Na skróty

Zmarł tragicznie Zdzisław Beksiński, zamordowany w swoim mieszkaniu na warszawskim Mokotowie. Urodzony w 1929 r. w Sanoku, był jednym z najbardziej znanych polskich malarzy, doskonale rozpoznawalnym dzięki stylistyce wizyjnych obrazów. Zajmował się również rysunkiem, fotografią i grafiką komputerową. W wieku 75 lat w Londynie zmarł wybitny pisarz kubański Guillermo Cabrera Infante, autor m.in. powieści “Tres tristes tigres" (“Trzy smutne tygrysy", 1967; fragmenty drukowała “Literatura na Świecie" 1988 nr 5), “La Habana para un infante difunto" (1973) i tomu szkiców “Mea Cuba" (wydanie polskie: 2004), laureat Nagrody Cervantesa (1997). Przeciwnik dyktatury Fidela Castro, od 40 lat przebywał na emigracji. “Słowa Guillerma Cabrera Infante są roztańczone jak kubański taniec son. Kubańskie poczucie humoru, wdzięk i oryginalność, nadają jego twórczości wartość uniwersalną" - wspomina w “Gazecie Wyborczej" Carlos Franqui. W wieku 71 lat zmarł w Szwajcarii krytyk i kurator sztuki Harald Szeemann, m.in. opiekun artystyczny międzynarodowej wystawy “Documenta" w Kassel. W Polsce realizował wystawę na jubileusz Zachęty w 2000 r., proponując w niej nowe odczytanie dziejów polskiej sztuki nowoczesnej; zaprezentował wtedy też m.in. kontrowersyjną rzeźbę Maurizia Cattelana “Dziewiąta godzina" (figura Papieża przygniecionego meteorytem). 2 marca minęło 25 lat od śmierci Jarosława Iwaszkiewicza. “Śmierć Tropka jest dla mnie czymś niespodziewanie okropnym. Po tym samym można wnioskować, jak bardzo już jestem stary, że to zdarzenie, dla innych ludzi błahe, stało się dla mnie tak ciężkim przeżyciem i niechybnie pchnęło mnie o parę staj w stronę własnego grobu. W dodatku ubrdałem sobie, że zaraz za progiem wieczności czeka na mnie Tropek i będzie się tak bardzo cieszył po swojemu z mojego przyjścia. Zachęca mnie ta myśl do śmierci, ale strasznie gorszy Hanię, bo tam »będą inne rzeczy« - zapisywał Jarosław Iwaszkiewicz w lutym 1976 roku. - Na Stawisku jest teraz zupełnie strasznie, on jeden reprezentował trochę życia, radości, powiedziałbym młodości, choć był już stary. Migdałek stara się zastąpić Tropka i pociesza mnie, ale Migdał to tylko pies, a Tropek to nie był pies, to był mój jedyny ostatni przyjaciel. Nie darmo miał oczy Grydzewskiego. Ten cudowny wiersz Aprily’ego w przekładzie Zadury, który mnie tak poruszył: »Przestroga dla psa«: »Lecz gdyby dobra śmierć tu stała / na zaproszenia znak czekała / o każdej z godzin / nie waż się warczeć na nią, szczekać / jak przyjaciółce nie każ czekać / puść, niechaj wchodzi«". Kolejny fragment przygotowywanego do druku przez Czytelnik “Dziennika" pisarza publikuje “Twórczość" (2005, nr 1/2). W obszernym numerze także m.in. wiersze Krzysztofa Ćwiklińskiego i Bohdana Zadury, szkic Włodzimierza Paźniewskiego “Kresy, Kresy", odnalezione w archiwum “Wspomnienia akademickie" Iwaszkiewicza, korespondencja między autorem “Brzeziny" i Jerzym Lisowskim oraz blok listów francuskich pisarzy - Rolanda Barthesa, Georgesa Bataille’a, José Cabanisa, Rogera Caillois, Jeana Cocteau, Pierre Emmanuela i Jean-Paul Sartre’a - do Lisowskiego. Rozdano tegoroczne Oscary. W Muzeum Narodowym w Warszawie trwa wystawa “Bretania i polscy malarze w Bretanii (1890-1939)", prezentująca