Na skróty (17-23 IV)

"Jeśli mowa o jakiejkolwiek próbie opowiedzenia czegoś o dziele sztuki, które bez reszty zawładnęło człowiekiem, to zawsze mamy do czynienia z konfesją, z wyznaniem, z credo, nie tylko estetycznym, lecz egzystencjalnym. Rozpaczliwe poszukiwanie środków do opowiedzenia o swoim wybrańcu i jego dziele może z jednej strony zniechęcać do wszelkich prób, jednakże potrzeba wygłoszenia swego wyzwania jest nie do przezwyciężenia. Niema miłość do obrazu woła o głos w jego sprawie. Porażeni potęgą dzieła nie potrafimy zamilknąć, choć może milczeniem oddalibyśmy mu największą cześć - w "Kontekstach" Kornelia Binicewicz, sięgając do tekstów Huxleya, Muratowa, Iwaszkiewicza, Herberta czy Joanny Pollakówny, ale też Frances Mayes, autorki "Pod słońcem Toskanii", ukazuje dzieje fascynacji - jak napisał Huxley - "najlepszym obrazem świata", czyli "Zmartwychwstaniem" Piera della Francesca. - Wyznania miłości do Piera są przepełnione absolutną afirmacją i przekonaniem, iż sztuka i człowieczeństwo zyskują pełnię sensu dopiero przy spotkaniu z jego dziełami. Często jego twórczość okazuje się ratunkiem dla rozumienia sztuki samej w sobie". Temat przewodni kwartalnika (nr 3/2005) to "Obraz, oko, spojrzenie", autorzy (m.in. Wojciech Michera, Wiesław Juszczak, Françoise Frontisi-Ducroux czy Mauro Menichetti) piszą przede wszystkim o antropologii widzenia w greckim antyku. Prawie równocześnie do księgarń trafił kolejny numer "Kontekstów" (4/2005), poświęcony antropologii obrazu oraz misteriom w Eleusis - pisze o nich Włodzimierz Lengauer, a redakcyjna dyskusja z udziałem m.in. Zbigniewa Benedyktowicza, Wiesława Juszczaka i Leszka Kolankiewicza osnuta jest wokół książki Karla Kerenyi’ego "Eleusis", której przekład ukazał się w 2004 r.
Film Sławomira Fabickiego "Z odzysku" został zakwalifikowany do odbywającego się poza głównym konkursem przeglądu "Pewne spojrzenie" 59. Festiwalu Filmowego w Cannes, który rozpocznie się 17 maja.
Etiuda Filipa Marczewskiego "Melodramat" otrzymała nominację do studenckiego Oscara dla najlepszych produkcji zagranicznych.
Zakończył się X Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena. O festiwalu "mówi się: międzynarodowy, europejski, światowy. Porównuje się go z imprezami Salzburga, Lozanny czy Bonn, czego nie unika sama Elżbieta Penderecka. Gdyby do Warszawy przyjechały choć dwie z piętnastu słynnych orkiestr, które zagrają w tym roku w Lucernie, gdybyśmy mieli Wiedeńskich Filharmoników - podporę kalendarza Salzburga, te porównania byłyby uzasadnione. Nam musi wystarczyć Camerata Ireland lub Korean Chamber Ensemble. Jeśli ktoś dostrzega różnicę między nimi a Cleveland Orchestra, Gewandhausorchester czy San Francisco Symphony, które przyjadą do Lucerny, zdaje sobie sprawę, że to są dwa różne światy" - uważa Jacek Marczyński z "Rzeczpospolitej". "Festiwal jest niewątpliwie konserwatywny, zdaniem wielu mieszczański. Jego żywiołem nie jest eksperyment artystyczny (jak na Warszawskiej Jesieni) czy twórcze iskrzenie (jak na festiwalach organizowanych przez barokowych Arte dei Suonatori). To świetnie zorganizowana machina produkująca przeciętne koncerty, wśród których trafiają się perły. W tym roku dwie. Był to pasjonujący koncert rewelacyjnej wiolonczelistki Natalii Gutman, która z towarzyszeniem świetnej Orkiestry Filharmonii Petersburskiej wykonała I Koncert wiolonczelowy Es-dur Dymitra Szostakowicza oraz znakomity koncert kameralny w setną rocznicę urodzin Dymitra Szostakowicza, którego bohaterką była polska śpiewaczka Jadwiga Rappé" - pisze Anna S. Dębowska w "Gazecie Wyborczej".
