Tygodnik Powszechny Nr 1/2024

Data wydania:
Numer wydania:
01
Rok wydania:
2024

Jak odpoczywać w rozpędzonym świecie: oto nasze pytanie na rok 2024, na które odpowiedzi szuka Olga Drenda * Arogancja i przywilej są jak wampir, nie widać ich w lustrze - przestrzega rządzących na progu nowego roku Jarosław Flis, a Magdalena Nowicka-Franczak pisze o frekwencji, słowie roku ubiegłego * W numerze także: Audyt CPK * Ukrainę czeka trudny czas * Papież przyspiesza, Episkopat hamuje * Co nam mówią starożytni Grecy * Rozmowy z Łoną, DJ Wiką oraz Hanną i Jackiem Fedorowiczami i wiele więcej

Edytorial

/

Idziemy jak ci mędrcy

Ks. Adam Boniecki
Jak gwiazda może okazać się przewodnikiem? Gwiazd jest przecież wiele i łatwo je pomylić.

Obraz tygodnia

Gaza, 6 grudnia 2023 r. / Fot. ATHIT PERAWONGMETHA / REUTERS / FORUM

Czas apokalipsy

Marcin Żyła
Wbrew izraelskim deklaracjom o chęci całkowitego zniszczenia Hamasu, właśnie ta organizacja wyrasta na najważniejszy głos Palestyny.
Fot. Damian Klamka / East News

Czym zastąpić Fundusz Kościelny

Artur Sporniak
Donald Tusk na razie tylko deklaruje wolę likwidacji Funduszu Kościelnego. Ale powinny zyskać na tym i państwo, i Kościół.
Zmiana władz w TVP

Wojna na górze

Piotr Śmiłowicz
Zarobki „gwiazd” TVP, ujawnione na wniosek posłów KO, rzucają dodatkowe światło na determinację, z jaką pracownicy opanowanej przez PiS telewizji bronili…

Na punkty

Izabela Leszczyna - ministra zdrowia

Pozytywne sygnały dla ochrony zdrowia: pula środków publicznych zwiększyła się o ponad 3 mld zł

Małgorzata Solecka
Powiedzenie „z próżnego i Salomon nie naleje” jest w zdrowiu dojmująco prawdziwe i pokazuje realny problem: pustką nie da się zarządzać efektywnie. Co nie…
Przed Zakładem Ubezpieczeń Spolecznych w Olsztynie. / Fot. Fot. Robert Robaszewski / Agencja Wyborcza.pl

Kupmy sobie zusometry

Marek Rabij
Gdybyśmy chcieli mierzyć poziom hipokryzji w polityce, jednostką miary mógłby być 1 zus. Tak jak 1 pascal to ciśnienie działające z siłą 1 niutona na…
Statek towarowy Galaxy Leader przejęty przez jemeńskich rebeliantów Huthi. Hodeida, 22 listopada 2023 r. / Fot. AFP / EAST NEWS

Nowa konfrontacja na Morzu Czerwonym

Wojciech Jagielski
Partyzanci z zapomnianego przez Boga i ludzi Jemenu grożą blokadą jednego z najważniejszych na świecie szlaków handlowych i przepoczwarzeniem się wojny w…
Klasztor Mater Ecclesiae w Watykanie, 2018 r. // fot. Sailko / Wikipedia.org

Życie kontemplacyjne wraca do Watykanu

Edward Augustyn
Oskarżany o nadmierny aktywizm papież zna wartość życia kontemplacyjnego i wie, że jest mu potrzebne modlitewne wsparcie.
New York Times vs Microsoft

Media walczą ze sztuczną inteligencją o swoje

Agata Kaźmierska, Wojciech Brzeziński
Dlaczego słynny nowojorski dziennik zażądał „zniszczenia” GPT i innych modeli sztucznej inteligencji, które wykorzystują jego treści?
Sonda Voyager 1

Voyager 1: ta podróż dopiero się zaczyna

Marcin Żyła
Szykujemy się właśnie do pożegnania z najbardziej oddalonym wysłannikiem ludzkości.
Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz

Temat Tygodnika

Ilustracja Kasia Kozakiewicz dla „TP"

Jak odpoczywać w niespokojnym świecie

Olga Drenda
A gdyby o odpoczynku pomyśleć inaczej? Bez rozumowania w kategoriach zysków i strat, korzyści, optymalizacji, bez zastanawiania się nad słusznością i jakością…

Czytania

Fot. GRAŻYNA MAKARA /

Ohyda ohydzie nierówna

Małgorzata Kordowicz
Sugestie klasycznych komentatorów zwykle nie łączą kwestii żywieniowych i teologicznych, podążając tylko w jednym z tych kierunków.

