Po części banalny, po części kontrowersyjny: oto nowy watykański dokument o godności człowieka

Watykan ogłosił w poniedziałek deklarację o godności ludzkiej „Diginitas infinita”. Jak przyznano w trakcie prezentacji, tekst przygotowywano kilka lat, wprowadzając liczne zmiany, także na życzenie papieża. Rezultat jest dziwny – po części banalny, po części bardzo kontrowersyjny.

Tekst ma dwie części – w pierwszej, teoretycznej, dokument streszcza nauczanie Kościoła dotyczące wrodzonej, niezbywalnej, ontologicznej godności każdego człowieka, która jest podstawą jego godności moralnej, społecznej i egzystencjalnej. W części tej nie znajdziemy niczego nowego względem treści dotychczasowych kościelnych dokumentów.

Druga część poświęcona jest zagrożeniom ludzkiej godności. Na życzenie Franciszka znalazło się tu więcej tematów społecznych, takich jak ubóstwo, migracje, różne formy przemocy. W tych fragmentach deklaracja przypomina zasadniczo papieskie nauczanie. Pewne kontrowersje może wzbudzić fragment poświęcony wojnie, który wskazuje oczywiste zagrożenia, jakie niesie konflikt zbrojny, ale nic nie mówi o tym, jak chronić ludzką godność w sytuacji, gdy zaprzestanie obrony przyczyniłoby się do innych zagrożeń dla ludzkiej godności.

Najwięcej kontrowersji „Diginitas infinita” może wzbudzić w kwestii, w której stanowi novum w oficjalnym kościelnym nauczaniu – czyli w sprawie teorii gender i praktyki korekty płci. Uznano w niej, że każda interwencja mająca na celu korektę płci powoduje „ryzyko zagrożenia unikalnej godności, jaką osoba otrzymała z chwilą poczęcia”. Uzasadnieniem tej oceny jest krytyka teorii gender jako zaprzeczającej „największej możliwej różnicy pomiędzy bytami ożywionymi – różnicy seksualnej”.

Problematyczność tego rozwiązania polega na nieuwzględnieniu faktów: Istnieją osoby, dla których niezgodność pomiędzy ich poczuciem tożsamości a płcią biologiczną i tym, jak są postrzegane społecznie, stanowi przyczynę ogromnych trudności psychicznych i cierpienia prowadzącego nawet do tendencji samobójczych. Korekta płci i społeczne uznanie ich tożsamości jest najskuteczniejszym rozwiązaniem ich trudności – może właśnie dlatego, iż jest to uwzględnienie ich osobowej godności.

Nacisk położony na znaczenie biologicznej różnicy płci jest też problematyczny teologicznie. Już św. Paweł pisał, że z Bożej perspektywy „nie ma mężczyzny ani kobiety, wszyscy jesteśmy kimś jednym w Chrystusie Jezusie” (Ga 3, 28). Tekst deklaracji  „Diginitas infinita” uświadamia, że zrozumienie tej natchnionej wizji jest jeszcze przed nami.