Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Tak rozpoczyna się "Zwiastowanie", otwierające niezwykły cykl Sonat Misteryjnych, zwanych też Różańcowymi, Heinricha Ignaza Franza von Bibera. Napisane zostały około 1670 r. w Salzburgu dla Arcybiskupa Maximiliana Gandolfa na fali ożywionego w czasach Kontrreformacji kultu maryjnego. Zbiór szesnastu sonat na skrzypce i basso continuo jest bezpośrednim nawiązaniem do kontemplacyjnej części Modlitwy Różańcowej. Podzielony na trzy rozdziały, prezentuje kolejno: Tajemnice Radosne, Bolesne i Chwalebne. W pięknym i świetnie zachowanym manuskrypcie, odkrytym w 1890 r., każda z kompozycji opatrzona jest sztychem przedstawiającym sceny z Pisma Świętego. Przed ostatnią, solową Passacalią wygrawerowano Anioła Stróża.
Najnowsze nagranie zrealizowane przez Patricka Bismutha jest kolejną ciekawą, choć niepozbawioną skaz interpretacją. Mankamentem jest nazbyt częste używanie vibrata, które rozchwiewa dźwięk i czystość intonacji. A w Sonatach, przy tak gęstej fakturze i nietypowej harmonii, obowiązuje najwyższa ostrożność i umiar w jego stosowaniu (jak w niezapomnianym nagraniu Johna Hollowaya dla Virgin Classics). Bismuth zdaje się o tym zapominać. Są na szczęście i spore atuty. Skrzypek operuje szerokim, mocnym brzmieniem, a dobitna deklamacja i artykulacja nasycona jest intensywnym, burzliwym dramatyzmem. Rozbudowane instrumentarium towarzyszącego basu jeszcze go wzmaga i poszerza przestrzeń wokół instrumentu głównego. Robią wrażenie: dzikie tremolo w stylu "concitato" z ostatniej części sonaty "Ukrzyżowanie", potężna fanfara Intrady z Sonaty XII czy brawurowe figuracje z Passacalii. Ta ostatnia otrzymuje lekką, taneczną formę, a jej szybka narracja radośnie zmierza do finału.
Biber, sam będąc wyśmienitym skrzypkiem, używał w kompozycjach arcybogatych środków wirtuozowskich. Jednym z najciekawszych jest skordatura. Polega ona na zmianie konwencjonalnego stroju instrumentu. W Sonatach Biber stosuje ją w czternastu różnych, ekstrawaganckich kombinacjach. W XI Sonacie "Zmartwychwstanie" pojawia się jej najbardziej zdumiewająca postać osiągana przez skrzyżowanie dwóch środkowych strun za podstawkiem skrzypiec. Ten głęboko symboliczny gest przynosi zarazem niezwykle ciekawy efekt brzmieniowy. Kiedy w drugiej części rozlega się chorał "Surrexit Christus hodie", prowadzony wraz z basem w równoległych oktawach, ton skrzypiec przeradza się w chór głosów o potężnej sile, gotowy rozerwać kurtynę nieba.
Jak na rasowe barokowe kompozycje przystało, Sonaty pełne są symboliki liczb, figur retorycznych i afektów. Kompozytor, choć daleki od stosowania zbyt oczywistej ilustracyjności, ofiarowuje nam wspaniały dźwiękowy pejzaż, w którym bez wysiłku odczytamy podsuwane przez muzykę obrazy: trzepot skrzydeł wszędobylskich aniołów, łkanie Chrystusa modlącego się w Ogrodzie Oliwnym, odgłosy biczowania w scenach Męki, świetliste aureole Zmartwychwstałego i jego Matki, języki ognia nad głowami uczniów zapalone gwałtownym podmuchem Pantecosty. Poznawanie tych utworów to niekończąca się metafizyczna podróż.
