Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Trwają zdjęcia do telewizyjnego filmu “Historia Karola" opowiadającego o młodości Jana Pawła II. Scenariusz powstał na podstawie książki znanego włoskiego watykanisty Gianfranco Svidercoschiego, który przed kilkunastu laty opisał losy przyjaźni dwóch chłopców z Wadowic: Karola Wojtyły i pochodzącego z rodziny żydowskiej Jurka Klugera. Filmowa “Historia Karola" została podzielona na dwie części. W części pierwszej oglądamy młodość Wojtyły w Wadowicach oraz fragment biografii wojennej późniejszego Papieża. Część druga ukazuje metropolitę krakowskiego Karola Wojtyłę na tle ponurych lat komunizmu aż do pamiętnego konklawe. W finale zostaną pokazane zdjęcia dokumentalne, ukazujące Jana Pawła II w najważniejszych momentach jego pontyfikatu.
Sonderaktion Krakau
Przed neogotyckim gmachem Collegium Novum z piskiem opon zatrzymują się ciężarówki z nazistowskimi emblematami. Żołnierze wbiegają do budynku. 6 listopada 1939 roku rozpoczęła się Sonderaktion Krakau, w której gestapo uwięziło i wywiozło do obozów koncentracyjnych 183 profesorów UJ (155 pracowników UJ, 17 profesorów Akademii Górniczej i 11 osób spoza społeczności uniwersyteckiej). Groza tamtego dnia udziela się ekipie. Patrzymy z niedowierzaniem: czy to mogło się naprawdę wydarzyć?
Tymczasem po schodach wbiega Karol (Piotr Adamczyk) w towarzystwie przyjaciela Wiktora (Mateusz Damięcki). Uśmiechnięci, promienni, trzymają w rękach indeksy...
- Po roli Chopina w “Pragnieniu miłości" wydawało mi się, że najtrudniejsze zawodowe doświadczenie jest już poza mną - mówi Piotr Adamczyk. - Pomyliłem się. Po dwóch latach znowu muszę uwiarygodnić czyjąś wielkość i charyzmę. To trudne wyzwanie, ale te łatwe niespecjalnie mnie interesują.
W 1939 roku Karol Wojtyła miał dziewiętnaście lat i był studentem UJ. W dniu wybuchu wojny, jak wspominał po latach, był na Wawelu: “Szczególnie utkwił mi w pamięci dzień 1 września 1939 roku. Był to pierwszy piątek miesiąca. Przyszedłem na Wawel, aby się wyspowiadać. Katedra była pusta. To był chyba ostatni raz, kiedy mogłem do niej swobodnie wejść. Została później zamknięta, a Zamek Królewski na Wawelu stał się siedzibą generalnego gubernatora Hansa Franka". 2 listopada, cztery dni przed rozpoczęciem Sonderaktion, wpisał się na II rok studiów na Wydziale Filozoficznym (filologia polska).
W Collegium Novum statyści mieszają się ze studentami. Kostiumy z epoki mogłyby czasem uchodzić za dekadencką fanaberię dzisiejszej kapryśnej mody. - To naprawdę ogromna produkcja - podkreśla Adamczyk. - I nie mam na myśli tylko znanych aktorów. Każdego dnia dowiaduję się zdumiewających rzeczy. Na przykład fryzjer, Fabrizio Sforza, pracował przy “Ojcu chrzestnym" i “Angielskim pacjencie". W rozmowach, także tych prowadzonych z tzw. pionem technicznym, ciągle pojawiają się wielkie nazwiska, słynne filmy.
Na wschód od Zachodu, na zachód od Wschodu
“Historia Karola" nie jest pierwszą fabularyzowaną opowieścią o Karolu Wojtyle. W 1981, niedługo po wyborze kardynała Krakowa na papieża, w koprodukcji polsko-włosko-angielskiej powstał film “Z dalekiego kraju" w reżyserii Krzysztofa Zanussiego, według scenariusza Jana Józefa Szczepańskiego, Andrzeja Kijowskiego i samego Zanussiego.
Zanussi chciał podążyć tropem Andrieja Tarkowskiego i jego “Andrieja Rublowa": kontrapunktowa narracja, wstawki kronik zbliżały film polskiego reżysera do dokumentu, ale osoba przyszłego Papieża (grany przez Cezarego Morawskiego Karol Wojtyła pojawiał się w filmie zaledwie kilkakrotnie, kamera ujmowała aktora w dalekich planach, niekiedy odwróconego tyłem) sytuowała obraz Zanussiego w nurcie nietypowych biografii filmowych.
