Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Wprost przeciwnie. W Torze odnajdują wielki potencjał interpretacyjny. Tora jest czymś niesłychanie żywym i pojemnym. To, co otrzymał prorok na górze Synaj, oznacza – uczą midrasze – że Mojżesz poprosił Pana Wszechświata: „Objaśnij mi, czym jest halacha”, a wtedy Pan odpowiedział: „Postępuj wedle zasady większości. Jeśli większość powiada »uniewinnij«, uniewinnij, jeśli większość mówi »ukarz«, wtedy ukarz. Tak czyń, bo Tora posiada 49 argumentów za czystością i 49 za niekoszernością”. Każde pokolenie ma swoją większość. Kolejne nie jest zobowiązane przez wcześniejsze. Nowe sytuacje i nowe ludzkie życie tworzy potrzebę szukania właściwych odpowiedzi. Ta sytuacja wynika z naszych cech antropologicznych. Bóg przemawia przez wiele typów ludzi. Mówi wieloma głosami i bogactwem ludzkich istnień. Tora jest z natury inkluzywna, tak iżby każdy w niej odkrywał inny, właściwy sobie wymiar.
Tora nie jest w niebie. Jest tu na ziemi. Oznacza to czasem, że sędziowie podejmują być może decyzje niezgodne z intencjami Boga. Jego wolą było jednak, by im udzielić prawa do orzekania i by o zasadach decydowała większość uczonych w Piśmie.
Rabin Eliezer ze szkoły Szamaja powiadał: „Nie ucz niczego, co by nie pochodziło z wiedzy tradycyjnej. Nie wygłaszaj praw, które nie byłyby już zapisane w dawnych księgach”. Z kolei rabin Mosze Feinstein – największy autorytet w dziedzinie halachy XX wieku – pytał: „Czy jest jakiś kres i granica Tory? Boże broń! Jeżeli byśmy podejmowali decyzje tylko w oparciu o to, co zostało zapisane w księgach, co mielibyśmy uczynić, gdyby pojawiły się pytania, na które nie znajdujemy w tradycji odpowiedzi. (...) Z pewnością nawet w dzisiejszych czasach Tora może rosnąć i dojrzewać. Nawet jeśli decydujemy wedle wskazówek już zapisanych, nie możemy tak czynić, bo tak zostało niegdyś postanowione, ale dlatego, że nakazuje nam to wzgląd na naszą racjonalność”.
Rozumność i wolność są podstawowymi atrybutami ludzi danymi przez Wiekuistego. Musimy z nich korzystać w czytaniu Tory. Objawienie w niej zawarte Bóg przekazuje korzystając z ludzkiej inteligencji. Mądrość – jak dobrze wiemy choćby z Księgi Hioba – jest darem największym. Nakazuje nam, by bez końca szukać prawdy i bez końca się uczyć. Przed wojną malował studiujących Żydów Artur Markowicz, wspaniały malarz z Krakowa. Dzisiaj z całym oddaniem i czułością opowiada o tym serial „Shtisel”. Tam przy stole kuchennym, po długim dniu pracy w Talmud Tora, ojciec rodu, drapiąc się i gładząc po brodzie, mamroce coś do siebie, czytając linijka po linijce grube księgi. ©
