Żona Putyfara

Józef, jak czytamy, zszedł do Egiptu. Do ziemi obiecanej wędrowiec się wznosi, do krainy mułu schodzi. Ta sama czynność podróżowania – zależnie od tego, w jakim kierunku się odbywa – inaczej jest nazywana.

15.09.2014

Czyta się kilka minut

Żyd wznosi się, udając się do Izraela i idąc do bimy w szabat, zaproszony do czytania zwoju Tory.

W domu Putyfara Józef szybko wyrósł na pierwszego pośród całej czeladzi. We wszystkim mu się szczęściło, bo Bóg był z nim. Póki nie pojawiła się kobieta. Kolejna Ewa. Wiemy, że był pięknego oblicza i wdzięczny na wejrzeniu. W identyczny sposób opisana została jego matka Rachel. Być może jego wejrzenie budziło tyle czułości w Jakubie, bo przypominało mu ukochaną. Ale uroda może być błogosławieństwem, budzić podziw, albo też być podobna do afrodyzjaku i budzić żądzę. Może okazać się brzemieniem albo bronią. Jest z pewnością darem, który wymaga dużo od tego, kto jest nim obdarzony. Urodę Józefa dostrzegła żona Putyfara. Ona to wydała mu krótki nakaz: „śpij ze mną”. Najczęściej powiada się, że była kobietą namiętną, która nie znajdowała zaspokojenia przy mężu-eunuchu. Powiedziała te słowa bez żadnych wstępów. Nie było wcześniejszych zaklęć miłości. Zwracała się do niego jak do niewolnika, samca, który żadnych praw nie posiada i który ma wykonać jej rozkaz. Interpretatorzy dodają, że znana była niemoralność kobiet i mężczyzn starożytnego Egiptu.

Raszi, czytając ten fragment, interpretuje go jednak inaczej. „Jak tylko stał się nadzorcą domu, zaczął jeść, pić z nią oraz układać jej włosy. Wtedy Święty Jedyny, Błogosławiony On, rzekł mu: »Twój ojciec jest w żałobie, a ty układasz jej włosy! Zostaniesz za to ukarany«. I wtedy ona podniosła na niego oczy”. Tomasz Mann i inni pisarze twierdzili, że żona Putyfara nie była nimfomanką ogarniętą bezbrzeżną namiętnością, która sięgała po każdego mężczyznę, jaki znalazł się w jej zasięgu. Była wielką damą, a pragnienie Józefa długo w niej dojrzewało, póki nie wybuchło słowami „śpij ze mną”. Chłopak musiał widzieć, jak w niej narasta owa miłość i na różny sposób bronił się przed nią. Jej słowa nie były rozkazem skierowanym do niewolnika, było w nich pragnienie beznadziejnie zakochanej kobiety.

Józef odpowiadał jej długo, starannie i nie bez zarozumiałości. Mówił: jestem pierwszym po twym mężu, mój pan mi ufa i gdybym poszedł z tobą do łóżka, byłoby to wyrazem mojej niewdzięczności i zdrady. Uczyniłbym wiele zła i popełnił grzech wobec Boga (czy bogów). Broni się przed zakusami kobiety, ale nie dlatego, że ona mu była wstrętną, nie dlatego, że jej nie pragnął, tylko dlatego, że tak nie wypada, że jest to niezgodne z zasadami. Putyfarowa wiele razy naciskała na chłopca, aż doszło do kryzysu. Zawiedziona nim kobieta oskarżyła go o próbę gwałtu. Tego dnia wszedł do pustego domu, „dla odprawiania pracy swej”. Dość dwuznacznie brzmią owe słowa. Spierali się o ich sens starożytni rabini. Jedni powiadali, że wrócił, by zająć się swoimi sprawami urzędowymi, drudzy, że zabrał się za kobietę, ale powstrzymał go obraz ojcowskiego oblicza, jaki mu się nagle ukazał, i wtedy opanował swoje pokusy i nie zgrzeszył (Freud by się ucieszył takim odczytaniem). Możemy widzieć w Józefie ofiarę kobiecej intrygi, albo też kogoś, kto bawił się kobiecą namiętnością, jak kiedyś igrał z uczuciami braci. W obu wypadkach przegrał: zrzucono z niego suknię (została w rękach żony Putyfara) i trafił do dołu. Dobry los wybrańca i pieszczoszka Jakuba po raz wtóry odwrócił się od niego.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 38/2014