Biograficzna opowieść o wielkim człowieku wywodzącym się z, cytując Mrożka, “kraju, leżącego na wschód od Zachodu i na zachód od Wschodu" była próbą nakreślenia panoramy polskich losów od lat dwudziestych do osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Otwarte pozostaje pytanie, na ile, i czy w ogóle, była próbą udaną? A jak będzie teraz?
Reżyser i scenarzysta “Historii Karola" Giacomo Battiato jest jednym z najważniejszych europejskich twórców telewizyjnych, specjalistą od filmowych biografii. Nakręcił m.in. “Stradivariusa" (1989) z Anthonym Quinnem, Stefanią Sandrelli i Valérie Kaprisky, film o Benvenuto Cellinim - “Vita scellerata" (1991) z udziałem Maxa von Sydowa i Bena Kingsleya, a ostatnio biografię Gregore’a Lämmle’a “Entrusted" (2003) z wybitną kreacją Klausa Marii Brandauera.
Pytam reżysera, czy biografia charyzmatycznego religijnego przywódcy i wybitnej postaci nie jest zadaniem karkołomnym? - Nie - odpowiada Battiato. - Podeszliśmy do tego projektu z wielką pokorą. Życie i film to dwie różne sprawy. Pochylamy się z szacunkiem nad niezwykłą biografią, staramy się kręcić film bardzo wierny historycznie, ale nie wysuwamy żadnych hipotez. Wnioski zostawiamy widzom. Naszym nadrzędnym celem jest pokazanie (zwłaszcza widzowi międzynarodowemu, bo Polacy zawsze wiedzieli o tym doskonale), że dla Wojtyły, od samego początku, najważniejszy był drugi człowiek, godność ludzka i prawda. Te trzy pojęcia przenikają się w całej jego biografii.
Oprócz Włochów w projekt zaangażowani są Niemcy, Francuzi, Kanadyjczycy, Polacy. Włoskim producentem filmu jest Pietro Valsecchi (wytwórnia “Taodue") na zlecenie koncernu medialnego Mediaset premiera Silvio Berlusconiego. Przed dwoma laty Valsecchi wyprodukował znakomicie przyjęty telewizyjny film o św. Franciszku - “Francesco".
Operatorem jest Gianni Mammolotti, muzykę do “Historii Karola" pisze Ennio Morricone, jeden z najwybitniejszych kompozytorów muzyki filmowej. W międzynarodowej ekipie znajdziemy wiele polskich nazwisk. Scenografię zaprojektował Janusz Sosnowski, kostiumy - Małgorzata Zacharska. Wśród stu pięćdziesięciu aktorów z całego świata zobaczymy, obok Adamczyka, Małgorzatę Belę (aktorskie odkrycie Małgorzaty Szumowskiej z “Ono") w pierwszoplanowej roli Hani, przyjaciółki Karola. Żonę generała Franka gra Grażyna Szapołowska.
Dwuczęściowy film ma być gotowy na przełomie kwietnia i maja przyszłego roku. Najpierw zostanie wyemitowany w prywatnej stacji Canale 5, następnie będzie pokazywany w stacjach telewizyjnych na całym świecie. Krakowianie - jako jedyni widzowie na świecie - będą mogli obejrzeć “Historię Karola" także na dużym ekranie. To prezent dla mieszkańców miasta, w którym była realizowana większość z siedemdziesięciu dwu dni zdjęciowych.
Drzewa dzieciństwa
Reprezentacyjna aula Collegium Novum wypełniona po brzegi. Ponad stu statystów. Profesorowie krakowskich uczelni. Zaduma i refleksja tak bardzo nie pasująca do zgiełku filmowego planu. Za chwilę wszystko się skończy. A potem? Co będzie potem?
Dziennikarz obserwujący wydarzenia na filmowym planie staje się czasami ich irracjonalnym uczestnikiem. Wieczorem, po raz kolejny, wracam do “Dzienników" Dąbrowskiej. Kiedy było już wiadomo, że to prawie koniec, Dąbrowska w jednej z ostatnich notatek pisze: “Po południu głęboki sen, bez koszmarów. Sen o obfitości (...) Ktoś był ze mną arcybliski - wszechobecny, jak powietrze. I wszystkie drzewa dzieciństwa stanęły na swoim miejscu...".
Pomyślałem, bez egzaltacji, o Janie Pawle II - arcybliskim. Naszym papieżu.
“Historia Karola". Reż.: Giacomo Battiato, zdj.: Gianni Mammolotti, muz.: Ennio Morricone, wyk.: Piotr Adamczyk, Małgorzata Bela, Kenneth Welsh, Raoul Bova, Matt Craven, Ken Duncan, Olgierd Łukaszewicz, Gabriela Frycz, Grażyna Szapołowska. Prod.: Włochy-Niemcy-Francja-Kanada-Polska ’04.
