Dlaczego tak trudno wypowiedzieć te dwa proste słowa? Dlaczego tak trudno o związanych z nimi tematach pamiętać i dlaczego nie można o nich zapomnieć? Jak brzmią klasyczne już teksty o Zagładzie i polskiej współodpowiedzialności za nią, o antysemityzmie i antyjudaizmie? Jak rozmawiać o Auschwitz, Jedwabnem, Kielcach czy Marcu’68, ale też o tych zdarzeniach ze wspólnej historii, które dają nadzieję na przyszłość? Jakie są miejsca, w których fatalizm nieporozumień i wrogości wydaje się przełamany, a prawda o przeszłości ma charakter terapeutyczny?

• Kup e-booka w sklepie Woblink→

Choć wszystkie te pytania unosiły się nad nami podczas pracy nad „Polską Żydowską”, mam nieodparte wrażenie, że to wydanie specjalne „Tygodnika” powinno się obyć bez żadnych wstępów. Z jednej strony nie ma co tłumaczyć: tematy, po które sięgamy, należą do budzących w naszym kraju najwięcej emocji. Awantura wokół ubiegłorocznych zmian w ustawie o IPN, burze wokół kolejnych książek Jana Tomasza Grossa, skandal związany z antysemicką homilią prałata Jankowskiego czy ponura heca z krzyżami na oświęcimskim Żwirowisku to przykłady pierwsze z brzegu, a przecież bywały czasy – nawet już po Zagładzie – kiedy oprócz słów leciały kamienie, a niewinnych obywateli Polski zabijano i zmuszano do emigracji. Z drugiej strony tematy te należą do najważniejszych w „Tygodnikowej” historii i tożsamości, i to nie tylko dzięki publikacji przypomnianego także tutaj eseju Jana Błońskiego.

 Jola Szymańska o „Polsce Żydowskiej”:

Pozwolą więc Państwo, że zwrócę uwagę na jedną tylko kwestię. Obecność tego wydania w punktach sprzedaży wyznaczją rocznice wyzwolenia obozu Auschwitz i Powstania w Getcie Warszawskim, nad całością jednak unosi się inna data – kończymy pracę nad „Polską Żydowską” w setną rocznicę urodzin Marka Edelmana. W zamykającym to wydanie tekście „Najważniejsze jest życie” przypomniał on, że Holokaust nie był tylko sprawą niemiecko-żydowską, w której brała udział także jakaś grupa Polaków, ale że był klęską cywilizacji europejskiej – i to klęską, która nie skończyła się w 1945 roku. W również tu publikowanej dramatycznej rozmowie z Anką Grupińską dodawał z kolei, że w jego myśleniu nie ma miejsca na naród wybrany i na ziemię wybraną: jest sprawa poszanowania każdego życia. I koniec. Po przypomnieniu tych słów „Polska Żydowska” naprawdę może się obyć bez wstępu.

Michał Okoński, redaktor wydania

Spis treści:

Anka Grupińska: Słowa pełne miłości

BIEDNI POLACY PATRZĄ NA GETTO
Jan Błoński: Biedni Polacy patrzą na getto
Ludzkość, która zostaje: rozmawiają Jan Błoński, Marek Edelman, Czesław Miłosz i Jerzy Turowicz
Michał Okoński: Pustynia ludzka
Paweł Śpiewak: Wieniec zielony

PROBLEM OŚWIĘCIMIA:
Karolina Przewrocka-Aderet: Z dachów Birkenau
Stanisław Stomma: Problem Oświęcimia
Marek Zając: Auschwitz, pytania o przyszłość
Odcisk stópki: Rozmowa z Jolantą Banaś-Maciaszczyk
Co ty tutaj robisz?: rozmowa z Mikołajem Grynbergiem

W CZASIE ZAWIESZONYM
W czasie zawieszonym: Rozmowa z Barbarą Engelking
Dariusz Libionka: Żydowska Polska Walcząca
Piotr Weiser: …żyjemy godziną, minutą
Dziennik z bunkra Miła 34
To wszystko nie ma żadnego znaczenia: Anka Grupińska rozmawia z Markiem Edelmanem

TEN JEST Z OJCZYZNY MOJEJ
Władysław Bartoszewski: Polacy z pomocą Żydom 1939-1944
Karolina Przewrocka-Aderet: Samarytanie od jedwabników
Zmiana krajobrazu pamięci: Rozmowa z Mateuszem Szpytmą
Jacek Leociak: Nasi sprawiedliwi

ROLE POLSKICH ŻYDÓW
Jan Tomasz Gross: Wyjaśniam, że krew na moim ubraniu
Bardzo smutna rocznica: Rozmowa z Aleksandrem Smolarem
Role polskich Żydów: Rozmowa z Piotrem Pazińskim
Lęk przed zamknięciem: rozmowa z Michałem Głowińskim
Kalina Błażejowska: Bez goryczy

NIEPAMIĘĆ ZBIOROWA
Jan Tomasz Gross: Niepamięć zbiorowa
Paweł Machcewicz, Rafał Wnuk: Historyk ahistoryczny
Jerzy Jedlicki: Wiedza jako źródło cierpień
Władysław Bartoszewski: O problemach niepamięci refleksja osobista
Adam Michnik: O czym nie lubią pamiętać Polacy i Żydzi

SĄSIEDZI, BRACIA
Dariusz Libionka: Między słowami
Jerzy Turowicz: Antysemityzm
Ks. Stanisław Musiał SJ: Czarne jest czarne
Kard. Stanisław Dziwisz: Sąsiedzi, bracia

NAJWAŻNIEJSZE JEST ŻYCIE
Bogdan Białek: Widok z kieleckiej ławeczki
Karolina Przewrocka-Aderet: W jednym spali domu
Jacek Taran: Ludzie, nie liczby
Dariusz Stola: Wzrok odzyskiwany
Janusz Makuch: Od sztetla do Syjonu
Marek Edelman: Najważniejsze jest życie

WIERSZE
Antoni Słonimski: Ten jest z ojczyzny mojej
Jerzy Ficowski: 5.VIII.1942
Jan Darowski: Post mortem

TYGODNIK POWSZECHNY WYDANIE SPECJALNE NR 1 (9) 
wydanie papierowe dostępne od 23 stycznia w salonach prasowych i punktach z dobrą prasą.

E-WYDANIE – kup w sklepie Woblink→

ISSN 2392-3628
Redakcja: Michał Okoński
Projekt graficzny, łamanie: Marek Zalejski
Fotoedycja: Grażyna Makara, Marek Zalejski
Typografia: Marta Bogucka, Andrzej Leśniak, Artur Strzelecki,
Korekta: Grzegorz Bogdał, Sylwia Frołow, Maciej Szklarczyk
Opieka wydawnicza: Maja Kuczmińska, Anna Pietrzykowska, Marta Filipiuk-Michniewicz