A jednak to on stał się jednym z tych, którzy po wojnie budowali współpracę polsko-niemiecką. Działając w Radzie Kościołów Ewangelickich Niemiec, stał się autorytetem; już w latach 50. mówił, że granica na Odrze musi być uznana, wywołując burzę.

Klaus von Bismarck już nie żyje. Gdy spotkaliśmy się 12 lat temu, wspominał: “Kiedy pierwszy raz po wojnie odwiedziłem Polskę, nie kierowałem się nostalgią. Nie pojechałem do Heimat, gdzie żyłem przez 25 lat. Najpierw pojechałem do Oświęcimia. Ta kolejność jest ważna". I dalej: “Uczyłem się o Polsce, uczyłem się podczas podróży do Polski. Przyjaciele Polacy uczyli mnie patrzeć na historię i współczesność waszymi oczami".

Czy Erika Steinbach - urodzona w okupowanej Rumii pod Gdynią, w rodzinie żołnierza, który (czy tego chciał, czy nie) był cząstką niemieckiego systemu eksterminacji Polaków na Pomorzu...