Obozy koncentracyjne

Artykuły na ten temat

Szary Dom na terenie byłego niemieckiego obozu pracy KL Płaszów. Kraków, marzec 2024 r.

Powojenna historia niemieckiego obozu KL Plaszow to w dużej mierze dzieje niepamięci. W ostatnich latach to się zmienia. Jak to miejsce wygląda dziś?

Grażyna Makara, Przemysław Wilczyński
Jest początek marca, siąpi chłodny deszcz. Marta Śmietana z Działu Muzealnego Muzeum KL Plaszow okutana jest w kurtkę i ukryta pod kapturem. Razem z nią, a…
Alicjia Hintz, zdjęcie z książeczki zdrowia wydanej przez Zarząd Miejski w Warszawie, 1948 r. oraz portret współczesny 2024 r. / fot. Filip Klimaszewski dla "TP"

Alicja Hintz była 12-letnią dziewczynką, gdy po powstaniu warszawskim została wywieziona do Auschwitz. Opowiedziała nam swoją historię

Elżbieta Strzałkowska
Nie miała koszmarów sennych. Nie zapadła się w sobie, nie zamknęła w goryczy. Blizny są i dziś, ale rany się zagoiły. Wtedy przetrwała obóz, bo była z mamą. A…
Instalacja „Śmierć miasta” w Izbie Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy, styczeń 2023 r. / EWELINA KARPIŃSKA-MOREK

Co nosi się w kieszeni, gdy jest wojna?

Ewelina Karpińska-Morek
Większe, o długości 15,5 cm, robiono dla panów. Damskie miały 12,5 cm. To, które Janina miała przy sobie 12 sierpnia 1944 r., pasuje do kobiecej dłoni. Po…
Okładka: Na montażu okładkowym twarze ofiar III Rzeszy z okupowanej Europy. / ZDJĘCIA DZIĘKI UPRZEJMOŚCI YAD VASHEM I US HOLOCAUST MUSEUM

„Mamusia nie płakała”

Marek Zając
Najważniejsze było to, żeby trzymać się całą rodziną. Żeby nikt nie został sam.
Kobieta na ulicy warszawskiego getta. Warszawa 1941 r. / WILLY GEORG / MATERIAŁY PRASOWE WYDAWNICTWA CZERWONE I CZARNE

Istota rzeczy

Karolina Sulej, Bartek Dobroch
Karolina Sulej, autorka książek o przedmiotach osobistych więźniów obozów: Opowiadamy o sobie każdego dnia nie tylko słowami, ale też przedmiotami. Styl życia…
Także do 72-letniego dziś Marka Górskiego wojna wraca w snach. Ślad tego można zobaczyć w jego rysunkach. Oto jeden z nich, „Człowiek w kapeluszu” z 1998 r. / / MAREK GÓRSKI / REPRODUKCJA ELIZA LESZCZYŃSKA-PIENIAK

Blizny

Eliza Leszczyńska-Pieniak
Wojna wraca do nich w snach, choć jej nie znali, bo nie było ich jeszcze na świecie. Na czym polega transgeneracyjny przekaz traumy?
Rosie Csengeri z córkami Yehudit i Leą, rumuński Siedmiogród, ok. 1937 r. / ARCHIWUM PRYWATNE / ARCHIWUM PRYWATNE

Bliźniaczki z Auschwitz

Ofer Aderet
Choć obóz opuściły 76 lat temu, siostry Lea i Yehudit Csengeri – ofiary eksperymentów pseudomedycznych – do dziś odczuwają lęk przy kontakcie z lekarzem.
Wysiedlona z Zamojszczyzny Aniela Kryń trafiła na Majdanek wraz z synem Januszem (zdjęcie sprzed deportacji). Oboje zostali wywiezieni potem na roboty do Niemiec, przeżyli wojnę / PAŃSTWOWE MUZEUM NA MAJDANKU / PAŃSTWOWE MUZEUM NA MAJDANKU

Narodziny za drutami

Eliza Leszczyńska-Pieniak
Żydowskiego chłopca, który przyszedł na świat w wigilię 1943 r., polskie więźniarki nazwały Mojżeszem. Ukrywały go, dokarmiały. „Musi żyć” – powtarzały.
Obóz koncentracyjny Zgoda, podlegający Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego, działał od lutego do listopada 1945 r. / LASKI DIFFUSION / EAST NEWS

Wielkie zmilczenie

Zbigniew Rokita
Dla wielu Ślązaków jest to historia wciąż żywa, bo rodzinna. Co 75 lat temu działo się na Górnym Śląsku? I jak o tym pamiętać?
Yad Vashem / Fot. akg-images / Israel Talby/EAST NEWS

