Tygodnik Powszechny TP 01-02/2017

Data wydania:
Numer wydania:
01-02
Rok wydania:
2017

Edytorial

/

2017 – rocznice

Ks. Adam Boniecki
O bezpowrotnym przemijaniu czasu wiemy wszyscy, ale Nowy Rok jest momentem, w którym tego przemijania doświadczamy wyraźniej niż w innych chwilach, tych…

Obraz tygodnia

/

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz
/ Fot. NASA

Którzy odejdą: Cassini-Huygens

Łukasz Lamża
15.10.1997 – 15.09.2017

Nauka 2017: wyjaśnić ciemną energię

Michał Krupiński
W nadchodzącym roku warto wsłuchać się w doniesienia fizyków cząstek elementarnych.

Rewolucja w ewolucji?

Szymon Drobniak
Czy Karol Darwin i jego rewolucyjna teoria się przeterminowały?
/ Fot. Odd Andersen / AFP/ EAST NEWS

Zamach w Berlinie i jego konsekwencje

Grzegorz Szymanowski
Atak na bożonarodzeniowy jarmark w centrum Berlina, do którego doszło 19 grudnia, zszokował Niemców.

Jeszcze nie koniec

Wojciech Jagielski
Przyjaciółka z Południowej Afryki na tegorocznej kartce ze świątecznymi życzeniami skreśliła w postscriptum, że rodzina ciągnie ją, żeby już wracała do Polski…

Świat po Aleppo

Marcin Żyła
W połowie lat 90. XX w. tragedie Bośni i Rwandy ujawniły niemoc ONZ. Ostatnie miesiące pokazały, że trwa znacznie groźniejszy kryzys.

Niedźwiedź będzie trząsł Sułtanem

Marcelina Szumer-Brysz
Turcję czekają bolesne ustępstwa. Ankara będzie musiała na nie przystać, by uniknąć rosyjskiego oskarżenia o indolencję.

Papież nie ustąpi

Thomas J. Reese SJ, Piotr Sikora
Rozmowa z Thomasem J. Reesem SJ, watykanistą:

Kościół trwa

Ks. Adam Boniecki
Co czeka polski Kościół w 2017 roku?
/ Fot. Piotr Tumidajski / FORUM

„Formalna korekta” nauczania papieskiego

AS
Konserwatywni kardynałowie szukają sposobów, by zablokować nauczanie zawarte w adhortacji „Amoris laetitia”.
/ Fot. Jacek Domiński / REPORTER

Kiedy władza przestaje być nowa

Przemysław Wilczyński
Rok 2016 – choć obfitował w zorganizowane, publiczne wyrazy niezadowolenia – trudno uznać za udany dla protestujących.

Czas słabego złotego

Łukasz Pałka
Kilka tygodni temu media obiegła prognoza, że w 2017 r. za dolara trzeba będzie zapłacić nawet 5 zł. Jej spełnienie jest mało prawdopodobne. Ale nie oznacza to…
Protest pod Sejmem, w którym opozycja okupuje salę plenarną. Warszawa, 17 grudnia 2016 r. / Fot. Jaap Arriens / NURPHOTO / GETTY IMAGES

PiS na wojennej ścieżce

Paweł Reszka
Prawo i Sprawiedliwość prowadzi tyle wojen, że sami politycy partii władzy zastanawiają się nad sensem tych potyczek.

Temat Tygodnika

Odsiecz wiedeńska na krakowskich Błoniach / Fot. Anna Kaczmarz / DZIENNIK POLSKI / REPORTER

Imperium nostalgii

Paweł Marczewski
W czasach tęsknoty za wyimaginowaną przeszłością potrzeba przede wszystkim nadziei. Czyli propozycji politycznej, która uznaje, że różnice majątkowe czy rasowe…
René Magritte „Królestwo świateł”, olej, 1950 r. / Fot. AKG-IMAGES / EAST NEWS

Prawda się skończyła, ale nie u nas

Dariusz Rosiak
Na tym właśnie polega przełom. Fakty nie muszą się już odnosić do rzeczywistości. Nie muszą się zgadzać z żadną obiektywną prawdą, której istnienia przecież…

Czytania

/ ryc. Edward Augustyn

Widzenia

TP

Czytania liturgiczne

TP
1 – 15 stycznia

Wiara i niewiara

Kard. Grzegorz Ryś
Niedawno wysłuchaliśmy w Liturgii Mszalnej dwóch pięknych czytań – pierwsze z Księgi Liczb (Lb 24, 2-7. 15-17a), drugie z Ewangelii Mateuszowej (Mt 21, 23-27).

