W trosce o klimat

W ciągu kilkunastu lat swojej działalności Koalicja Klimatyczna będąca nieformalnym porozumieniem organizacji pozarządowych stała się ważnym uczestnikiem publicznej debaty dotyczącej polityki energetycznej i ekologicznej. Koalicja jest rzecznikiem aktywnego udziału Polski w działaniach na rzecz ochrony klimatu podejmowanych w Unii Europejskiej i na forum globalnym.

Początki wcale nie wróżyły takiego sukcesu. W Polsce w pierwszych latach po przełomie politycznym sprawy związane z wpływem człowieka na zmiany klimatu traktowane były jako dość odległe i nieco egzotyczne, nawet wśród działaczy ekologicznych. Na pierwszym planie były problemy obszarów zdegradowanych, opanowanie zanieczyszczeń emitowanych przez zakłady z listy osiemdziesięciu największych trucicieli czy zamierające sudeckie lasy w tzw. Czarnym Trójkącie.

Co prawda Polska przystąpiła do oenzetowskiej Konwencji Klimatycznej (1992 r.) i podpisała protokół z Kioto (1997 r.), ale zobowiązania przyjęte w ramach tych umów nie wymuszały celowych działań ograniczających emisję gazów cieplarnianych. Transformacja gospodarcza i urealnienie cen energii doprowadziły niejako „przy okazji” do spadku emisji o ponad 30 proc.

W takich warunkach rozpoczęcie dyskusji na temat potrzeby dalszych obniżek emisji – i szerzej: udziału i odpowiedzialności Polski za zmiany klimatu w skali globalnej – było dość śmiałym krokiem. Okazało się, że organizacje pozarządowe są gotowe i umieją podjąć takie wyzwanie.

Pierwsze działania rozpoczęto już w latach 90., zaś w czerwcu 2002 r. formalnie zawiązano Koalicję Klimatyczną, w której skład weszły zarówno organizacje typu eksperckiego, jak i np. Instytut na rzecz Ekorozwoju czy Fundacja Efektywnego Wykorzystania Energii, a także organizacje kierujące swe działania do szerokiego społeczeństwa, np. Polski Klub Ekologiczny czy Liga Ochrony Przyrody. Nie bez znaczenia były przykłady i inspiracje płynące z zagranicy. Niektórzy polscy działacze już wtedy aktywnie uczestniczyli w pracach międzynarodowej sieci Climate Action Network i umieli dostrzec pożytek z tego rodzaju współpracy.

Dzisiaj Koalicja Klimatyczna zrzesza 23 organizacje z całej Polski, które razem podejmują różnorodne działania: od monitoringu prac legislacyjnych na poziomie krajowym i europejskim, przez obecność w mediach, prace eksperckie i doradcze, po działania edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży. Ich wspólnym celem jest budowanie przesłania o potrzebie ograniczania naszego negatywnego wpływu na środowisko i o konieczności rozwoju zrównoważonej, „zielonej” gospodarki, efektywnej energetycznie, wykorzystującej w możliwie największym stopniu energię ze źródeł odnawialnych.

Rozwój wydarzeń potwierdził trafność decyzji sprzed dwunastu lat. Ważne jest, by w trudnych dyskusjach na temat sposobów i kosztów ograniczania emisji gazów cieplarnianych brzmiał głos organizacji, które na pierwszym planie stawiają interes przyszłych pokoleń. To konieczna przeciwwaga dla tych, którzy kierują się krótkoterminowym rachunkiem ekonomicznym lub ryzykiem utraty politycznego poparcia w perspektywie najbliższych wyborów.

Dzisiaj sprawy związane z ograniczaniem emisji dwutlenku węgla czy energetyką odnawialną stały się jednym z wiodących wątków polityki, już nie tylko ekologicznej, ale też gospodarczej i międzynarodowej. Równolegle wzrosła świadomość społeczna zagrożeń związanych ze zmianami klimatu. To niegdyś niszowe zagadnienie przebiło się do głównych mediów i na trwale zagościło w dyskursie publicznym. Oczywiście pomogła w tym polityka unijna, w tym osławiony pakiet klimatyczno-energetyczny „3 razy 20”. Nie bez znaczenia była dwukrotna organizacja w Polsce wielkich konferencji klimatycznych (COP14 w Poznaniu w 2008 r. oraz COP19 w Warszawie w 2013 r.). Ale swój wkład w szerokie upublicznienie przekazu dotyczącego ochrony klimatu mają też działania organizacji skupionych w Koalicji Klimatycznej.


MIROSŁAW SOBOLEWSKI jest członkiem Polskiego Klubu Ekologicznego, zajmuje się problemami ochrony klimatu i polityką ekologiczną. Był jednym z współtwórców Koalicji Klimatycznej.