List z Lasek

S. Maria Krystyna Rottenberg
Podczas debaty nad ustawą o IPN przegraliśmy moralnie. Żadne zaklęcia i dekrety nie zmienią przeszłości.
Synagoga w Sejnach / ANDRZEJ SIDOR / FORUM

Suma bólu

Paweł Śpiewak
Zmieniając ustawę o IPN, rządzący działają na szkodę Polski. Budzą podejrzenie, że coś jest z Polakami nie tak: że chcemy ukryć prawdę, a zamiast wymiany…
Piotr Cywiński przemawia podczas obchodów 73. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz. 27 stycznia 2018 r. Fot. Damian Klamka/East News

Czyżby Auschwitz niczego nas nie nauczyło?

Piotr Cywiński
Publikujemy wystąpienie dyrektora Muzeum Auschwitz Piotra Cywińskiego, które wygłosił podczas obchodów 73. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz.
Transport Żydów z getta w Łodzi do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof); zdjęcie niemieckie z kwietnia 1942 r. / AKG-IMG / BEW

Śledztwo Juliana Leszczyńskiego

Piotr Litka, Zdzisław Lorek, Grzegorz Pawlikowski
Odnalezione przez nas w Warszawie prywatne archiwum zawiera nieznane historykom dokumenty i teksty dotyczące początków Holokaustu.
Las Rzuchowski. Tu grzebano ofiary samochodów-komór gazowych. / PIOTR WACOWSKI

Znikające ślady Zagłady

Piotr Litka
Na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem ruszyła budowa, która ma przygotować nową ekspozycję „reliktów ruin”.
Halina Elczewska (z lewej) z koleżanką w łódzkim getcie / Centrum Badań Żydowskich Uniwersytetu Łódzkiego

Mogiły z Ahlem

Arkadiusz Lorenc
Większość ofiar Holokaustu nie ma grobów. Wśród wyjątków są żydowscy więźniowie, którzy zginęli w obozie Hannover-Ahlem w Niemczech. Właśnie trwa ustalanie…
Żydzi olkuscy przed deportacją na dworcu kolejowym; w środku Friedrich Kuczynski. Czerwiec 1942 r. / Ze zbiorów ŻIH

Za brzozowym laskiem

Adam Cyra
75 lat temu Niemcy wywieźli na śmierć Żydów z Olkusza. Byli jednymi z pierwszych, którzy zginęli w „czerwonym domku”: pierwszej komorze gazowej w obozie…
Zofia Posmysz na terenie obozu Auschwitz-Birkenau, 2015 r. / / Fot. Grażyna Makara

Nie wyszłam z Auschwitz

Zofia Posmysz, Anna Goc
Zofia Posmysz, była więźniarka KL: Kilka tygodni po powrocie z obozu mama poprosiła, bym jej pokazała, „jak tam mieszkałam”. Użyła słowa „mieszkałam”. Przecież…
Brama obozowa (widok z czasu wojny) mieściła też bunkier, gdzie mordowano więźniów. Władze Austrii sprzedały ją w prywatne ręce, dziś jest to willa. / Fot. gusen.org

Bitwa o Gusen

Patrycja Bukalska
W maju, jak co roku, do Austrii zjadą żyjący więźniowie kacetu w Gusen. Z ulgą, że to miejsce już nie niszczeje. Ale też z niepokojem, bo spór o przywrócenie…
Władysław Bednarz (1908–1997) / Fot. ARCHIWUM UW

Śledztwo sędziego Bednarza

Piotr Litka, Zdzisław Lorek, Grzegorz Pawlikowski
Pierwszy niemiecki obóz zagłady w okupowanej Polsce ruszył w grudniu 1941 r.: w Chełmnie nad Nerem. Po 1945 r. śledztwo w sprawie Chełmna podjął Władysław…
Ks. Manfred Deselaers, Oświęcim, 2005 r. / / Fot. Bogdan Krężel / FROUM

Pokuta księdza Manfreda

Anna Goc
Jego drogę krzyżową przemierzamy sami. Ale tak naprawdę idą z nami wszyscy ci, którzy nieśli tędy swój krzyż.
Jaki Gantz, 2015 r. / Fot. Karolina Przewrocka

Nadał numerom imiona

Karolina Przewrocka-Aderet
Jaki Gantz od kilku lat przeszukuje cmentarze na trasie Marszów Śmierci. Chce oddać hołd pochowanym tam Żydom. Polakom dziękuje za okazane serce.

Człowiek, owady i bydło

Marek Zając
Z opowieści Franza Stangla, komendanta Treblinki, wylania się cały skomplikowany mechanizm wkraczania człowieka w system zła, a następnie współorganizowania…