowej pointy. Zapamiętamy jego Chaconnę Bacha, a zwłaszcza odkrycie fascynującej jakości Sonaty skrzypcowej Paderewskiego i niezwykle piękne „Driady i Pan” Szymanowskiego. Na koniec zalśnił też radosny i wdzięczny talent Hiny Maedy (I nagroda), z występu na występ grającej coraz lepiej – aż do najlepszego Koncertu Brahmsa w finale.
Co nie mniej ważne, nowe pokolenie skrzypków miało do powiedzenia coś jeszcze. Do wiolinistyki szeroką ławą wszedł historyzm. XX-wieczny styl gry, z nieustannym wibratem, ale i belcantem, szeroką, rozśpiewaną frazą melodyczną, wyraźnie przemija. Z popisowymi, epatującymi ekstrawertyzmem patetycznej lub lirycznej melodyki Koncertami Wieniawskiego zmagali się (zamiast nimi się cieszyć) niemal wszyscy kandydaci. W innych utworach z reguły też trudno było dosłuchać się swobodnego gestu, który do tej pory był właściwy dla skrzypiec. Najciekawsi artyści stali się analitykami, rozbierającymi frazę i pokazującymi jej konstrukcję i detale, nie rozmach. Skrzypce przestały być czarodziejskim lub diabelskim instrumentem prestidigitatorów i prawdziwych magików, a stały się narzędziem narracji – jak gdyby przyswojono sobie z nagła elementy sztuki Gidona Kremera lub, z młodszych prekursorów, Aliny Ibragimovej. Co nie oznacza, że wszyscy mają ich możliwości i że nie powinno się jednak docenić techniki – której owym „wzorcom” nigdy nie brakuje. Bez tego potencjalnie intrygujący nowy rozdział w wiolinistyce nie będzie jednak w pełni przekonujący.©
W trakcie Konkursu Wieniawskiego na stronie tygodnikpowszechny.pl/wieniawski prowadziliśmy serwis specjalny, gdzie Jakub Puchalski dzień po dniu przedstawiał rywalizację skrzypków.
Obraz
16. Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego
POZNAŃ, 7-21.10.2022
Organizator: Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu
Współorganizacja i wspófinansowanie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
16. Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego jest współorganizowany z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
