Sentencje Ojców

Historia Amnona i Tamar została opisana w Księdze Samuela. Amnon (co znaczy po hebrajsku „wierny”), pierwszy z synów króla Dawida, zakochał się do nieprzytomności w swojej pięknej siostrze Tamar. Mieli wspólnego ojca, ale inne matki. Wiedząc, że siostra jest dziewicą, Amnon nie widział możliwości uczynienia czegokolwiek. Wtedy jego przyjaciel, znany ze sprytu, poradził mu, by udał chorego, a gdy przyjdzie ojciec, poprosił go o przysłanie mu Tamar, by podała coś do jedzenia. Tak też chłopak uczynił. Siostra ugniotła placki i upiekła je na jego oczach. Przyniosła je do łożnicy brata. Wtedy Amnon chwycił ją i kazał jej się położyć. Odpowiedziała mu: „Nie gwałć mnie, bo tak się w Izraelu nie postępuje”. (Miała oczywiście rację, co poświadczają słowa z Księgi Kapłańskiej 18, 11). „Zaniechaj tego bezeceństwa. Dokąd się udam ze swoją zniewagą? A ty, ty stałbyś się jednym z przestępców w Izraelu!”(II Księga Samuela 13, 12). Amnon nie posłuchał i zadał jej gwałt. Potem poczuł do niej wielką nienawiść. „Nienawiść ta była większa niż miłość, którą do niej odczuwał”. Wygnał ją ze swego domu i zamknął za nią drzwi. Wtedy Tamar posypała sobie głowę popiołem, rozdarła szatę królewską i odeszła, głośno żaląc się na swój los. Dowiedział się o tym ich ojciec, Dawid. Bolał bardzo, ale nie chciał syna ukarać, bo go ślepo miłował. Prawdę poznał też Absalom, brat Tamar. U niego też ona zamieszkała.

Absalom długo szykował zemstę. Dwa lata później zaprosił ojca i braci do siebie na strzyżenie owiec. Król nie przybył, lecz zjawił się Amnon z braćmi. Po strzyżeniu sięgnięto po wino. Gdy już sobie nieźle podpili, na rozkaz Absaloma pachołkowie rzucili się na Amnona. Reszta braci uciekła na osłach. Dawid, dowiedziawszy się o tym zabójstwie, wpadł w rozpacz. Chciał ukarać Absaloma, lecz ten uciekł na trzy lata w góry, póki nie minęła złość ojca. W tym miejscu opowieść, jak wiemy, się nie urywa. Historia Absaloma jest dramatyczna i ponura. Rodzina rozpadła się i syn wojował z ojcem.

Z gwałtu na Tamar zrodziło się zło. Miłością Amnona kierowała bezwzględna żądza, egoizm ciała, który opanował duszę i rozum. Ale skąd nienawiść do Tamar? Wyjaśnienie może być bardzo proste. Najbardziej nienawidzimy tych, których skrzywdziliśmy. Mścimy się na nich za to, że stali się powodem naszego upadku. Nie o wstyd tu chodzi. Nie o poczucie winy, ale o krzywdę, której nie jesteśmy w stanie nigdy i za żadne skarby tego i przyszłego świata naprawić.

Prawdziwą i pełną miłością jest miłość Dawida i Jonatana. „Jonatan zaś zawarł z Dawidem związek przyjaźni, umiłował go bowiem jak samego siebie” (I Księga Samuela 18, 3). Jonatan dzielił z przyszłym królem tajemnice. Odmówił ojcu, Saulowi, pomocy w ujęciu Dawida. Przyjaciele płakali razem, mówiąc sobie: Niech Pan będzie mną i tobą, między rodem moim i rodem twoim na wieki.

Piękniejsza to była miłość od miłości mężczyzny do kobiety. „Żal mi ciebie Jonatanie – wykrzykiwał Dawid – Tak bardzo byłeś mi drogi! Więcej ceniłem twą miłość niż miłość kobiet” (II Księga Samuela 1, 36).

Biblia i Talmudyczni mędrcy zdają się uczyć: przyjaźń jest wierniejsza i szlachetniejsza niźli fizyczna miłość. Możemy jednak pytać, co sprawia, że taki związek się nawiązuje? Co czyni przyjaźń tak przepotężną i trwałą? Odpowiedzi w Biblii nie znajdziemy. Pewnie trzeba jej poszukać u klasyków, którzy idei i cnocie przyjaźni poświęcili najwięcej miejsca. Pisali o niej Platon, Arystoteles, Cyceron. Arystoteles radził władcom, by bardziej zwracali uwagę na przyjaźń niźli sprawiedliwość. Cyceron przyjaźń uważał za ostoję cywilizacji. Bliskość, która wpisana jest w to doświadczenie, Grecy łączyli nie tyle z potrzebą wzajemnego ciepła, z potrzebą wspólnego bycia, z intymnością zwierzeń, ale ze wspólnotą duchową, ze spotkaniem dwojga osób poprzez wspólne doświadczenie duchowe. Przyjaźń zdaje się być najpełniejszym przeżyciem Erosa, który nakazuje przekroczyć to, co zmysłowe, ziemskie, by odkryć czyste dobro. Grecy uczynili przyjaźń przedmiotem filozoficznego namysłu, Biblia ukazała jej realną, życiową stronę. Pozostaje z Grekami w zgodzie, gdy czytamy, że spotkanie przyjaciół dokonuje się wtedy, kiedy „Pan jest między nami”, kiedy jest obecny w pierwszych wyborach i decyzjach osób sobie bliskich.