Światła nocy

O. Wacław Oszajca SJ
Świąteczną przemianę nocy w dzień można potraktować jako przejaw konsumpcyjnej zachłanności, ale być może jest w tym także posmakowanie owych królewskich i…

Jesteśmy uczniami i misjonarzami

Kard. Grzegorz Ryś
Słuchanie, widzenie i bliskość oraz świadectwo, nauczanie i wspólnota – bez któregokolwiek z tych elementów misja Kościoła staje się karykaturą.

Widzenia

Piotr Sikora

CZYTANIA LITURGICZNE (7 – 14 I)

Kraj

Donald Tusk w Sejmie. Warszawa, 21 grudnia 2023 r. / fot. Piotr Molecki / EAST NEWS

Rok równowagi

Jarosław Flis
Poczucie wyższości rodzi pokusy, by przeciwników spychać na margines, trzymając z dala od decydowania. Arogancja i przywilej są jak wampir – nie widać ich w…
Pierwsze posiedzenie sejmowej komisji śledczej ds. afery wizowej. Warszawa, 21 grudnia 2023 r. / fot. Wojciech Olkuśnik / EAST NEWS

Z dużej komisji mały deszcz

Klaus Bachmann
Nowa większość sejmowa powołuje komisje śledcze do wyjaśnienia spraw, które wyjaśnień nie wymagają. Nie tworzy ich tam, gdzie mogłyby faktycznie coś nowego i…
Protest przeciwkow budowie CPK. Warszawa, 11 kwietnia 2023 r. / fot. Oleg Marusic / REPORTER

Co zostanie z megalotniska

Szymon Żyśko
Rząd nie zrezygnuje z projektu CPK, bo zbyt dużo już w niego zainwestowano. Konieczny jest jednak surowy audyt, który ujawni wszystkie tajemnice minionej…
Andrzej, Andrzej Kłak w serialu „1670” / Fot. Robert Pałka / materiał prasowy Netflix

Potop w błocie

Jakub Majmurek
Z czego się właściwie śmiejemy – albo przeciwnie, reagujemy na żarty zażenowanym milczeniem – oglądając „1670”? I czy ta satyra nie jest spóźniona?

Wiara

Droga Krzyżowa w intencji pokoju na świecie, Gdańsk, marzec 2023 r. // Fot. Wojciech Stróżyk / REPORTER

Przyszłość Kościoła rozstrzyga się na dole

Zbigniew Nosowski
Ostatnie tygodnie 2023 r. pokazały, jak bardzo kierownictwo Konferencji Episkopatu Polski wepchnęło nasz Kościół na pozycję cichej, a niekiedy wręcz otwartej…
Błogosławienie par homoseksualnych przed katedra w Kolonii, Niemcy, wrzesień 2023 r. // Fot. Felix von der Osten / The Washington Post / Getty Images

Przełomowe zamieszanie

Artur Sporniak
Watykańska deklaracja zezwalająca na błogosławienie par jednopłciowych ujawniła podział w polskim Kościele: od komentarza rzecznika Episkopatu na jej temat…
Carlos Schickendantz, Chicago, 2023 r. // Universidad Alberto Hurtado / materiały prasowe

Czy papież wie, co robi

Zuzanna Radzik
Franciszek zlikwidował kolonialne podejście Watykanu wobec Kościołów lokalnych – twierdzi argentyński teolog Carlos Schickendantz, doradca papieża.
Uliczne występy bożonarodzeniowe w Pradze, grudzień 2023 r. // David W. Cerny / Reuters / Forum

Wnuki Pana Boga

Dariusz Kot
Jedynie teologia może pomóc oswoić się z obecnością przewyższającej nas pod wieloma względami sztucznej superinteligencji.
Beduini na Saharze, Tunezja, maj 2019 r. // Yadid Levy / Anzenberger / Forum

Epifania

Piotr Sikora
Bóg objawia się w dziecku: Nieskończony ciamka kobiecą pierś, Najczystszy sika w pieluchę.

