Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Ale to za mało...
Szukając głębszej odpowiedzi, trzeba stanąć wewnątrz Muzeum pod wielokolorowym, misternie odrestaurowanym dachem XVII-wiecznej drewnianej synagogi w Gwoźdźcu. Natychmiast wzbudza on w sercu wdzięczność wobec wszystkich, którzy umożliwili ponowne zachwycanie się pięknem świata – wydawało się – bezpowrotnie zniszczonego. Synagoga w Gwoźdźcu spłonęła najpierw podczas I wojny światowej. Odbudowywano ją w II Rzeczypospolitej. Po raz kolejny została zniszczona w czasie II wojny światowej. Dumny jestem, że w III Rzeczypospolitej udało się wykonać rekonstrukcję jej dachu. Dawni polscy historycy sztuki przechowali bogatą dokumentację fotograficzną i rysunkową tego niezwykłego miejsca, a współcześni amerykańscy historycy sztuki kierowali procesem rekonstrukcji.
Ów piękny synagogalny dach słusznie stał się symbolem Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Jak pisał w półroczniku „Studia Judaica” izraelski historyk prof. Moshe Rosman, budynek z Gwoźdźca jest „niewątpliwie synagogą i zdecydowanie polską synagogą”. Trafnie wyraża on zatem to, co – według formuły Rosmana – może stanowić nieoficjalne motto całego Muzeum: „Zdecydowanie żydowskie, wyraźnie polskie”.
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN jest potrzebne przede wszystkim po to, by – poprzez takie konkretne, przemawiające do wyobraźni fakty – pokazywać, jak bardzo historia połączyła los Polski z losem żydowskim. Żydzi nie byli tu tylko gośćmi. Byli tu przez wieki u siebie. Trzeba to pokazywać i nam samym, i wszystkim, którzy do tego Muzeum trafią. Nie ma historii Polski bez historii Żydów. I nie ma historii Żydów bez polskich Żydów. Nie ma historii czy to chasydyzmu, czy syjonizmu bez Polski.
Oczywiście historia połączyła los Polski z losem Żydów na dobre i na złe – bo tu faktem były i Paradis Iudaeorum, i Zagłada. Wierzę, że sukces tego Muzeum będzie najlepszą „zemstą” nad wszystkimi, którzy chcieli zniszczyć świat polskich Żydów.
ZBIGNIEW NOSOWSKI jest redaktorem naczelnym kwartalnika „Więź”. Wiceprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, przewodniczący Społecznego Komitetu Żydów Otwockich i Karczewskich.
