W SKRÓCIE

Zmarł Marcel Reich Ranicki. Wybitny niemiecki krytyk, nazywany „papieżem krytyki literackiej”, współtwórca cieszącego się olbrzymią popularnością telewizyjnego programu „Kwartet literacki”, czyli dyskusji o książkach, które – przede wszystkim dzięki bardzo zdecydowanym i zazwyczaj kontrowersyjnym opiniom Ranickiego – w niemieckiej telewizji oglądało nawet milion osób. Dziecko zasymilowanych Żydów z Włocławka, Reich w czasie okupacji trafił do warszawskiego getta, skąd udało mu się uciec razem z żoną. Po wkroczeniu do Polski Armii Czerwonej zaczął pracę dla Urzędu Bezpieczeństwa – m.in. jako rezydent wywiadu w Londynie. Oskarżony o nieprawomyślność i ściągnięty do kraju, w roku 1958 uciekł do RFN, gdzie pracował we „Frankfurter Allgemeine Zeitung” oraz w „Die Zeit”. Zmarł we Frankfurcie, mając 93 lata.


Jan Józef Szczepański. W tym roku minęła 10. rocznica śmierci znakomitego pisarza i autora „Tygodnika Powszechnego”. Pamięć o autorze „Polskiej jesieni” chce podtrzymać Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym, organizując poświęconą pisarzowi sesję naukową, która odbędzie się 28 września w Domu Dziennikarza w Kazimierzu Dolnym. W planie odczyty m.in. Anny Nasiłowskiej, Elżbiety Turowicz-Jogałły i Andrzeja Wernera, a także pokazy filmowe oraz wernisaż wystawy obrazów. Więcej informacji: www.mnkd.pl.


Humor żydowski. „Uczucie konsternacji, jakie wiąże się często z pojęciem »humor żydowski«, bierze się stąd, że nie za bardzo dziś wiadomo, co z tym humorem zrobić. Czy jest on tylko wewnątrzgrupowy i staje się niepoprawny politycznie, gdy granice tej grupy przekracza? Innymi słowy, czy z humoru żydowskiego mają prawo śmiać się tylko Żydzi, i to najlepiej, gdy są we własnym gronie i nikt z zewnątrz ich nie słyszy? Czy Żydzi mają prawo śmiać się z gojów? Czy nie-Żyd opowiadając żydowski dowcip śmieje się z Żydów? Czy Żyd może opowiedzieć nie-Żydowi kawał wyśmiewający gojów (lub Żydów) bez obawy, że przyczynił się właśnie do wzrostu antysemityzmu w społeczeństwie?” – pyta Natalia Krynicka w „Cwiszn. Pomiędzy”. Najnowszy numer „żydowskiego kwartalnika o literaturze i sztuce” poświęcony jest właśnie poważnym pytaniom, które wiążą się m.in. z błahym na pozór tematem „szmoncesów”. W interesującym (i znakomicie ilustrowanym) piśmie znajdziemy artykuły o „ciemnej stronie śmiechu Szolem-Alejchema”, ludowej tradycji „mędrców chełmskich”, o tym, jak humor odnajduje swoją formę w języku jidysz, o humorze kabaretowym, o historii i współczesnych wcieleniach żydowskiego folkloru, a także opowiadania, komiks i naturalnie... dowcipy. Więcej informacji: www.cwiszn.pl.


Międzynarodowy Dzień Tłumacza. Obchodzony będzie 30 września w Warszawie (pod hasłem „Tłumacz w teatrze”) oraz Gdańsku. W stolicy w programie obchodów, których centrum będzie Teatr Polski, znajduje się dyskusja z udziałem Małgorzaty Semil i Jacka Sieradzkiego oraz wręczenie medali „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” tłumaczom: Annie Bańkowskiej, Michałowi Kłobukowskiemu i Sławie Lisieckiej. Tego dnia w warszawskich liceach odbędą się też lekcje o sztuce przekładu prowadzone przez tłumaczy. W Gdańsku zaś obok warsztatów m.in. spotkanie z Antonim Liberą oraz projekcje filmów poświęconych tłumaczom (autorstwa Sławomira Paszkieta). Organizatorami wydarzenia są warszawski oddział Europejskiego Stowarzyszenia Narodowych Instytutów Kultury (EUNIC), gdański Instytut Kultury Miejskiej (www.ikm.gda.pl) oraz Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury (www.stl.org.pl).