Świat

Wołodymyr Zełenski w punkcie dowodzenia w obwodzie charkowskim, 30 listopada 2023 r. Fot. Abaca Press / Forum

Przygasła gwiazda Wołodymyra Zełenskiego

Tadeusz Iwański
Szykując się na długą wojnę – bo taki jej scenariusz jest dziś najbardziej realny – Ukraina potrzebuje nie tylko broni i pieniędzy, ale także nowej komunikacji…
Na froncie w obwodzie donieckim, 14 grudnia 2023 r. / ANATOLII STEPANOV / AFP / EAST NEWS

Przeżyj i trwaj

Wojciech Pięciak
Nocną wartę na zerówce Serhij odeśpi za dnia. Właściwie przedrzemie w ubraniu, wciśnięty w śpiwór, w ziemiance wydrążonej w stepowej glebie Zaporoża. Teraz…
Nadija i Andrij Litowczenko, wpólnie podjęli decyzję o zamrażeniue materiału biologicznego, by po śmierci męża Nadija mogła poddać się procedurze in vitro. Fot. archiwum prywatne

Nasienie od poległego

Agnieszka Zielińska
Zamrażanie materiału biologicznego przez żołnierzy idących na wojnę nie jest zjawiskiem nowym. Spory budzi jednak wykorzystanie go w przypadku, gdy żołnierz…
Protest przeciwko rządowemu planowi likwidacji Prokuratury Specjalnej. Bratysława, 19 grudnia 2023 r. / Fot. Radovan Stoklasa / Reuters / Forum

Przebudzeni

Patrycja Bukalska
Po świątecznej przerwie do pracy wracają słowaccy posłowie, aby obradować nad kontrowersyjnymi zmianami forsowanymi przez rząd Roberta Fica. A na ulice wracają…
Fotopułapka zainstalowana w ramach projektu naukowego dotyczącego dużych i średnich ssaków w rezerwacie Guaquira, stan Yaracuy. Wenezuela. Grudzień 2022 r. / Fot. Izabela Stachowicz

Najlepsza czekolada jest ta z cienia

Krzysztof Story
Co wspólnego ma tabliczka czekolady z ochroną tapirów i ocelotów? Dlaczego biolożka z Polski pomaga tworzyć warsztaty czekolady w wenezuelskim lesie…

Historia

Hanka i Jacek Federowiczowie. Warszawa, lipiec 2021 r. / Fot. Maciej Zienkiewicz dla TP

Nasz kulturalny ruch oporu

Patrycja Bukalska, Hanka i Jacek Fedorowiczowie
O tym, jak z niczego robi się kilkaset tysięcy odbitek nielegalnych druków, opowiadają JACEK i HANKA FEDOROWICZOWIE.

Nauka

Wystawa w American Museum of Natural History w Nowym Jorku z okazji 50. rocznicy publikacji w "Nature" artykułu Jamesa Watsona i Francisa Cricka opisującego podwójną helisę DNA, Nowy Jork, sierpień 2001 r. // fot. Mario Tama / Getty Images

Model wart Nobla

Łukasz Kwiatek
System cyrkulacji wiedzy naukowej oparty jest na patologii. Racje etyczne są tu po stronie piratów, a legalni wydawcy działają na szkodę społeczeństwa.

Z oddechem

Donald Tusk na spotkaniu z mieszkańcami osiedla Jagodno, którzy w wyborach parlamentarnych głosowali do późnych godzin nocnych. Wrocław, 6 listopada 2023 r. Fot. Krzysztof Kaniewski / REPORTER

Lista obecności

Magdalena Nowicka-Franczak
Nie tylko ta wyborcza. Udział lub odmowa udziału w rytuałach życia społecznego mówi o nas więcej, niż nam się wydaje.
Mozaika z Neptunem i Amfitrytą na ścianie jadalni domu nazwanego ich imieniem. Herkulanum, Włochy, I wiek n.e. / domena publiczna / Wikipedia

Gabinet figur obowiązkowych

Marek Węcowski, Marek Rabij
Marek Węcowski, historyk: Ilekroć słyszę, że „już starożytni coś tam, coś tam”, zapala mi się lampka ostrzegawcza. Antyk stał się workiem pojęciowym, do…

