Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
To ostatnia powieść klasyka XX-wiecznej literatury japońskiej; wkrótce po jej ukończeniu autor popełnił wraz z partnerką samobójstwo, skacząc do wezbranego po deszczach tokijskiego kanału Tamagawa. Była to zresztą kolejna jego próba samobójcza – tym razem udana.
Osamu Dazai, a właściwie Shūji Tsushima (1909–1948), niepokorny syn zamożnej rodziny, pisarz osadzony w tradycji japońskiej i bardzo w swoim kraju popularny, równocześnie mieści się w ponadnarodowym nurcie buntowników i straceńców niepogodzonych ze światem i przedwcześnie z niego odchodzących. A „Zatracenie”, pisze Henryk Lipszyc, „można czytać jako przejmującą spowiedź bohatera – jak nietrudno się domyślić, alter ego autora – jako jego pożegnanie z życiem”.
To kilkuczęściowy dziennik Yozo – chłopca, młodzieńca, mężczyzny – ujęty w ramę autorstwa anonima, który rękopis otrzymał od jednej z postaci występujących na jego kartach, a teraz go udostępnia. Wielki monolog daje wnikliwe studium człowieka, który od dzieciństwa nie umie porozumieć się z innymi, ucieka przed każdą próbą nawiązania rzeczywistego kontaktu, bo czuje lęk, że nie sprosta oczekiwaniom innych. Buduje więc wokół siebie ochronny mur, przybiera maskę żartownisia i błazna, która w nim samym budzi obrzydzenie, a przy tym jest źródłem ciągłej obawy przed demaskacją. „Mam za sobą życie przepełnione wstydem” – zaczyna Yozo. Związki z kobietami – a uroda bohatera je przyciąga – okazują się dodatkową udręką; chwilowym lekarstwem bywa jedynie alkohol. Ten autoportret budzi współczucie i zarazem odpycha, trudno jednak zostać wobec niego obojętnym.
Umierając, Osamu Dazai pozostawił kilkunastomiesięczną córeczkę, która w przyszłości miała również zostać znaną pisarką. Yūko Tsushima (1947–2016) doczekała się teraz, pośmiertnie, pierwszej książki po polsku. „Jestem, tęsknię, mówię” (PIW, w przekładzie Toko Anny Okazaki-Pindur, Barbary Słomki, Aleksandry Szczechli) to zbiór opowiadań, subtelna proza psychologiczna, studium samotności w rozmaitych wariantach, relacji z matką, miłości do niepełnosprawnego brata, poczucia nieobecności ojca. Piękna książka – i dziwnie się ją czyta równolegle z „Zatraceniem”... ©℗
Osamu Dazai, ZATRACENIE, przeł. z japońskiego, Henryk Lipszyc, Czytelnik, Warszawa 2018, ss. 130