Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Jak można opisać polską politykę klimatyczną i energetyczną?
ANDRZEJ KASSENBERG: Sytuacja polskiej energetyki jest trudna. Ten chroniony przez państwo sektor jest zacofany i wymaga reform. Znacząca część mocy wytwórczych i infrastruktura przesyłowa są przestarzałe. Ponadto, ze względu na wymogi UE niedługo trzeba będzie wyłączyć nieefektywne i silnie zanieczyszczające bloki energetyczne. Sytuacja ta doprowadzić może do stałego niedoboru energii elektrycznej. Polska ma 2,2 razy wyższą intensywność energetyczną niż UE27, co daje nam duże możliwości poprawy. Możemy zaoszczędzić aż 25-30% energii. Problemem jest węglowa struktura sektora energetycznego. Powoduje ona najwyższe w UE koszty zewnętrzne produkcji energii, przyczyniając się do utraty 1,2 mln dniówek rocznie. Rozwój energetyki odnawialnej jest zbyt powolny. Bez jasno określonej strategii, uwzględniającej potrzeby gospodarki i rolę energetyki, skazani będziemy na spóźnione, i, w efekcie, kosztowne reformy.
Ambitna polityka klimatyczna będzie korzystna dla Polski?
Konieczność modernizacji przestarzałego systemu energetycznego oznacza wysokie koszty tych działań. Możemy jednak wykorzystać tę sytuację do zbudowania innowacyjnego sektora energetycznego. Problem stanowi silne lobby paliwo-energetyczne, które nie jest zainteresowane zasadniczą zmianą. Impulsem do zmian powinna być więc silna i zdecydowana polityka energetyczno-klimatyczna UE, obejmująca redukcję gazów cieplarnianych, wzrost udziału energetyki odnawialnej i poprawę efektywności energetycznej. Decyzja o modernizacji sektora energetycznego doprowadzi do zwiększonego rozwoju gospodarczego, rozwiązywania problemów społecznych i ochrony środowiska. To wielkie korzyści dla naszego kraju.
Czy polskie emisje CO2 wpływają na sytuację ubogich społeczności krajów rozwijających się?
Wiele krajów rozwijających się jest w poważnym stopniu dotkniętych zmianami klimatu. Bez ograniczenia emisji na całym świecie te tendencje będą się pogłębiać. Pozostanie Polski przy energetyce węglowej, nawet bardziej efektywnej, i przy gospodarce wysokoemisyjnej będzie oznaczać utrzymanie, a nawet znaczny wzrost emisji gazów cieplarnianych. Szacuje się, że w roku 2050 może być ona o prawie 25% większa niż obecnie. Udział Polski w emisji światowej, choć jest niewielki – ok. 1%, a w emisji historycznej od 1900 roku – 2%, to jednak jesteśmy odpowiedzialni za niekorzystne zmiany klimatu. Mimo tego, że posiadamy obecnie gospodarkę opartą na węglu (92% energii elektrycznej produkuje się z węgla), do roku 2050 zmieniając naszą energetykę w kierunku odnawialnej i poprawy efektywności możemy ograniczyć emisję gazów cieplarnianych o ponad 60%. Mamy na to realne możliwości. Jeżeli Polska będzie mogła tego dokonać, to tym bardziej inne państwa.
Co będzie największym wyzwaniem dla Polski w osiągnięciu tego celu?
Podstawowym zadaniem jest przełamanie stereotypów i mitów dotyczących niskowęglowej transformacji, podsycanych przez niechętne jej lobby paliwowo-energetyczne powiązane z politykami. Polskie społeczeństwo obywatelskie nie wywiera na razie presji na polityków żądając zmiany w kierunku innowacyjnej i zielonej gospodarki. Brakuje nam istotnego zainteresowania szeroką publiczną debatą na ten temat. Gospodarcze i społeczne lobby stojące za takimi zmianami nadal jest słabe i rozproszone. Wiemy, że Polska może się stać innowacyjnym krajem o gospodarce opartej na wysokospecjalizowanych usługach już w latach 2020-2025. Brakuje jednak bodźców, które mogłyby doprowadzić do zmian. Odpowiednia polityka klimatyczna może zbudować trwałe fundamenty nowoczesnej, proekologicznej i wysoko rozwiniętej Polski. Obecnie dominuje sceptycyzm i podejście zachowawcze. Zapomina się jednak, że niskoemisyjna transformacja jest strategią długookresową. Współtworzenie jej kształtu w ramach UE pomoże Polsce złagodzić negatywne skutki transformacji oraz obrać ścieżkę modernizacji optymalną dla naszego kraju.
Co by więc należało zrobić?
Należy rozważyć korektę dotychczasowej polityki podatkowej, tworząc podstawy dla pożądanych proekologicznych zachowań obywateli, gospodarstw domowych, samorządów i firm. Ważna jest też polityka naukowa i edukacyjna wspierająca tworzenie i komercjalizację polskich wynalazków (niskoemisyjne produkty i usługi) oraz przygotowująca pracowników rozwijających się branż i sektorów. Niezbędne będzie także konsekwentne stosowanie instrumentów wspierających zmiany w kluczowych sektorach: energetyce, mieszkalnictwie i budownictwie, transporcie, przemyśle, rolnictwie i gospodarce odpadami. Wszelkie działania niezbędne dla realizacji celów polityki klimatycznej w długim okresie przekładają się na rozwój Polski, przynosząc jej obywatelom korzyści gospodarcze, ekologiczne i społeczne, w tym – co ważne – zdrowotne.
Dr ANDRZEJ KASSENBERG jest prezesem Instytutu na rzecz Ekorozwoju. Człowiek Roku Polskiej Ekologii w 2005 r. Uczestnik obrad Okrągłego Stołu ze strony Solidarności w tzw. podstoliku ekologicznym. Autor i współautor ponad 150 publikacji. Przewodniczący Rady Zarządzającej Regionalnego Centrum Środowiskowego na Europę Środkową i Wschodnią, członek komitetów PAN i PKE.
