Pierwszy raz chwila taka zdarzyła się we wrześniu 1939 roku: miałem wtedy lat zaledwie osiemnaście i było to jedno z najokropniejszych moich przeżyć. Porządek Drugiej Rzeczypospolitej trwał dłużej niż moje ówczesne życie; urodziłem się w 1921 roku, już w prawdziwej Polsce, i wydawało mi się, że jest to stan nieporuszony. Nie przychodziło mi do głowy, że państwowość polska może się okazać czymś tymczasowo posadowionym, nawet walki z Ukraińcami o Lwów czy wojna polsko-bolszewicka stanowiły dla mnie tylko bohaterską legendę - toczyły się przecież przed moimi narodzinami.

Kiedy powstaje bezpaństwowa próżnia, wówczas tak zwane elementy - jedni nazywają je marginesem społecznym, inni motłochem, jeszcze inni tłuszczą - zabierają się do rozbijania i rozkradania czego się da, koncentrując się zazwyczaj na rozmaitych składach, koszarach i magazynach publicznych. Ja...