Chaos w Berlinie

To nie paradoks, lecz skutek tendencji z ostatnich kilku lat w wewnątrz- niemieckiej polityce – w tym decyzji podjętych pięć lat temu w czasie kryzysu migracyjnego, które spolaryzowały Niemcy – z ich apogeum w ostatnich tygodniach. Oto okazuje się, że w niemieckiej polityce zagranicznej, w jej zasadniczych i zgodnych z interesem Polski segmentach – takich jak utrzymanie jedności Unii w kwestii sankcji wobec Rosji, podtrzymanie więzi atlantyckich czy reakcja na ambicje Macrona „suwerenności obronnej” Europy w opozycji do USA – wszędzie tam to ona, Angela Merkel, jest gwarancją stabilności Berlina. Mimo rozbieżności (Nord Stream 2) i zaniedbań (kiepski stan Bundeswehry, obok Amerykanów naszej głównej armii sojuszniczej), głos Merkel, jej autorytet wciąż są kluczowe.

Równocześnie ta sama Merkel staje się coraz bardziej czynnikiem destabilizującym, gdy idzie o kondycję jej własnej formacji, chadeckiej CDU, i kwestię następstwa. Choć, przypomnijmy, sama postawiła ją na porządku dziennym 14 miesięcy temu, kiedy ogłosiła, że jesienią 2021 r. nie będzie ubiegać się o reelekcję, zrezygnowała z przewodzenia CDU i namaściła Annegret Kramp-Karrenbauer na następczynię. Jednak w minionym tygodniu ten eksperyment – rozdział ról szefowej rządu i głównej partii rządzącej – się zakończył: AKK, jak się ją popularnie nazywa, zapowiedziała rezygnację z przewodzenia CDU oraz z roli kandydatki chadecji na kanclerza w 2021 r. Kroplą, która przelała czarę, była sytuacja w Turyngii: lokalna CDU podjęła tam współpracę z AfD, mimo zakazu partyjnej centrali. Ale tylko kroplą. Trudno oprzeć się wrażeniu, że przez tych 14 miesięcy kanclerz nie włożyła tyle energii, ile by mogła, we wspieranie AKK, w budowanie jej pozycji.

Tymczasem nie chodzi tu o życie wewnętrzne jednej partii: hierarchia na ringu partyjnym wygląda tak, że jest tam jeden gracz wagi ciężkiej (chadecja), jeden średniej (Zieloni) i kilku lekkiej (SPD, AfD, Lewica, FDP). Kto przewodzi CDU, ten otrzyma w 2021 r. misję tworzenia rządu. Teraz, po decyzji AKK, w chadecji zapanował chaos: nie wiadomo, jak ma wyglądać kwestia następstwa i czy nowy lider CDU nie zużyje się równie szybko w cieniu Merkel. Przypomina to kazus Helmuta Kohla, który rządził równie długo i na finiszu nie uniknął dysonansu (docenienie za granicą versus obciążenie dla partii). Na koniec następczyni, tj. Angela Merkel, musiała się wtedy od Kohla ostro odciąć. Czy dziś chadecję czekają podobne wstrząsy? Czy następca Merkel musi dokonać „matkobójstwa”?

Miejmy natomiast nadzieję, że Annegret Kramp-Karrenbauer pozostanie w rządzie jako szefowa resortu obrony. Przemówienie, które wygłosiła w minioną sobotę na Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium, potwierdza obserwację, że jak mało kto w niemieckiej klasie politycznej rozumie ona i podziela poglądy Warszawy – rządzącej i opozycyjnej, tu różnicy nie ma – w sprawach polityki światowej i obronnej.

Tym bardziej żal, że AKK nie będzie kanclerzem. Zwłaszcza że politycy mający największe szanse, by zostać przewodniczącym CDU, a więc i kandydatem na kanclerza – jak premier Nadrenii Północnej-Westfalii Armin Laschet, były szef frakcji chadeckiej Friedrich Merz i obecny minister zdrowia Jens Spahn – to wprawdzie fachowcy w swojej dziedzinie, tj. w zarządzaniu administracją lub wielkim biznesem (jak Merz, do niedawna członek rady nadzorczej koncernu inwestycyjnego Blackrock), jednak w sprawach światowych to nowicjusze, niezapisane karty, bez doświadczenia i tak przydatnego „networku”. Nie będą partnerami dla Putina. Tymczasem wkoło coraz głośniej mówi się o demontażu Zachodu… Dyskusje prowadzone w miniony weekend na konferencji w Monachium pokazały, że choć struktury się trzymają, coraz trudniej jest mówić o wspólnej kulturze strategicznej Zachodu, o wspólnych wyobrażeniach o świecie, ideach i wartościach.

Stary bon mot powiadał, że gdy gospodarka Niemiec łapie katar, gospodarki reszty krajów Europy szybko zapadają na grypę. Oby nie sprawdził się on wkrótce w sprawach polityki światowej i obronnej. ©℗