Po przegranej wojnie Ormianie uciekli z Górskiego Karabachu, którym władali przez ostatnie 30 lat. Władze Armenii, w której chronią się karabascy uchodźcy, ogłosiły, że most na granicznej rzece Hakari przekroczyło ponad 100 tys. osób. Tyle, z grubsza biorąc, liczyła przed wojną cała ludność Karabachu, którą stanowili niemal wyłącznie Ormianie. Ich ucieczka sprawia, że zwycięzcy krótkiej wrześniowej wojny, Azerowie, zajmą bezludny kraj, o który od końca lat 80. XX w. toczyli spór z Ormianami.
Tak naprawdę konflikt zaczął się sto lat temu, gdy po I wojnie światowej i upadku imperium tureckiego w Karabachu i Azerbejdżanie doszło do starć między Ormianami i Azerami, krewniakami Turków. Za czasów ZSRR, który podbił zarówno Armenię, jak i Azerbejdżan, pierwszą republikę w świecie muzułmańskim, Karabach – w którym większość ludności stanowili Ormianie – został przyłączony do Azerbejdżanu, ale otrzymał autonomię. Po rozpadzie Związku Sowieckiego wspierani przez Armenię karabascy Ormianie ogłosili secesję i w 1994 r., po sześcioletniej wojnie, oderwali kraj od Azerbejdżanu i proklamowali niepodległość. Zajęli także otaczające Karabach azerbejdżańskie powiaty (wypędzając prawie milion Azerów) i przemienili je w strefę buforową, oddzielającą samozwańczy Arcach – jak nazywają ten region – od Azerbejdżanu.
Azerowie nie wyrzekli się jednak Karabachu. Dzięki zyskom ze sprzedaży kaspijskiej ropy naftowej szkolili i zbroili swoje wojsko przy pomocy najbliższej sojuszniczki, Turcji, a także Izraela. Zaatakowali jesienią 2020 r. i po 44-dniowej wojnie odbili strefę buforową i większość Karabachu. Resztę zajęli teraz – 19 i 20 września – gdy błyskawicznie rozgromili karabaskie wojsko, któremu nie przyszła z pomocą ani Armenia, znaczenie dziś słabsza i uboższa od Azerbejdżanu, ani jej tradycyjna sojuszniczka, Rosja, której Ormianie zawierzyli swoje bezpieczeństwo, oddając w zamian bazę wojenną, granice państwa i niemal całą gospodarkę.
Poza niespełna trzymilionową Armenią Karabach był ostatnim regionem, w którym Ormianie stanowili większość ludności. Siedem milionów Ormian żyje w diasporze, głównie w Rosji, USA, Francji, Argentynie i na Bliskim Wschodzie. ©℗
Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Masz konto? Zaloguj się
365 zł 95 zł taniej (od oferty "10/10" na rok)