"Wyjątkowość polskiego teatru, która pozwala mu na rywalizowanie z Kościołem w walce o metafizyczne tęsknoty ludzi, bierze się prawdopodobnie z romantycznego etosu, który ów teatr podjął i któremu pozostaje wierny, nie tylko wtedy kiedy wystawia teksty romantyczne, co - jak wiadomo - ostatnio jest coraz rzadsze. Teatr w rękach reżyserów-artystów jest narzędziem poznania albo - jak chciał Grotowski - wehikułem. Skazanym zresztą na to, że dopóki jest teatrem, dopóty nie przewiezie nas na drugą stronę, zawsze pozostawiając nas w stanie bojaźni i drżenia w obliczu tajemnicy - pisze w "Gazecie Wyborczej" Piotr Gruszczyński. - Charonowe łodzie w spektaklach Grzegorzewskiego przepływały od kulisy do kulisy, nigdy nie podążały w głąb sceny, co wydaje się naturalnym kierunkiem drogi do niepoznawalnego. Gardzienice po realizacji mistycznego »Żywota protopopa Awwakuma« stanęły przed koniecznością dokonania wyboru i podjęcia decyzji, czy dalej będą zmierzać szlakami artystycznymi, czy też obiorą drogę poznania religijnego. Widać, że dążenie do, jak mówi Lupa, »nieuchwytnego« jest podstawowym zmaganiem teatru artystycznego w Polsce. Można by przytoczyć całą listę artystów, którzy pozostają wierni Prometeuszowemu przesłaniu. I mimo że jest to dążenie z góry ograniczone, staje się przez to jeszcze wspanialsze i heroiczne. Przez szczeliny metafizyka nacieka do teatru".

W dniach 29 kwietnia - 7 maja w Pałacu Rzeczypospolitej na Placu Krasińskich w Warszawie można oglądać najstarszy znany polski przekład psalmów - Psałterz Floriański, zwykle nie udostępniany publiczności.
W Warszawie trwa festiwal "Express EC 47", którego zamysłem jest "prezentacja społecznego odbioru szeroko rozumianej polityki". W programie niemieckie i polskie przedstawienia teatralne (m.in. "Wałęsa" z Teatru Wybrzeże oraz "Przyszłość świata" Komuny Otwock), filmy, koncerty i warsztaty. Szczegóły: www.ec47.e-teatr.pl
W Szczecinie zakończył się 41. Ogólnopolski Przegląd Teatrów Małych Form "Kontrapunkt".
Zakończył się też 42. Wrocławski Festiwal Jazzowy Jazz nad Odrą, z udziałem m.in. Tootsa Thielemansa (harmonijkarz i gitarzysta z Belgii), kontrabasisty Dave’a Hollanda oraz Leszka Możdżera i Piotra Wojtasika.
6 maja rozpoczną się 46. Kaliskie Spotkania Teatralne, festiwal sztuki aktorskiej z udziałem zespołów z Polski, Słowacji, Czech i Białorusi.
Zakończyły się XII Targi Wydawców Katolickich. Wartość rynku literatury religijnej Łukasz Gołębiewski w "Rzeczpospolitej" szacuje na 145 milionów złotych. "Wydaje się, że ożywienie na rynku książki katolickiej nie jest chwilowe, związane wyłącznie ze śmiercią Jana Pawła II. Świadczą o tym coraz liczniejsze wydania dzieł Benedykta XVI, wznowienia prac ojców Kościoła, wielkie nakłady książek poświęconych egzorcyzmom i demonologii czy zapotrzebowanie na poezję religijną. Ten rynek się komercjalizuje, obecnie ponad 80 proc. zatrudnionych w oficynach katolickich - to osoby świeckie, często po doświadczeniach w pracy w PWN czy WSiP. Wydawanie książek katolickich jest już nie tylko misją, ale także biznesem".
Steven Spielberg i jego fundacja Shoah zrealizują film dokumentalny o Holokauście na Ukrainie, którego centralnym punktem będzie martyrologia Żydów w kijowskim Babim Jarze (zginęło tam około 100 tys. osób). Dokument w reżyserii Serhija Bukowskiego ma być gotowy na wrzesień tego roku.
Na rynku pojawiła się nowa gazeta codzienna - "Dziennik" wydawany przez Axel Springer Polska.
(af)