Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Niemożliwe? Ale się zdarzyło. Proboszczem w Stolinie był bowiem ks. Henryk Kazimierowicz (1896–1942), doktor filozofii i teologii, antropolog, etnolog, religioznawca, entuzjasta psychoanalizy, poliglota, kompozytor. Ekscentryk i abnegat mający wciąż kłopoty ze zwierzchnikami, przez co często zmieniał parafie. Przyjaciel autora „Szewców”. „Pańskie sztuki – pisał do Witkacego – przynajmniej w stosunku do mnie spełniły i spełniają swoje zadanie. Lektura tego typu wystarcza mi jako sztuka zupełnie. Nie wyobrażam sobie, żebym mógł bez niej żyć, gdyż stanowi przeciwwagę życia, przeżywanego nieraz z musu w jego najcieńszej warstewce, bez nadbudowy”. Pisarz szybko przekonał się do nieoczekiwanego wielbiciela i zgodził się pożyczać mu teksty sztuk celem sporządzenia kopii. Kazimierowicz zgromadził w ten sposób komplet dzieł scenicznych Witkacego, włącznie z tymi, które później zaginęły; niestety te odpisy do dziś się nie odnalazły. Witkacy odwiedzał też przyjaciela w Stolinie, a pod koniec lat 30. w Tłokini koło Kalisza. Po wybuchu wojny ks. Kazimierowicz pozostał w Tłokini, która znalazła się na terenie wcielonego do Rzeszy Kraju Warty. Aresztowany w 1941 r. i wywieziony do obozu w Dachau, zginął lub zmarł z wycieńczenia latem roku następnego. 20 lat temu artykuł o nim ogłosił na naszych łamach reżyser Konrad Szołajski. Ocalałe listy Witkacego do przyjaciela wydrukowano w „Dziełach zebranych”. Teraz Przemysław Pawlak zebrał rozproszone publikacje ks. Kazimierowicza – świadectwo jego wielostronnych zainteresowań, pasji poznawczej i chęci popularyzacji. Szerokości horyzontów i zarazem dogmatycznego niekiedy konserwatyzmu. Prawdę i Tajemnicę – pisze Pawlak – „widział w Bogu, w którego istnienie i siłę sprawczą wierzył niewątpliwie. Tak mocno, że nie obawiał się zapuszczać na antypody nauki Kościoła, badając psychologiczne i kulturowe fundamenty kultu religijnego czy promując psychoanalizę jako narzędzie pracy duszpasterskiej”. Pojawia się tu i Witkacy, w kontekście dosyć nieoczekiwanym. Krytykując „Wiadomości Literackie” i ich dodatek katolicki (swoją drogą, jak bardzo to pismo katolików uwierało!), Kazimierowicz cytuje – bez podania źródła – „Pożegnanie jesieni” i słowa Heli Bertz skierowane do księdza Wyprztyka. I ja na koniec zacytuję: „Są i tacy, co cieszą się z zapowiedzi nawrócenia się »Wiadomości« (...) »O, jakże ty się potwornie dajesz nabierać, księże Hieronimie!« – woła potworna bohaterka jednej nie mniej potwornej powieści współczesnej”...©℗
POWIERNIK WITKACEGO. PISMA ROZPROSZONE KS. HENRYKA KAZIMIEROWICZA, zebrał i wstępem opatrzył Przemysław Pawlak. Przypisy opracowali Marta Łowejko i Przemysław Pawlak. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2017, ss. 488.