Kultura

Adam Łona Zieliński, październik 2022 r. // fot. Radek Kurzaj / materiały prasowe

Miej wątpliwość

Adam "Łona" Zieliński, Jan Błaszczak
Adam Zieliński, Łona, raper: Staram się unikać imprez, na których zbieramy się tylko po to, żeby zagrać piosenki sprzed 20 lat. Wciąż jesteśmy młodymi ludźmi i…
Objecie przez Monikę Strzepkę dyrekcji Teatru Dramatycznego, Warszawa, 31 sierpnia 2022 r. // KARINA KRYSTOSIAK / REPORTER

Rewolucja rozmydlona

Dariusz Kosiński
Upadek dyrekcji Moniki Strzępki w Teatrze Dramatycznym może być ostatnim akcentem bojowego ćwierćwiecza „nowego teatru”. Co zaczęło się zimą 1997 roku, zimą…
Leszek Lichota jako Antoni Kosiba w filmie "Znachor", Netflix, 2023 // fot. Bartosz Mrozowski / materiały prasowe

Typowy polski film

Michał Walkiewicz
Kino gatunków nie istnieje? W polskim kinie nic nie słychać? Czy „Quo vadis” to wciąż najdroższa produkcja w historii polskiego kina? Zagrajmy w „Prawdę czy…
Nicolas Cage (jako Paul Matthews), Richard Jutras (jako Jean) i Michael Cera (jako Trent) w filmie "Dream Scenario", 2023. // materiały prasowe

Wszyscy jesteśmy memami

Anita Piotrowska
Opłaca się wyróżniać czy lepiej wtopić się w stado? – zastanawia się profesor biologii ewolucyjnej, pokazując studentom strategie przetrwania na przykładzie…

Portret tułacza

Lektor
„Istnieją trzy formy życia: Jezusa, Fausta i Ulissesa. Pozostali to podatnicy” – zanotował w dzienniku. Tyle że sam, inaczej niż Ulisses, nie mógł wrócić na…

Felietony

Karol Paciorek dla TP

Noworoczny toast

Tomasz Stawiszyński
Pamiętacie jeszcze swoje życzenia sprzed roku, dwóch, trzech? Rzeczywistość mocno je zweryfikowała.
Wojciech Bonowicz / Fot. Grażyna Makara /

Wypadek

Wojciech Bonowicz
Chciałbym, żeby wszyscy żyli długo i odchodzili spokojnie. Kiedy proszą mnie o złożenie noworocznych życzeń, mam ochotę powiedzieć tylko tyle: żebyście żyli…
FOT. ARCHIWUM PRYWATNE /

Superman Maciek

Jacek Podsiadło
Życie w każdej chwili i każdemu może dać szansę stania się bohaterem, zatem warto się do tej roli zawczasu przygotować.
To właśnie ten gołąb / Fot. Olga Drenda

Pożegnanie gołębia

Olga Drenda
Odszedł ktoś, kogo nie znałam, ale z kim stykałam się na co dzień, kto sprawiał, że ulice się nieco bardziej rozgadywały.

Good bye, Lenin!

Stanisław Mancewicz
Tegośmy w najśmielszych fantazjach nie przewidzieli. Tak brawurowo i w każdym detalu utworzonych karykatur polityki, państwa, peerelu...

Smaki

Smaki - felieton kulinarny Pawła Bravo

Brzoskwiniowy puszek

Paweł Bravo
Według prognoz kulinarnych czas na nieprzepraszające za nic odreagowanie przykrych bodźców – wojennych, politycznych, klimatycznych.

Zmysły

DJ Wika Wirginia Szmyt. Warszawa, listopad 2023 r. / Fot. Grażyna Makara

Pięć godzin na stojąco

Wirginia Szmyt, Katarzyna Kubisiowska, Grażyna Makara
Wirginia Szmyt, didżejka: Nie znoszę, jak ktoś mi mówi, co mam robić, jak się mam zachować, co wypada, a czego nie wypada.

Tygodnik Czytelników

Poronienia: opowiem wam, jak stałam się niewidzialna

Nie uciekam, staram się towarzyszyć, gdy widzę cierpienie. Tego nauczyli mnie Franek i Edmund. Moi synkowie, którzy żyli tylko dwadzieścia tygodni pod moim…

Dodatki w numerze Nr 1/2024