prace m.in. Olgi Boznańskiej, Meli Muter, Tadeusza Makowskiego, Józefa Pankiewicza i Władysława Ślewińskiego. W warszawskiej Zachęcie można oglądać retrospektywę Pawła Althamera. Wystawa to m.in. pokaz “jego niezwykłych »szamańskich« rzeźb, z materiałów na granicy organicznego rozpadu, w żółtym kolorze wosku i zeschniętej trawy. Rzeźb, które są zawsze portretami, najczęściej samego artysty oraz jego znajomych i rodziny. Prace rzeźbiarskie Althamera są rozproszone po świecie. Od Miami przez Turyn do Kolonii i Wiednia, i to w większości w kolekcjach prywatnych. Zobaczenie ich razem to wyjątkowe przeżycie - pisze Dorota Jarecka. - Niesłychanie prawdziwe w ruchu i geście, jednocześnie martwe - zrobione ze szczątków. Mają energię egipskich mumii. Althamer cofa się w nich do początku twórczości w ogóle, nie tylko rzeźbiarskiej. To uduchowiona materia". Także w Zachęcie otwarto wystawę “Skupienie i marzenie", obszerne przypomnienie malarstwa Jana Spychalskiego (1893-1946). “Żyjemy w świecie paradoksalnym, a w nim awanturnictwo - w sensie, w jaki Bauman przypisuje je Europie, a więc gotowości do eksperymentowania, do łączenia różnic - jest umiejętnością niezbędną. Jest w tym sensie awanturnictwem gotowość do inwestowania w przyszłość, np. przez łączenie państw w ponadnarodową Unię Europejską. Jest nim stała gotowość do samokrytycyzmu, do rezygnowania z forsowania własnych interesów, do prób przekonania przeciwnika, zamiast czynienia zeń wroga. Te właśnie przymioty Bauman odnajduje w Europie, i w nich upatruje korzeni (nie fundamentów) globalnej misji, którą chciałby, by pełniła - nową książkę Zygmunta Baumana “Europa - niedokończona przygoda" recenzuje Dawid Warszawski. - Nie jest przy tym ślepy na rzeczywistość, w której Europa nie tylko tej misji nie chce pełnić, ale kultywuje swe najmniej awanturnicze cechy: zamknięcie w sobie, obsesję bezpieczeństwa, gotowość do grania drugich skrzypiec. Ale pokazuje zarazem przekonująco, że jedynie w ten sposób można przetrwać w świecie, w którym odpowiedzią na globalizację kapitału jest globalizacja terroru, na nią zaś - globalizacja amerykańskiej antyterrorystycznej krucjaty. To samobójcze błędne koło Bauman analizuje ze szczególnym upodobaniem, i w tych analizach jest najbardziej przekonujący". Jerzy Grzegorzewski ma reżyserować (po raz pierwszy od 13 lat) w Starym Teatrze. Będą to “Krzesła" Ionesco z Jerzym Trelą i Anną Dymną, scenografią Barbary Hanickiej oraz muzyką Stanisława Radwana. Premiera planowana jest na koniec września. Nowym szefem Instytutu Adama Mickiewicza (po Tomaszu Tłuczkiewiczu, który funkcję tę sprawował przez niecałe pół roku) został Ryszard Kubiak, menedżer kultury i producent, współtwórca telewizji TVN. Akademickie Centrum Kultury UMCS “Chatka Żaka" i Stowarzyszenie “Rozstaje Europy" zapraszają na VI Międzynarodowe Dni Filmu Dokumentalnego “Rozstaje Europy", które odbędą się w Lublinie, w dniach 17-20 marca. Obok prezentacji 32 dokumentów, które oceni jury w składzie: Maria Malatyńska, Anita Piotrowska i Michał Bukojemski, odbędą się liczne imprezy towarzyszące, m.in. przegląd filmów dokumentalnych, których bohaterami są wybitni artyści: Czesław Miłosz, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Leon Tarasewicz, Nikifor...