Polska specjalność

O. Wacław Oszajca SJ
W książce „Mądrość serca” o. Wacław Hryniewicz mówi: „Wszechświat zdumiał zapewne mędrców ze Wschodu, pewnie protoplastów dzisiejszych astronomów, skoro…

Rachab wszetecznica

Paweł Śpiewak
Bóg nakazał Mojżeszowi, by sobie mężnie poczynał. Odwaga ma tu dwa wymiary.

Kraj

Violetta Arlak i Cezary Żak w serialu „Ranczo” / Fot. Krzysztof Wellman / ATM GROUP

Republika Nie Tutaj

Andrzej Grembowicz, Błażej Strzelczyk
Andrzej Grembowicz, scenarzysta „Rancza”: Gdy się pisze komedię, to pierwszą rolą jest bawić. Ale jeśli uda się skonstruować opowieść z sensownym przesłaniem,…
/ Il. Joanna Grochocka

Wróżka przyszłością narodu

Przemysław Wilczyński
Nad zyskującym popularność u progu każdego roku wróżbiarstwem unosi się duch śmiertelnej powagi: wróżbitów, klientów, krytyków zjawiska, a nawet oficjalnych…
Obraz amerykańskiego artysty Petera Halleya pt. „Teoria spisku” na wystawie w Jenie. Niemcy, maj 2014 r. / Fot. Martin Schutt / AFP / EAST NEWS

Kto za tym stoi i będzie stał

Marcin Napiórkowski
W ramach noworocznych podsumowań proponuję Państwu ranking teorii spiskowych roku 2017.
/ Fot. Tomasz Adamowicz / FORUM

Jesteśmy we mgle

Antoni Dudek, Jacek Gądek
Prof. Antoni Dudek, politolog: Sprawa Trybunału polaryzowała najmocniej, ale wyraźną mniejszość Polaków. Teraz pojawią się sprawy, których skutki dotkną…

Wiara

/ Fot. NASA / BILL INGALLS

Zdetronizowana królowa

Ks. Michał Heller
Dawna królowa nauk została zepchnięta na margines kultury. Tymczasem jaka jest teologia dziś, taka będzie religijność społeczeństwa jutro.
Pielgrzymi ze Wspólnoty Betlejem (od prawej): ks. Mirosław Tosza, Kazimierz Lara i Dariusz Bujalski w drodze do Lisieux, sierpień 2016 r. / Fot. Andrzej Grygiel / PAP

Ludzie i ściany

Katarzyna Piotrowiak
Ci, których życie wyrzuciło na margines, też mają prawo do stworzenia domu według własnej wizji. Choćby była tak szalona jak ta realizowana przez Wspólnotę…
/ Fot. Grażyna Makara

Przyjaźń na całe życie

Ks. Adam Boniecki, Hanna Łabędzka
Ks. Adam Boniecki: Jak człowiek się zakocha, to musi ciągle tę ukochaną czy ukochanego spotykać, dzwonić do niego, pisać listy. To jest też piękne i…
Ks. Wojciech Lemański na uroczystościach 73. rocznicy wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. Warszawa, kwiecień 2016 r. / Fot. Stefan Maszewski / REPORTER

W domu u ojca

Jacek Gądek
Co robi i jak żyje ksiądz Wojciech Lemański? Czy jest szansa, że nałożona na niego kara suspensy zostanie wkrótce zdjęta?
/ Fot. Grażyna Makara

Jeszcze będzie lepiej

Ks. Tomáš Halík
Rodzi się nowa postać chrześcijaństwa, która może się stać wiarygodnym głosem dla świata. Ideologiczna religijność nie ma szans.

