Odkrywanie Dekalogu

Stalin kazał zabić Bucharina, swojego współpracownika, za to, że był przeciwnikiem kolektywizacji. Mienszewik, Boris Nikołajewski, widywał Bucharina po kryjomu na początku 1936 roku podczas służbowej wizyty tego ostatniego w Paryżu. Gustaw Herling-Grudziński w swoim Dzienniku pisanym nocą (II tom) relacjonuje jedną z ostatnich rozmów Bucharina z Nikołajewskim:

Bucharin był zmęczony, wyczerpany, zdawał sobie sprawę, co go czeka po powrocie do Moskwy. Opowiadał o okropnościach kolektywizacji, o „władztwie żelaznej stopy”, o skażonej i okaleczonej psychice komunistów posłusznych wszelkim rozkazom z góry, o terrorze jako naturalnej metodzie rządzenia. Tak się gorączkował, z taką desperacją perorował o jedynym zbawieniu, jakim byłoby nadejście „humanizmu proletariackiego”, że Nikołajewskiemu wyrwało się w pewnej chwili: „Nikołaju Iwanowiczu, to, co pan mówi, jest propozycją powrotu do Dziesięciorga Przykazań. Nic nowego”. Bucharin zamyślił się: „Sądzi Pan, że Dekalog zestarzał się i przeżył?”. Nikołajewski: „Nie twierdzę, że się zestarzał i przeżył. Twierdzę tylko, że istnieje od pięciu tysięcy lat. Mamy odkrywać Dziesięcioro Przykazań jako nową prawdę? Do tegośmy doszli?”

Nie musimy odkrywać Dekalogu na nowo. Zawsze jest z nami. Ale czasem trzeba sobie o nim przypomnieć.

I może warto zacząć od rzeczy najprostszej – od sprawdzenia, czy jeszcze pamiętamy Dziesięć Bożych Przykazań. Spróbujmy je sobie po cichu na pamięć wyrecytować: „Jam jest Pan Bóg twój... Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną...”. To nic, że brzmi to archaicznie. To właśnie patyna tych pięciu tysięcy lat. Mody się zmieniają, prawda trwa, choć wyraża się ją w nieco podstarzałych zwrotach.

Gdy już sprawdzimy, czy pamiętamy Dekalog, wykonajmy kolejne ćwiczenie: wypowiedzmy go w myśli jeszcze raz, ale powoli, zatrzymując myśl na treści każdego z tych prostych nakazów. I porównajmy je z pewnym wyczuciem moralnym, jakie w każdym z nas jest zakodowane. Łatwo zauważymy, że właściwie nie ma zbyt wiele do myślenia, wszystko jest proste i oczywiste. Bo przecież to stara prawda: nakazy Dekalogu są wyryte nie na kamiennych tablicach, lecz w sumieniu każdego człowieka.

W ten sposób na nowo odkryliśmy Dziesięcioro Przykazań. Ale niech one nie będą wyryte tylko w naszym sumieniu, lecz niech się wyryją także na naszym postępowaniu.

– Czy Dekalog się zestarzał i przeżył?

– Nie, on tylko istnieje od pięciu tysięcy lat. Miliony przeszły przede mną. I moje życie również zostanie zmierzone, zważone i ocenione w świetle tych dziesięciu krótkich i prostych nakazów.

Kończy się Adwent – nie tylko ten przed Bożym Narodzeniem, ale szybko upływa także Adwent mojego życia, czas oczekiwania na najważniejsze spotkanie. Czas mojego życia nie jest rozmytą kałużą, która rozlewa się bez kontroli, lecz ma swój kościec, wokół którego po-winien być zorganizowany. Tym kośćcem jest Dekalog.

Niekiedy szukamy filozofii życia gdzieś bardzo daleko, a gdy nie znajdujemy, mówimy o zagubieniu i z tego zagubienia robimy własną filozofię życia, w której szukamy usprawiedliwienia tego, że jednak czasem nam się to życie rozłazi.

Nie szukajmy daleko. Nikt nie wymyślił lepszej filozofii życia od tych dziesięciu krótkich nakazów. A gdy chwila refleksji ukaże nam, żeśmy od nich trochę zboczyli, umiejmy zdobyć się na to, co najbardziej oczywiste – na krok powrotu.

Zapytajmy więc jeszcze raz:

– Czy Dekalog się zestarzał i przeżył?

– Nie, on tylko istnieje od pięciu tysięcy lat...

Miliony przeszły przede mną. I moje życie również zostanie zmierzone, zważone i ocenione w świetle tych dziesięciu krótkich i prostych nakazów.