Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
No, może nie zniknął całkiem: o Powiernictwie - spółce z o.o., występującej w imieniu grupy 23 Niemców, którzy po 1945 r. utracili domy i dziś domagają się zadośćuczynienia - zapewne jeszcze usłyszymy. Bo celem Powiernictwa, o czym mówili jego liderzy, nie było przede wszystkim uzyskanie odszkodowania od rządu polskiego (w to nie wierzył chyba nawet Rudi Pawelka, jego szef), ale zmuszenie rządu niemieckiego, by wziął na siebie odpowiedzialność za te roszczenia i zapłacił.
Dlatego z decyzji Trybunału cieszono się nie tylko w Warszawie, ale też w Berlinie. Bo w ten sposób "potwierdzone zostało stanowisko, że tego rodzaju roszczenia do Polski ze strony Niemiec związane z II wojną światową nie mają żadnej podstawy w prawie niemieckim, w prawie polskim i w prawie międzynarodowym" - mówił w "Gazecie Prawnej" Jerzy Barcz, który w 2004 r. razem z niemieckim prawnikiem Jochenem Froweinem przygotował ekspertyzę na zlecenie rządów polskiego i niemieckiego.
Sprawa roszczeń ciążyła politycznie nad relacjami polsko-
-niemieckimi przez bite 10 lat. Dokładnie: od kiedy w 1998 r. nowa przewodnicząca Związku Wypędzonych Erika Steinbach ożywiła ten zamknięty, jak się zdawało, temat i zaczęła nawet grozić, że Polska nie powinna zostać przyjęta do Unii Europejskiej, jeśli nie zapłaci odszkodowań. Fakt, że rząd niemiecki - obawiający się a to pozwów własnych obywateli, a to utraty poparcia elektoratu wysiedlonych (zwłaszcza chadecja CDU/CSU) - latami stosował prawną kazuistykę, ożywił lęki w Polsce. W końcu nawet Steinbach odcięła się od Powiernictwa, a 1 sierpnia 2004 r. kanclerz Gerhard Schröder powiedział (podczas obchodów 60. rocznicy Powstania Warszawskiego), że "ani rząd Niemiec, ani jakakolwiek poważna siła polityczna w Niemczech" nie popierają roszczeń wobec Polski. Ale kwestia żyła już własnym życiem. I to nie tylko za rządów PiS (jak pisał teraz pewien komentator, przypisując braciom Kaczyńskim winę za ten spór), ale dużo wcześniej: i za prezydenta Kwaśniewskiego, i za rządów AWS-UW, i później SLD-PSL.
Decyzja Trybunału nie oznacza, że Polacy i Niemcy nie będą się odtąd spierać o interpretacje historii XX wieku. Ale dyskusje te nie będą mieć już takiego kontekstu - i balastu - politycznego jak dotąd. To ważne, skoro za rok i w Polsce, i w Niemczech obchodzone będą dwie ważne rocznice: 70 lat od wybuchu II wojny światowej i 20 lat od "Wiosny Narodów" jesienią 1989 r. Zresztą, jeśli idzie o tę drugą datę, w Niemczech już trochę się dzieje. Niemcy, jak to Niemcy, planują po niemiecku.