Świat

Pracownik banku pomaga autoryzować transakcję przy pomocy odcisków palców w jednej z wiosek stanu Uttar Pradeś na północy Indii, listopad 2016 r. / Fot. Chandan Khanna / AFP / EAST NEWS

Hinduski eksperyment

Karol Templewicz
W największej demokracji świata z dnia na dzień unieważniono banknoty, które odpowiadały za większość gotówki w obiegu. Za operacją stoi polityk nazywany „…
Amerykańscy weterani wojenni wspierają protesty Siuksów w Standing Rock. Dakota Północna, 3 grudnia 2016 r. / Fot. Michael Nigro / PACIFIC PRESS / LIGHTROCKET / GETTY IMAGES

W Kraju Indian wrze

Bartosz Hlebowicz
Siuksowie, Mohawkowie i jeszcze parę setek indiańskich grup w USA nadal muszą walczyć o zachowanie resztek suwerenności. Ale nie tylko Indianie – także…
Generał James Mattis podczas przesłuchania w Senacie USA, lipiec 2010 r. / Fot. REX / SHUTTERSTOCK / EAST NEWS

Oblicza generała

Radosław Korzycki
Sekretarzem obrony USA zostanie generał James Mattis, żołnierz z 45-letnim stażem. Podwładni zwali go „Wściekłym Psem”. W kwestii trwałości NATO i gwarancji…

Historia

Sulejman I Wspaniały (1494–1566) na miniaturze pędzla Sinana Beja / Fot. History Archive / REX / SHUTTERSTOCK / EAST NEWS

Tajemnica sułtańskiego serca

Tomasz Targański
Sulejman Wspaniały zmarł 450 lat temu podczas wyprawy na Węgry. Jego śmierć trzymano w tajemnicy przez 48 dni, ciało odesłano do Stambułu. Ale turecki sułtan…
/

Akcja społeczna Fundacji Tygodnika Powszechnego „Polska historia 966–2016. Będzie się działo!”

TP
Denar Mieszka I / Fot. Domena publiczna

Budżet księcia Mieszka

Paweł Migdalski
Nie tylko polityka i religia decydowały o tym, co tysiąc lat temu kształtowało się między Bałtykiem, Odrą i Karpatami. Jak wyglądała gospodarka powstającego…
Karel Javůrek, Chrzest księcia Borzywoja (1858) / Fot. Domena publiczna / wikipedia.org

Władcy pełnoprawni

Anna Paner
W Europie Środkowej przyjęcie nowej wiary odbywało się w cieniu geopolityki, a także rywalizacji między Kościołem wschodnim a zachodnim. W jakich…

Nauka

Pawian oliwkowy, Kenia / Fot. Michel & Christine Denis-Huot / BIOSPHOTO / AFP / EAST NEWS

Diabeł w małpiej skórze

Łukasz Kwiatek
Pawiany to naprawdę okropne małpy: bezwzględne i agresywne, wiodące awanturniczy tryb życia. Ale to właściwie nie ich wina.
Farmaceuci w XIV-wiecznym manuskrypcie „Kanon medycyny” Awicenny / Fot. Photoshot / PAP

Światło tysiąca planet

Łukasz Lamża
„Nigdy płomień wiedzy nie płonął równie świetliście, co dziś, i trudno sobie wyobrazić, jak będzie wyglądał nasz świat nawet za lat dziesięć”. Brzmi znajomo?…

Z oddechem

/ Fot. Kuba Dąbrowski / PRZEKRÓJ / FORUM

Ciało wciąż się słucha

Magdalena Fikus, Justyna Dąbrowska
Magdalena Fikus, biochemik: Nie mogę zrozumieć, że to, co mam najwspanialszego, czyli mój umysł, przestanie istnieć. Nie mam ochoty rezygnować z własnej…

Kultura

Redaktor i Filozof

Lektor
„Tezy o nadziei i beznadziejności” – dla mnie jeden z najważniejszych tekstów formacyjnych – przeczytałem w maszynopisie w roku bodaj 1975. Pierwodruk miały w…

Warto zobaczyć w TV

AP
31 XII 2016 – 13 I 2017
Kadr z filmu „Fritz Bauer kontra państwo” / Fot. Aurora Films

Zdrajca i bohater

Anita Piotrowska
Oto człowiek, który stał się w Niemczech wrogiem publicznym, zagrożeniem dla całego systemu zbudowanego na zbiorowej amnezji.
Krystian Lupa podczas próby spektaklu „Wycinka Holzfällen” w Teatrze Polskim we Wrocławiu. / Fot. Natalia Kabanow

