Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
A Samael był czystym złem. Jakub podjął zmaganie z siłami zniszczenia, jak żaden inny patriarcha. Bóg poddawał jego ojców próbom, by sprawdzić, czy są gotowi do całkowitego zawierzenia Adonaj. Ten anioł stworzony przez Boga przesłaniał Go fałszywym ogniem, tak by sprawdzić ludzką odporność na zło. Próba Jakuba była próbą wytrzymałości na pokusy i grzech.
Samael zaatakował Jakuba, gdy ten znalazł się sam, bezbronny. Ale nie było to zwykłe osamotnienie; on pozostawał sam poza ludzkim światem, całym sobą zwrócony do Tronu Niebiańskiego. Anioł zła zaatakował, pisał Raszi, bo nie mógł znieść tego, że ludzka istota może wznieść ducha tak wysoko. Powiadają, że Jakub otworzył się ku temu, co Boskie, by zbliżyć je do rzeczywistości ludzkiej. Komentatorzy dodają: po hebrajsku słowo „zmagać się” i „kurz” są sobie bliskie. Cytują zdanie z Talmudu – Rabi Jehoszua ben Lewi powiedział: „To nas uczy, że kurz walki spod ich stóp wzniósł się aż do Tronu Niebiańskiego”. Kurz, który osadza się na przedmiotach, zaciera ich rysy. Nie wiemy, co jest czym. Podobnie rzecz się ma z kurzem, który wznieca zły: przesłania istotę rzeczy, nie pozwala odróżnić tego, co dobre i słuszne, od tego, co jawnie złe. Ten kurz, który może mieć postać filozofii czy wygodnego sposobu życia, jest powodem wszelkich duchowych i intelektualnych mistyfikacji. Midrasz uzupełnia obraz zmagającego się Jakuba o ogień, który wzniecił Samael. Na co Jakub odrzekł: „Ty chcesz mnie przestraszyć ogniem? Ja cały jestem ogniem”, a w Bereszis Raba czytamy: „Dom Jakuba będzie płomieniem”. Anioł wzniecił ogień z niczego, ale Jakub ukazał się jako czysty duchowy płomień. Oto Jakub pokonał wszelkie przeszkody, by dowieść, że jest ogniem Boga.
W Biblii czytamy: Widziałem oblicze Boskie, jednak ocaliłem swoje życie. Zastanawiające to stwierdzenie, jeśli pamiętamy, że już wcześniej po wielekroć Jakub stykał się z istotami anielskimi. W tym przypadku zobaczył nie tylko jego oblicze, ale też jego duchową istotę. Zobaczył zło w najczystszej postaci i przetrwał. Niemałe to zwycięstwo. Ramban powiadał: zwycięstwo nad Samaelem jest znakiem, że Izrael przetrwa wszelkie prześladowania. Walka z aniołem symbolizuje wszystkie wygnania ludu, jego cierpienia i zło, jakie napotka, ale wyjdzie z niego zwycięsko. Komentatorzy podkreślają, że Jakub był sam, oddzielny, jak oddzielny będzie Izrael. „Oto lud, który mieszka osobno, a nie wlicza się do innych narodów” (Lb 23, 9). Samotność Jakuba jest tym samym, co osobność ludu Izraela, który – nauczają już współcześni rabini surowi w swoich naukach i ocenach – będzie tym lepiej wypełniał swoją misję, im gorliwiej zachowa swoje prawa i nie dopuści do małżeństw mieszanych oraz przejmowania obcych Żydom sposobów życia. Żyd, powiadają nader ryzykownie chasydzi, musi być inny. Daleko idąca jest ta interpretacja. Zamienia to zdarzenie w jakiś historiozoficzny dramat. Jakby wypróbowując Jakuba, próbował Bóg również jego potomków, a siłę, którą go obdarzył, chciał przenieść na wszystkie dusze domu Jakubowego. Otrzymał też od anioła Jakub nowe imię: Izrael, co znaczy: zmagał się, ale nie został pokonany.
