Sentencje Ojców

Mosze otrzymał Torę z Synaju, przekazał ją Jozuemu, Jozue Starszyźnie, Starszyzna Prorokom, Prorocy przekazali ją członkom Wielkiego Zgromadzenia.

25.10.2011

Czyta się kilka minut

Oni nauczali trzech rzeczy: bądźcie rozważni w sądzeniu, wykształćcie wielu uczniów i zróbcie ogrodzenie dla Tory". Tory nie powinno się czytać jak historycznej opowieści. Nie jest zbiorem faktów, zdarzeń. To, czym jest, pochodzi od słowa horach, a oznacza nauczanie i kierowanie. Objawił ją Wiekuisty na pustkowiu. Mojżesz otrzymał Księgę i pouczenia właśnie na jednej z mniejszych, można rzec, skromnych gór pustynnych. Sam prorok uchodził wedle słów Tory również za człowieka wyjątkowej skromności. Rabini wyprowadzają z tego jednoznaczny wniosek: skromność przystoi każdemu, kto Bogu zawierzył i kto chce studiować Torę. Oto pierwsze z pouczeń Mędrców.

Co otrzymał Mosze? Powiada się: Torę, a Tora, jak nauczają mistrzowie, składa się z dwóch zasadniczych części. Jedną stanowi Pięcioksiąg spisany i potem tłumaczony na setki, jeśli nie tysiące języków. Drugą tworzą pouczenia, dodatkowe wyjaśnienia, komentarze. W takim wypadku mówi się o Torze ustnej, która jest równoważnym w tradycji żydowskiej korpusem wiedzy religijnej. Tora ustna, przekazywana i rozwijana przez pokolenia, została z czasem spisana w postaci choćby Talmudu, a do dzisiaj studiowana, komentowana, rozwija się i wzbogaca. Jedna nie może istnieć bez drugiej. Wzajem się oświetlają. Objawienie, albo jego sens, nie jest czymś zamkniętym i przypieczętowanym. Mają w nim udział kolejne pokolenia prawowiernych Żydów. Judaizm nie czyni jednej Tory ważniejszą, a drugiej podległą czy służebną.

Bóg w Torze przekazał swoją mądrość, ale nie jest to cała mądrość Wiekuistego. Jak naucza Talmud, stworzonych zostało w świecie pięćdziesiąt bram zrozumienia i tylko jedna została otworzona Mojżeszowi. Otrzymał swoją porcję wiedzy i wszystko, co dostał, przekazał swoim następcom.

Dlaczego Bóg dał Żydom Torę na pustkowiu, a nie w lepszym, może bardziej sposobnym miejscu, choćby na Ziemi Obiecanej? W jednym z talmudycznych traktatów znaleźć można odpowiedź na to pytanie. Aleksander Wielki, uczeń Arystotelesa, gdy zdobył już niemal cały znany ówczesny świat, zapytał starszyznę hebrajską, czy pierwsze zostały stworzone niebo czy ziemia? Odpowiedzieli zgodnie z Biblią: najpierw niebo. Aleksander szukał rady, bo chciał wiedzieć, czy pierwszeństwo ma zdobywanie ziemi czy też życie duchowe. Mędrcy mówiąc mu: najpierw Bóg stworzył niebiosa, powiadali, że warstwa duchowa zachowuje swój priorytet. Tym też tłumaczyć można fakt, że Tora dana została na pustkowiu, aby podkreślić, że jest czymś ważniejszym niż ziemia. Narody, które jej nie przyjęły, znikły i odebrane im zostały ich ziemie. Natomiast Żydzi, którzy przetrwali tysiąclecia, nie mając swojego miejsca, istnieją dzięki Torze i poprzez Torę. Porzucając ją, porzucą swoją nieśmiertelność i staną się tacy jak wszystkie inne narody.

Pierwszy punkt traktatu mówi o tym, że wiedza od Mojżesza do czasów powołania Wielkiego Zgromadzenia jest w pełni autentyczna. Ten okres trwał około 1500 lat. Długo, bardzo długo, by przekaz się zgubił, zniekształcił, okazał niepewny. Tym bardziej, że przez te setki lat lud Izraela przechodził wiele zmian. Ulegał wpływom politeizmu, tak jak król Salomon, o którym nawet słowem traktat nie wspomina. Plemiona Izraelskie toczyły ze sobą krwawe wojny. Istniało wiele konkurujących ze sobą świątyń i miejsc kultu religijnego, ale mimo to Pirke Awot zapewnia: prawda ocalała i dzięki Wielkiemu Zgromadzeniu została po części utwierdzona i dalej jest przekazywana w czystej postaci.

Dlaczego Wielkie Zgromadzenie zwane też Sanhedrynem jest tu wymienione, a nie inne zdarzenie? Na początku istnienia drugiej Świątyni zaistniało Wielkie Zgromadzenie złożone ze 120 największych żydowskich uczonych. Na jego czele stał Nasi, nazywany księciem. Otóż uczeni Izraela uznali wówczas, że skończyła się epoka bezpośredniej łączności z Bogiem. Nie wierzyli w to, że pojawi się nowa Anna, która usłyszy głos Boga. Nie czekali na głos kolejnego Izajasza czy Amosa. Wiedzieli, że w Drugiej Świątyni nie lśni Boska Obecność tak, jak w Pierwszej. Zarazem wspaniale rozwijały się studia religijne. Rodziła się nowa epoka, epoka mądrości. Oświecenie nie mogło już przyjść od nowych proroków, ale należało go samodzielnie szukać w Torze. Wielkie Zgromadzenie uczyło swoje i kolejne pokolenia: studiujcie uważnie Torę, przekazujcie swoim uczniom i strzeżcie nakazanych praw.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 44/2011