Paryską uroczystość poprzedziło nabożeństwo o pokój, odprawione w katedrze w Moguncji, oraz przemówienie de Gaulle’a do młodzieży niemieckiej. Były to znaczące gesty pojednania, zaledwie 18 lat po II wojnie światowej. W ciągu poprzedzających ten moment dwóch stuleci oba sąsiednie kraje stoczyły ze sobą pięć krwawych wojen – począwszy od kampanii napoleońskich, gdy cesarz Francuzów podbił także ówczesne państwa niemieckie, a kończąc na niemieckiej okupacji Francji w latach 1940-44.

Po obu stronach Renu dominowały wtedy raczej negatywne emocje wobec sąsiada. Obaj wielcy Europejczycy, de Gaulle i Adenauer, chcieli to skutecznie zmienić – także temu miał służyć traktat z 1963 r., nazwany elizejskim. Dziś, 50 lat później, można powiedzieć, że im oraz ich następcom się udało. Konsultacje między Paryżem i najpierw Bonn, a potem Berlinem, wspólne obrady obu rządów i parlamentów –...