W trosce o bilans

Trzech przyjaciół – psychiatra i psychoterapeuta, filozof oraz buddyjski mnich – szuka odpowiedzi na pytania, które zadaje sobie każdy z nas.

31.07.2017

Czyta się kilka minut

Autorzy poradnika: Christophe André, Alexandre Jollien i Matthieu Ricard / MEDEF / DOMENA PUBLICZNA
Autorzy poradnika: Christophe André, Alexandre Jollien i Matthieu Ricard / MEDEF / DOMENA PUBLICZNA

Jaki jest twój rozrachunek z życiem? Czego ci w nim najbardziej szkoda? Większość z nas odpowiedziałaby na takie pytania podobnie – powiedziałaby o rzeczach, których żałuje, że nie zrobiła. Wygląda na to, że w życiu jest wiele rzeczy, na które zabrakło nam odwagi albo których nie pozwoliliśmy sobie zrobić, zaś z czasem żal przeważa nad poczuciem winy, bowiem gdzieś z tyłu głowy tli się przeświadczenie, że zmarnowaliśmy szansę na szczęście.

Trudno się więc dziwić, że współczesną apoteozę pogoni za szczęściem stanowią rozmaite poradniki. Jest tak, choć i one szczęścia nie są w stanie zapewnić. Wśród ich wydawców obowiązuje nawet „reguła osiemnastu miesięcy”, która głosi, że osoba kupująca poradnik to ktoś, kto w ciągu ostatniego półtora roku najprawdopodobniej kupił już inną książkę z tej kategorii. Która, co oczywiste, nie spełniła pokładanych w niej nadziei.

Kronika zmagań

Z badań psychologicznych wiadomo, że nie można wmówić sobie szczęścia, żeby być szczęśliwym, zaś usilne staranie się o to, by czuć się szczęśliwym, wpędza nas w rozpacz. To nasze wysiłki, by wyeliminować negatywne uczucia – zwłaszcza brak pewności siebie, niepewność, porażkę czy smutek – stoją za tym, że czujemy się tak niepewni, bezbronni czy nieszczęś- liwi. Mądre życiowo wybory nie są więc oczywiste, a ich realizacja nie przychodzi łatwo.

To jeden z wniosków po lekturze „Trzech przyjaciół w poszukiwaniu mądrości” – książki, która nie jest jeszcze jednym poradnikiem inspirowanym „ewangelią sukcesu” czy „kultem optymizmu”, choć nie brak w niej rad i wskazówek. Zrodziła się z przyjaźni między mnichem buddyjskim (Matthieu Ricard), filozofem (Alexandre Jollien) oraz psychiatrą i psychoterapeutą (Christophe André). Jak podkreślają, od dawna marzyli o wspólnym napisaniu książki, by być użytecznymi, by przynieść odpowiedzi na pytania, które każdy zadaje sobie na temat tego, jak kierować życiem. Jakie są nasze najgłębsze aspiracje? Jak zmniejszyć ból istnienia? Jak żyć z innymi? Jak rozwijać naszą zdolność do szczęścia i altruizmu? Jak stać się bardziej wolnym?

To „duże nazwiska” – ich książki były wcześniej nagradzane przez gremia naukowe, a oni sami nie są celebrytami, lecz rozpoznawalnymi społecznie autorytetami. Przy każdym poruszanym w rozmowie temacie opowiadają o swoich doświadczeniach, wysiłkach i lekcjach, jakich nauczyli się po drodze; o zmaganiach z własnymi „demonami”. Ich punkty widzenia są odmienne, ale zawsze zgadzają się co do istoty.

Choć w swoich dziedzinach są ekspertami, nie ukrywają, z czym sami się w życiu zmagają, co im się udaje, a co nie. André opisuje codzienne zmagania ze swoimi introwertycznymi cechami osobowości, skłonnością do wycofania, depresyjności i lęku. Jollien „jak na spowiedzi” mówi o swojej niepełnosprawności (porażenie mózgowe) i 17 latach spędzonych w specjalistycznym zakładzie dla osób niepełnosprawnych. Ricard, choć „najbardziej szczęśliwy”, nie idealizuje życia mnicha. Uczą, a raczej inspirują innych do poszukiwania mądrości, nie wchodząc w rolę guru czy mędrców. Psychologia pozytywna, która jest dominującym paradygmatem w ich rozmowach, nie jest traktowana jak nowa religia szczęścia. Stanowi natomiast naukowe potwierdzenie wielu intuicji i praktyk duchowych służących rozwojowi człowieka, których mądrość można zawrzeć w kilku słowach: „O swoje ciało, o swoje serce i o drugiego troszczyć się będziesz”.

Świetlista wolność

Nie jest to rozmowa o religii, wspólną płaszczyzną duchową pozostaje dla nich medytacja. Jednak książka jest również świadectwem dojrzałego dialogu międzyreligijnego. Jollien jest bowiem katolikiem praktykującym zen, który codziennie czyta Ewangelię, stara się podtrzymywać autentyczne życie modlitewne, regularnie bierze udział w eucharystii i ma stały kontakt ze swoim ojcem duchowym. Żyjąc duchowością na skrzyżowaniu tradycji, nie popada w synkretyzm. „Staram się – mówi o sobie – podążać za Chrystusem, i na tej drodze buddyzm pomaga mi się pozbyć balastu mojego ja i jego całego kramu”. Tak wspomina jeden z najbardziej przełomowych momentów w swoim życiu. „W Katmandu, w twoim klasztorze, Matthieu, przybliżyłem się do doświadczenia obecności Boga. Miałem łzy w oczach i serce przepełnione wdzięcznością, kiedy pewien mnich zauważył, że na podłodze w moim pokoju wala się krzyż, który prawie wszędzie ze sobą zabieram. Z nieskończonym szacunkiem podniósł krucyfiks, położył go na moim stoliku nocnym i powiedział z łagodnym uśmiechem: »Dbaj o niego i módl się więcej«. Rzadko widywałem tak świetlistą wolność. Jakże daleka od dogmatycznych kłótni, prozelityzmu, więzień. I czy może być piękniejszy prezent niż zaproszenie drugiego człowieka, by stał się tym, kim naprawdę jest?”.

Tym pytaniem zachęcam do lektury tej fascynującej rozmowy. ©

Christophe André, Alexandre Jollien, Matthieu Ricard, TRZECH PRZYJACIÓŁ W POSZUKIWANIU MĄDROŚCI, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2017

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Jezuita, teolog, psychoterapeuta, publicysta, doktor psychologii. Dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Członek redakcji „Tygodnika Powszechnego”. Autor wielu książek, m.in. „Wiara, która więzi i wyzwala” (2023). 

Artykuł pochodzi z numeru Nr 32/2017