Oniemiały teatr

Paweł Soszyński
Mijający rok pokazał, że teatr może i jest jedną z najmocniejszych polskich marek eksportowych w dziedzinie kultury, ale jednocześnie jego pozycja w kraju jest…
Maciej Sieńczyk, ilustracja z książki „Wśród przyjaciół” /

Obłąkalia

Marceli Szpak
Maciej Sieńczyk maniacko zbiera odpady rzeczywistości. To z nich wysnuwa swoją opowieść o wielkiej, wszechobecnej przeciętności.
Kazimierz Władysław Wójcicki „Album Jana Matejki”; 1876; wg Jana Matejki / il. Domena publiczna

Jan Kochanowski „Treny” (1580)

Ryszard Koziołek
Nauczył Polaków mówić, a nie tylko komunikować się.

Herbert Rosendorfer „Budowniczy ruin” (1969)

Dorota Kozińska
Odkąd ta książka wpadła mi w ręce po raz pierwszy, czytałam ją od deski do deski, później zaś od środka na boki i z powrotem, z upodobaniem gubiąc się i…

Tomasz Mann „Czarodziejska góra” (1924)

Andrzej Franaszek
Jego „dzieło przeczytałem w młodości. Z tej lektury, która trwała całą wiosnę, wyszedłem odmieniony.
Herodot / Fot. Marie-Lan Nguyen / DOMENA PUBLICZNA

Herodot „Dzieje” (440 r. przed Chr.)

Ks. Andrzej Draguła
W analizowaniu współczesności istnieje pokusa, by patrzeć na nią jako na okres wyjątkowy. Niestety, najczęściej myśli się o współczesności jako o okresie…
Poster filmu Stanleya Kubricka / DOMENA PUBLICZNA

Vladimir Nabokov „Lolita” (1956)

Beata Chomątowska
Panie i panowie przysięgli, przyznaję – po „Lolitę” Vladimira Nabokova sięgnęłam jako rówieśniczka tytułowej bohaterki, a więc w wieku, gdy trudno o lepszy…
/ il. John Tenniel / DOMENA PUBLICZNA

Lewis Carroll „Alicja w Krainie Czarów” (1865)

Anita Piotrowska
Niewiele jest książek, które podczas lektury pozwalałyby wejść jednocześnie w buty dziecka, psychoanalityka, detektywa, filozofa i konsumenta halucynogennych…

Francois Rabelais „Gargantua i Pantagruel” (1534)

Marek Bieńczyk
Klasyka, to oczywiste, ożywia się i otrząsa z kurzu w czasie – jak ujmował to Ryszard Przybylski, jej nieprzekupny strażnik – „marnym”.
/ Fot. Ariel Camillo / freeimages.com

Co nam po klasykach?

Grzegorz Jankowicz
Przy okazji sporów o szkolny kanon lektur skompletowaliśmy dla Państwa zestaw obowiązkowych książek „nie tylko dla dorosłych”. Na nowy, 2017 rok autorzy „…
/ Fot. Andrzej Georgiew

Kormorany same do mnie przyleciały

Janusz Szuber, Katarzyna Kubisiowska
Janusz Szuber, poeta: Marzę o dniu, w którym ktoś pokaże mi swoje wiersze, a ja powiem: to nadzwyczajne. Niestety im gorzej to robią, tym bardziej są…

Felietony

Coś poszło nie tak

Szymon Hołownia
Nie mam natury pielgrzyma.

En voiture

Paweł Reszka
Na moją ulubioną powieść „Pożegnania” składa się kilka scen pożegnań, co czyni ją bardzo życiową, bo przecież los każdego z nas to w gruncie rzeczy sekwencja…

Ostatnia walka esbeka

Stanisław Mancewicz
Nikt przy zdrowych zmysłach, a mający elementarne zdolności wróżebne, nie podważa chyba konieczności i nieuniknioności wprowadzenia w nadchodzącym roku na…

Czy leci z nami pilot?

Jan Klata
Muzyka łagodzi obyczaje... Od czego miałby się zacząć kryzys parlamentarny, demonstracje i okupacje, jeśli nie od słów poświęconych kulturze?

