Skrucha braci

Więcej tu o skrusze niż o spełnionych snach z dzieciństwa. Józef wiedział, że wcześniej czy później bracia przybędą do Egiptu. Głód obejmował nie tylko krainę mułu, ale wszystkie okoliczne regiony. Dosięgnął też rodu Izraela. Józef chciał wiedzieć, czy aby bracia już się nie pojawili, i dlatego nakazał strażnikom zapisywać imiona wszystkich przybyszy. Mogli wchodzić przez dziesięć bram. Pewnego dnia otrzymał wiadomość, że przez pierwszą przeszedł Ruben. Drugą bramą wkroczył Szymon. I tak okazało się, że każdy z nich przybył nieco innym wejściem. Jednak nie od razu zjawili się w spichlerzu, w którym czekał na nich Józef. Przez trzy dni chodzili po targowiskach i dopiero wezwana straż przyprowadziła braci przed oblicze wielkorządcy. (Powiada się, że szukali Józefa w domach rozpusty; był ładny i mógł zostać sprzedany do takiego przybytku).

Józef chciał sprawdzić, czy odczuwają skruchę z powodu tego, że kiedyś sprzedali go w niewolę. A jakże można to sprawdzić? Tu potrzebna jest drobna dygresja. Majmonides opierając się na zapisach Talmudu pisał: „Co stanowi o pełnej skrusze? Ten, kto stając przed identyczną sytuacją, jak wtedy, gdy złamał zasady, a mając możliwość powtórnie je przekroczyć, niemniej powstrzymuje się przed tym, i to nie z powodu słabości czy innych zewnętrznych przyczyn. Jak to się dzieje? Jeśli ktoś miał romans z kobietą jemu zakazaną i znowu znajduje się z nią sam na sam, ma władzę nad jej namiętnościami i sam też odczuwa do niej żądzę, a mimo to panuje nad sobą, nie popełnia grzechu, to oznacza, że jest prawdziwym pokutnikiem”. Ta zasada znajduje tu pełne zastosowanie.

Wracając do naszej opowieści: Józef udaje, że nie zna braci, a oni go nie poznają ubranego po egipsku. Okazuje im obcość i odzywa się do nich ostro i surowo. Zadaje im krótkie, rzeczowe pytania. „Po co tu przybyliście?”. Oni odpowiedzieli: „Jesteśmy tutaj, żeby kupić zboże”. Józef pyta ich dalej: „Dlaczego weszliście do Egiptu przez różne bramy? Każdy przez inną”. Odrzekli mu, że tak nakazał ojciec, „nie chciał, by padł na nas zły urok”. „A dlaczego przez trzy dni pętaliście się po mieście?”. Odpowiedzieli: „Szukaliśmy zguby, którą przed laty straciliśmy”. Józef wtedy zarzuca im, że są szpiegami. Nie dość, że kręcą się bez potrzeby po kraju, to jeszcze zobaczył w czarodziejskim pucharze, iż dwie osoby spośród nich zniszczyły miasto. Oni zadziwieni pytają, o kogo chodzi. Odrzekł: „O Szymona i Lewiego. Oni złupili Sychem”. Wtedy zaczęli tłumaczyć, że to nieprawda, że nie są szpiegami, a w domu czeka ojciec i najmłodszy brat. Józef zażądał okazania dowodów. Powiedział: „Niech zostanie tu Szymon jako zakładnik, a reszta ma wracać do ziemi kananejskiej i przywieść przed moje oblicze najmłodszego”. Szymon przeraził się i zakrzyknął do braci: „Tak jak postąpiliście z Józefem, tak postępujecie teraz ze mną. Pozostawiacie mnie w dole i nie chcecie mnie wyratować!”. Odpowiedzieli: „Nie możemy ci teraz pomóc”. Kiedy strażnicy rzucili się, by związać Szymona, ten ryknął tak strasznie, że zęby mu wypadły.

Tu pierwsza część opowieści się kończy. Bracia zadziwieni wracają do domu. Wiozą ze sobą worki ze zbożem, zwrócono im również na powrót pieniądze. Teraz muszą udowodnić, że nie pozostawią dwóch braci w dole i że nie zrobią już tego, co uczynili niegdyś Józefowi.

Korzystałem z „Opowieści talmudycznych” tłumaczonych przez Michała Friedmana.