Charakter narodowy istnieje. Szczególnie cudzy. Każdy w Polsce wie: Rosjanie są ciemni, Niemcy tępi, Francuzi to lekkoduchy, Cygan kradnie, a Żyd to zawsze Żyd. Czy istnieje i na czym polega jego własny charakter, nie bardzo jednak każdemu w Polsce wiadomo, stąd dramatyczne pozy, roztrząsanie złóż i zapożyczeń, przesiewanie „swojszczyzny” od „elementów nanośnych” ze wszystkimi tego dawnymi i teraźniejszymi konsekwencjami.

Nic tak człowieka nie rozstraja, jak niepewne odbicie w cudzych oczach. W oczach cudzoziemców Polak zazwyczaj nadmiernie wszystko komplikuje. Ten jego kraj na przykład. Z jednej strony właściwie już Rosja - wszak Rosja zaczyna się tam, gdzie są brzozy - ale ze względu na zasięg kultury technicznej i alfabetu łacińskiego, ciągle jeszcze Niemcy. „Na bagnach Polski rośnie ziele z pięknym kwiatem błękitnym („blaue Sternblume”) na długiej łodydze, które to...