Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Ten historyk-samouk (z wykształcenia inżynier lotnictwa) i gorący zwolennik Rosji demokratycznej, w której powinno się otwarcie mówić o przeszłości, w minionych latach często doprowadzał do furii „propaństwowych” rosyjskich historyków, realizujących linię Kremla.
I nic dziwnego: w swych książkach (ukazywały się też w Polsce, pisałem o nich w „TP” nr 42/11) Sołonin podważał „święte” tezy rosyjskich (a wcześniej sowieckich) interpretacji II wojny światowej. Opisywał, jak doszło do konfliktu między Stalinem a Hitlerem i dlaczego na początku tego starcia Armia Czerwona rozpadła się pod ciosami słabszego od niej Wehrmachtu. Sołonin szedł tu pod prąd rzeszy zawodowych historyków – nie tylko rosyjskich, bo także na Zachodzie teza, że w 1941 r. Hitler swoim atakiem jedynie uprzedził Stalina, który gotował się do uderzenia na III Rzeszę, traktowana jest jako co najmniej politycznie podejrzana.
W nowej książce Sołonin uderza w kolejne sowieckie/rosyjskie tabu. To zbiór esejów – każdy z nich mógłby być punktem wyjścia dla osobnej książki – na następujące tematy:
- jak w latach 1939-41 zmieniały się plany Stalina względem przeprowadzenia ofensywy na Niemcy (i potem resztę Europy) aż do czerwca 1941 r., kiedy to uderzenie Wehrmachtu tylko o parę dni uprzedziło atak Armii Czerwonej;
- jakie naprawdę straty ludzkie poniósł ZSRR podczas II wojny światowej? To pytanie jest w Rosji nadal drażliwe, jako że wielkość tych strat zmieniała się w ciągu minionych 70 lat w zależności od politycznego „zapotrzebowania”;
- czy winę za gigantyczne ofiary blokady Leningradu (milion zmarłych cywilów) ponoszą tylko Niemcy, czy również polityka władz ZSRR, które najpierw zakazały ewakuacji ludności, a następnie (jak dowodzi Sołonin) nie przywiązywały wagi do jej zaopatrzenia w oblężonym mieście? (Podczas blokady Berlina Zachodniego Amerykanie dostarczyli do tego miasta dwa razy więcej ładunków, niż dotarło do Leningradu podczas jego blokady);
- kolejny temat to skonfrontowanie różnych wizji dziejów UPA: tej w wydaniu historiografii sowieckiej, historiografii okresu pierestrojki i wreszcie dzisiejszej (dodajmy, że Sołonin uznaje UPA za organizację od początku totalitarną);
- i wreszcie „zapomniana zbrodnia Stalina”, czyli masowe zbrodnie, jakich Armia Czerwona dokonała w latach 1944-45 na milionach niemieckich cywilów; mowa nie tylko o gwałtach na kobietach (zgwałcono ich co najmniej 2 mln), ale też o masowych mordach; to do dziś w Rosji niemal zupełne tabu.
Mocna lektura. Ale też budująca – są w Rosji historycy uparci i niepokorni.
MARK SOŁONIN „Nic dobrego na wojnie”; przełożyła Anna Pawłowska, wyd. REBIS, Poznań.