Dajcie mi się nacieszyć

Wojciech Bonowicz
Przed laty, może więcej niż dziesięciu, zgadaliśmy się z kolegą krytykiem na temat naszych poglądów. Ja prezentowałem stanowisko, powiedzmy, centrowe, on –…

Smaki

/ Fot. Grażyna Makara

Człowiek we flaszce

Paweł Bravo
Świat się dowiedział, nic nie powiedział. Zderzony z wieściami z Aleppo, znów muszę leczyć kaca, uciekając w okolice poetów.

Zmysły

/ Fot. H. Kubler wg Juliusza Kossaka / Tygodnik ilustrowany 1860-1870 / Domena publiczna // pgnimg.com

Jak smak wodzi nas za nos

Ewa Wieleżyńska
Rozmowy o tym, co lubimy, a czego byśmy pod żadnym pozorem nie tknęli, otwierają nam drzwi do rozumienia światopoglądów, wierzeń i społecznych przemian.

Medal Świętego Jerzego

Laureaci Medalu: Giusi Nicolini i Karol Modzelewski, Kraków, Małopolski Ogród Sztuki, 17 grudnia 2016 r. / Fot. Jacek Taran dla „TP”

Solidarność kontra smoki

Ewelina Burda
Giusi Nicolini, burmistrzyni włoskiej gminy Lampedusa i Linosa, oraz prof. Karol Modzelewski odebrali 17 grudnia 2016 r. w Krakowie honorową nagrodę „Tygodnika…

Tygodnik Czytelników

Halid, lat 6, i Mumina, lat 5, dzieci uchodźców tatarskich z Krymu. Drohobycz, październik 2016 r. / Fot. Wojciech Pięciak

Podziękowania

Redakcja „Tygodnika Powszechnego”
Szanowni Państwo, w ostatnich miesiącach wielokrotnie apelowaliśmy do Państwa o pomoc.

Porody: dobra zmiana?

Agnieszka Krawczyk, Magdalena Pilch, Dorota Siwor, Ala Walus
„TP” 50 / 2016

Sprostowanie

Monika Michalak
„TP” 49 / 2016

Prezent

Paweł Zastrzeżyński
„TP” 50 / 2016

Sól w oku i sól ziemi

Marek Światłowski
„TP” 50 / 2016

Mądry Polak po szkodzie

Zbigniew Misiewicz (Stuttgart)
„TP” 48 / 2016

Dodatki w numerze TP 01-02/2017

Era uchodźców

Okładka dodatku: Morze Śródziemne u wybrzeży Libii, październik 2016 r. / Fot. Aris Messinis / AFP / EAST NEWS

Solidarność, nieustanne wyzwanie

Angelika Klein
Ostatnio do naszej świadomości ponownie wdarła się wojna w Syrii.
/ Fot. Aris Messinis / AFP / EAST NEWS

W najciemniejszą noc

Hania Hakiel
Strach Europejczyków przed nimi wybrzmiewa głośno. O lękach samych uchodźców słyszymy jednak rzadko.
/ Fot. Bernadett Szabo / REUTERS / FORUM

Jak nie stracić wiary

Joanna Strzałko
Joanna Strzałko z Grünstadt (Niemcy): W pociągu nie ma już miejsc. Niemcy i cudzoziemcy jadą protestować. „Stop deportacjom Afgańczyków” – napisali na…
/ Fot. Istvan Ruzsa / AFP / EAST NEWS

Błogosławieni poharatani

Jarosław Mikołajewski
W jednym z maili pisze: „Ruch jest podstawowym powodem życia. Wszyscy jesteśmy migrantami. Nasza wartość wytapia się tylko w relacjach z innymi ludźmi, różnych…
/ Fot. Yannis Behrakis / REUTERS / FORUM

Nic prócz słów

Szymon Hołownia
Niedawno Opatrzność zgłosiła się do Polaków z ofertą: z narodu, w którym jest wielu miłosiernych ludzi, stańcie się narodem miłosierdzia. Nie udało się.

Uchodźcza opozycja

Adam Bodnar, Anna Goc
Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich: Sprawą uchodźców nie zajmują się w Polsce ani rząd, ani opozycja. Milczy też broniący demokracji i praw człowieka KOD…