Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Chodzi m.in. o dłuższy czas upływający do przedawnienia sprawy, możliwość zniesienia przedawnienia, pomoc dla ofiar i ich rodzin, współpracę z władzami cywilnymi. Okólnik Kongregacji Nauki Wiary ma być dla światowych episkopatów podstawą do przygotowania własnych wytycznych, dopasowanych do lokalnych warunków. Jeżeli biskupi takie dokumenty już stworzyli, mają je zweryfikować w świetle zapisów okólnika. Dokument ukazuje się rok po zatwierdzeniu przez Benedykta XVI zaktualizowanego motu proprio "Sacramentorum sanctitatis tutela" (ogłoszonego przez Jana Pawła II w 2001 r.), które zawiera m.in. normy postępowania w tego typu przypadkach.
Kongregacja zachęca, by do pracy nad wytycznymi zostali włączeni także przełożeni zakonni. Każdy episkopat ma przesłać do Kongregacji kopię swoich "Wytycznych" do końca marca 2012 r.
Okólnik przypomina, że biskup ma za zadanie "danie właściwej odpowiedzi" na seksualne nadużycia na terenie swojej diecezji. Dlatego trzeba, by zostały ustanowione "należyte procedury postępowania, by objąć opieką ofiary takich nadużyć, jak również by formować wspólnotę kościelną w celu ochrony niepełnoletnich". Procedury mają mieć na względzie także ustawodawstwo cywilne.
Biskup lub jego delegat mają "okazywać gotowość do wysłuchania ofiar i ich rodzin, jak też angażować się w udzielenie pomocy duchowej i psychologicznej". Przykładem są spotkania Benedykta XVI z ofiarami molestowania podczas pielgrzymek i słowa z listu do katolików w Irlandii: "Ogromnie wycierpieliście i jest mi z tego powodu naprawdę przykro. Wiem, że nic nie może usunąć zła, które znosiliście. Nadużyto waszego zaufania i została pogwałcona wasza godność". Istotne są - w niektórych krajach już funkcjonujące - programy prewencyjne, które mają na celu pomoc "w rozpoznaniu oznak wykorzystywania seksualnego". Równie istotna jest odpowiednia formacja kapłańska. Dokument cytuje słowa Jana Pawła II wypowiedziane po fali skandali seksualnych w USA: "nie ma miejsca w kapłaństwie i w życiu zakonnym dla tego, kto by krzywdził młodych". Przyszli kapłani mają cenić sobie czystość i celibat, odpowiedzialność ojcostwa duchowego.
Biskup ma "zapewnić wszelkie stosowne środki w traktowaniu ewentualnych przypadków nadużyć im zgłoszonych" - zgodnie z prawodawstwem kanonicznym i cywilnym. Wiarygodne oskarżenie biskup ma skierować do Kongregacji, ta zaś wskaże dalsze kroki tak, "aby zagwarantować z jednej strony słuszną procedurę wobec duchownych oskarżonych, z poszanowaniem ich fundamentalnego prawa do obrony, a z drugiej - chroniąc dobro Kościoła, wraz z dobrem ofiar". Tylko w kompetencji Watykanu leży "definitywny osąd dotyczący winy i ewentualnej zdolności do wykonywania posługi kapłańskiej, jak również konsekwencji nałożenia kary dożywotniej". Oskarżony duchowny powinien być poinformowany o wniesionym oskarżeniu, by mógł się do niego ustosunkować, nim sprawa trafi do Rzymu. W przypadku niesprawiedliwego oskarżenia, duchownemu ma zostać przywrócone dobre imię.
Kongregacja jasno stwierdza konieczność współpracy z władzami cywilnymi, "w szczególności, gdy chodzi o przepisy prawodawstwa cywilnego dotyczące zgłoszenia danych przestępstwa organowi władzy do tego powołanemu". Dotyczy to też, co ważne, świeckich działających w kościelnych strukturach.
Nadużycia seksualne wobec osób do 18. roku życia, dokonane przez osobę duchowną, pozostają zastrzeżone dla Kongregacji. Przedawnienie następuje po upływie 20 lat (dawniej: 10) od osiągnięcia przez ofiarę pełnoletności. Co więcej, Kongregacja ma teraz prawo uchylić przedawnienie. Zostały też zdefiniowane przestępstwa polegające na nabywaniu, posiadaniu i upowszechnianiu "materiału pedo-pornograficznego".
Środki kanoniczne wobec winnego duchownego są dwojakiego rodzaju: ograniczenie wykonywania publicznej posługi albo tylko zakaz kontaktu z osobami niepełnoletnimi; sankcje karne, wśród których najcięższą jest wydalenie ze stanu duchownego.
Watykan o pedofilii duchownych
"Wytyczne" przygotowane przez Konferencje Episkopatu winny dać wskazówki Biskupom Diecezjalnym i Wyższym Przełożonym, jak postępować w przypadku, gdy zostaliby poinformowani o domniemanych nadużyciach seksualnych wobec osób niepełnoletnich, dokonanych przez duchownych na terytorium podlegającym ich jurysdykcji. Tego rodzaju "Wytyczne" winny mieć na względzie następujące uwagi:
l pojęcie "nadużycie seksualne wobec osób niepełnoletnich" winno być zgodne z definicją zawartą w motu proprio SST art. 6 ("przestępstwo przeciw szóstemu przykazaniu Dekalogu popełnione przez duchownego z osobą nieletnią poniżej osiemnastego roku życia"), jak również z procedurami postępowania i praktyką orzeczeń sądowych Kongregacji Nauki Wiary, mając na względzie prawodawstwo cywilne danego kraju;
l osoba wnosząca oskarżenie o przestępstwie winna być traktowana z szacunkiem. W przypadkach, w których nadużycie seksualne jest powiązane z innym przestępstwem przeciwko świętości sakramentu pokuty (SST, art. 4), oskarżający ma prawo żądać, by jego imię nie zostało ujawnione duchownemu oskarżonemu (SST, art. 24);
l władze kościelne winny zatroszczyć się o pomoc duchową i psychologiczną dla ofiar;
l dochodzenie w sprawie oskarżeń winno przebiegać z należytym szacunkiem i przy zachowaniu zasady prywatności (privacy) i dobrego imienia osób;
l duchowny oskarżony winien być poinformowany o oskarżeniach, z możliwością ustosunkowania się do nich, już w fazie dochodzenia wstępnego, chyba że istnieją ważne racje przeciw temu;
l organy konsultacyjne czuwające i rozpoznające poszczególne przypadki, przewidziane w konkretnym miejscu, nie mogą zastępować rozpoznania i władzy rządzenia (potestas regiminis) poszczególnych Biskupów;
l wytyczne winny uwzględniać ustawodawstwo cywilne danego kraju, w szczególności to, odnoszące się do ewentualnego obowiązku powiadomienia władz świeckich o domniemanym przestępstwie;
l w każdej chwili postępowań dyscyplinarnych lub karnych duchownemu oskarżonemu winno się zabezpieczyć godne i słuszne utrzymanie;
l wyklucza się możliwość powrotu do wykonywania posługi kapłańskiej w sposób publiczny, jeśli owa publiczna posługa duchownego stanowi niebezpieczeństwo dla osób nieletnich lub powodowałaby skandal we wspólnocie.
Z okólnika Kongregacji Nauki Wiary z 16 maja 2011 r.
