Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
(1905-1983)
- szwajcarski fizyk, laureat Nagrody Nobla, pierwszy dyrektor generalny CERN.
Urodził się w Zurychu. Po maturze w 1924 r. rozpoczął studia na Politechnice Federalnej w Zurychu, później na Wydziale Matematyki i Fizyki. Pod wpływem zajęć z fizyki teoretycznej prowadzonych przez Erwina Schrödingera przeniósł się jesienią 1927 r. na Uniwersytet w Lipsku, gdzie obronił doktorat na temat mechaniki kwantowej elektronów w kryształach. Jego promotorem był Werner Heisenberg. Wiosną 1933 r., ze względu na żydowskie pochodzenie swojej matki, wyjechał do USA i rozpoczął pracę na Uniwersytecie Stanforda. Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w pracach nad bronią jądrową w Los Alamos, a następnie w badaniach nad radarem na Harvardzie. W 1952 r. otrzymał Nagrodę Nobla z fizyki za badania nad magnetycznym rezonansem jądrowym (równanie Blocha). W 1954 r. został pierwszym dyrektorem powstającej właśnie w Genewie Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN, dziś jednego z najważniejszych ośrodków badawczych w dziedzinie fizyki jądrowej.
Harold Urey
(1893-1981)
- amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla. W ramach projektu Manhattan opracował metody przemysłowej produkcji wody ciężkiej, co przyspieszyło prace nad budową bomby atomowej.
Był synem pastora. W 1917 r. ukończył zoologię na Uniwersytecie Stanu Montana, w czasie I wojny światowej pracował w fabryce materiałów wybuchowych, gdzie zaintere-
sował się chemią. Tytuł doktora uzyskał w 1923 r., po czym w Kopenhadze uczestniczył w badaniach Nielsa Bohra nad budową atomu. Później został profesorem na Uniwersytecie Columbia, gdzie pracował do 1945 r. nad chemią izotopów. W 1931 r., rysując wykres zależności między liczbą protonów a liczbą elektronów, otrzymał regularność, która pozwoliła mu przewidzieć istnienie pewnych izotopów. Zasugerował istnienie nieznanych dotąd jąder wodoru i odkrył doświadczalnie izotop, który nazwał deuterem. W 1934 r. otrzymał za to Nagrodę Nobla z chemii.
W kolejnych latach zajmował się oddzielaniem izotopów naturalnych m.in. litu, potasu, węgla. W czasie II wojny kierował pracami nad rozdzielaniem izotopów dla potrzeb budowy bomby jądrowej, jednak zrzucenie bomb na Hiroszimę i Nagasaki wywołało jego sprzeciw - stał się przeciwnikiem broni jądrowej. Przeniósł się do Chicago, a w 1958 r. do La Jolla,
gdzie został profesorem Uniwersytetu Kalifornijskiego.
Zajął się technikami izotopowymi w badaniach geochemicznych. Pozwoliło to określić warunki klimatyczne w odległej przeszłości i postawić tezę, że początkowa atmosfera Ziemi składała się z wodoru, amoniaku i metanu, czego dowiódł później jego uczeń, Stanley Miller. Zainteresowanie tematyką kosmiczną było przyczyną, dla której w 1969 r. został wyznaczony do badania pierwszych próbek skał księżycowych.
Rolf-Dieter Heuer
(ur. 1948)
- niemiecki fizyk cząstek. Od stycznia 2009 r. pełni funkcję dyrektora Generalnego Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN.
Studiował fizykę na Uniwersytecie w Stuttgarcie. W 1977 r. obronił doktorat na Uniwersytecie w Heidelbergu. Jego promotorem był prof. Joachim Heintze. W 1998 r. został profesorem Uniwersytetu w Hamburgu.
Przed wyborem na stanowisko dyrektora generalnego CERN był dyrektorem ds. badań w laboratorium DESY w Hamburgu. Wcześniej jednak współpracował z CERN jako członek OPAL, jednego z głównych eksperymentów dotyczących fizyki cząstek - części akceleratora LEP (Wielkiego Zderzacza Elektronowo- -Pozytonowego). W latach 1984-98 pracował przy LEP, który działał w okresie 1989-2000 w CERN. Był wówczas odpowiedzialny za koordynację projektu i budowę komory śledzenia; dodatkowo w latach 1994-98 był rzecznikiem OPAL i odpowiadał za współpracę i koordynację działań 300 fizyków pracujących nad tym projektem.
Yukiya Amano
(ur. 1947)
- jest dyrektorem generalnym Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (od 2 lipca 2009 r.).
Urodził się w prefekturze Kanagawa w Japonii. W 1968 r. rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Tokijskim. Studiował także na Uniwersytecie Franche-Comté we Francji (1973-74) oraz na Uniwersytecie Nice Sophia-Antipolis (1974-75). Jeszcze przed wyjazdem na zagraniczne studia został w 1972 r. zatrudniony w japońskim MSZ, gdzie specjalizował się w problematyce rozbrojenia i nierozprzestrzeniania broni nuklearnej.
Pracował w przedstawicielstwach dyplomatycznych Japonii w Wientanie, Waszyngtonie, Brukseli i Marsylii. Był japońskim przedstawicielem na Konferencji Rozbrojeniowej w Genewie oraz ambasadorem Japonii przy MAEA. W latach 2005-06 przewodniczył Radzie Gubernatorów MAEA.
MAEA z siedzibą w Wiedniu pracuje na rzecz bezpiecznego pokojowego wykorzystania energii jądrowej, za co otrzymała w 2005 r. pokojową Nagrodę Nobla. Formalnie jest agencją ONZ, ale nie podlega jego ścisłej kontroli. Do MAEA należy 151 państw.
Sir Timothy Berners-Lee
(ur. 1955)
- jego osiągnięcia nie wiążą się bezpośrednio z fizyką jądrową, lecz z ośrodkiem CERN. Ów fizyk i programista, pracując tam nad rozproszonym systemem kontroli i wymiany informacji w czasie rzeczywistym, stworzył sieć WWW opartą o hipertekst - podstawę dzisiejszego internetu. Obecnie jest m.in. wykładowcą MIT, dyrektorem World Wide Web Consortium, członkiem Royal Society oraz Amerykańskiej Akademii Nauk.
