Ścieżka pojednania

Kard. Dziwisz otrzymał dziś Międzyreligijną Nagrodę im. Kard. Augustyna Bea, ustanowioną dla kapłanów realizujących posoborową linię Kościoła wobec Żydów. Publikujemy treść przemówienia kard. Dziwisza wygłoszonego z tej okazji. "Mimo tak jednoznacznego nauczania ostatnich papieży na temat właściwego stosunku katolików do Żydów, jeszcze nie wszyscy wśród nas potrafili przezwyciężyć w sobie uprzedzenia" - powiedział kardynał.

26.05.2010

Czyta się kilka minut

Kard. Stanisław Dziwisz jest liderem dialogu między polskimi katolikami a Żydami - pisze w uzasadnieniu Liga Przeciw Zniesławieniom, która ustanowiła tę nagrodę. - Był przez wiele lat osobistym sekretarzem i przyjacielem Papieża Jana Pawła II, któremu towarzyszył w historycznej pielgrzymce do Izraela w marcu 2000 r. W marcu 2010 r. przyjechał do Izraela wraz z 300 pielgrzymami, odwiedzając Yad Vashem i składając hołd sześciu milionom ofiar Holokaustu. Po śmierci Jana Pawła II - czytamy - kard. Dziwisz widział swoją rolę jako kustosza dziedzictwa Papieża. W tym duchu założył Instytut Dialogu Międzykulturowego w Krakowie. W 2009 r. otrzymał prestiżową nagrodę Orła im. Jana Karskiego za swoją walkę z antysemityzmem.

Fundatorzy nagrody przypominają także, że rodzina kard. Dziwisza ukrywała w czasie wojny Żyda w swoim domu.

Nagroda została ustanowiona przez Ligę Przeciwko Zniesławieniom dla upamiętnienia kard. Augustyna Bea, niemieckiego jezuity, który był kluczową postacią w zmianie nastawienia Kościoła do Żydów. To jemu na Soborze Watykańskim II powierzono wypracowanie pojednawczego stanowiska, które wychodziłoby z uznania tragicznych skutków roli, jaką motywowany religijnie antysemityzm odegrał w hitlerowskim programie eksterminacji europejskich Żydów. Kard. Bea, który powtarzał, że "niemożliwością byłoby, żeby Sobór milczał [w tej sprawie] po wojennym Holokauście", stworzył dokument sprzeciwiający się antysemityzmowi, współpracując m.in. z rabinem Abrahamem Joshuą Heschelem i dr. Josephem L. Lichtenem, pierwszym Dyrektorem Międzyreligijnym Ligi Przeciw Zniesławieniom. Stanowisko przygotowane przez kard. Bea stało się podwaliną dla soborowej reklaracji Nostra Aetate - najważniejszego dotyczącego relacji z Żydami dokumentu w historii Kościoła Katolickiego. Dokument ten potępiał antysemityzm i jednoznacznie odrzucał teologię obwiniającą Żydów za śmierć Jezusa.

Pełna treść przemówienia kard. Stanisława Dziwisza podczas wręczenia Nagrody im. Kardynała Augustyna Bea

Kraków, 26 maja 2010 r.

Szanowni Panie i Panowie, drodzy Przyjaciele!

Z wielkim wzruszeniem i pokorą przyjmuję dzisiaj tę nagrodę, która kieruje nasze spojrzenie ku tej rewolucji w relacjach katolicko-żydowskich, jaka dokonała się za naszego życia i która na zawsze będzie związana z imieniem kardynała Augustyna Bea.

Sługa Boży Jan Paweł II pozostawał w bliskich kontaktach z kardynałem Bea, zarówno podczas trwania Soboru Watykańskiego II, jak i po jego zakończeniu. Jestem pewien, że ten wybitny biblista i człowiek głębokiej wiary, która przekracza ludzkie bariery, był dla niego źródłem inspiracji w jego długiej pielgrzymce dialogu z synami i córkami nieodwołalnego Przymierza, jakie Bóg zawarł z Abrahamem.

Dla Jana Pawła II początkiem tej pielgrzymki nie była Nostra aetate, ale przyjaźnie z żydowskimi chłopcami i dziewczętami z jego rodzinnych Wadowic oraz jego doświadczenia jako świadka horroru Zagłady, tutaj w Krakowie, który przez wieki stanowił jedno z najważniejszych religijnych i kulturowych ośrodków żydowskiej Diaspory, a który Hitler wyznaczył na pole swojego ludobójstwa.

Kulminacją tej papieskiej pielgrzymki dialogu i jednym z najbardziej wzruszających momentów jego pontyfikatu była jego wizyta w Namiocie Pamięci, w Jerozolimie. Witając Papieża, premier Izraela powiedział wówczas: "Wasza Świątobliwość! Cykl historii trwający dwa tysiące lat, powraca w tym momencie do punktu wyjścia. (…) Rany czasu nie zaleczą się w jednej chwili, ale ścieżka, która doprowadziła Cię do tego miejsca, prowadzi ku nowym horyzontom". Tego samego dnia Papież, składając wizytę prezydentowi Izraela, powiedział: "Musimy pracować, aby nadeszła nowa era pojednania i pokoju między Żydami i chrześcijanami. Przez moją wizytę składam przyrzeczenie, że Kościół katolicki uczyni wszystko, co możliwe, aby ta wizja nie pozostała jedynie marzeniem, ale stała się rzeczywistością".

Chciałbym, aby te dwa głosy, pełne nadziei i determinacji, były dla nas źródłem inspiracji w dalszych wysiłkach na rzecz pojednania. Niech brzmią w naszych uszach zwłaszcza wtedy, gdy przyjdzie pokusa zniechęcenia i zejścia ze ścieżki dialogu, a wejścia na łatwiejszą ścieżkę oskarżeń i konfrontacji.

Jako biskup Krakowa chciałbym wszystkich zapewnić, że Kościół katolicki w Polsce pragnie podążać za tym przykładem Jana Pawła II i odważnie odkrywać i odrzucać to wszystko, co czyni nasze życie niezgodnym z Ewangelią. Dlatego też z przykrością dostrzegamy, że pomimo tak jednoznacznego nauczania ostatnich papieży na temat właściwego stosunku katolików do Żydów, jeszcze nie wszyscy wśród nas potrafili przezwyciężyć w sobie uprzedzenia, zadawnione urazy i szkodliwe stereotypy.

Z drugiej strony, od upadku komunizmu, pod którego panowaniem podręczniki historii milczały na temat horroru Zagłady, został już położony solidny fundament pod wychowanie naszej młodzieży na strażników pamięci zamordowanego przez niemieckich nazistów żydowskiego świata, który przez wieki istniał w naszych rodzinnych miastach, miasteczkach i wsiach. Jesteśmy świadomi spoczywającego na nas obowiązku wieczystej żałoby po naszych zamordowanych żydowskich sąsiadach, których niewinna krew wsiąkła w naszą ziemię. Chcemy otaczać należnym szacunkiem żydowskie cmentarze i synagogi, często pozostawione przez wojnę w ruinach. Ale nade wszystko chcemy pamiętać o Zagładzie naszych żydowskich sióstr i braci po to, aby z szacunkiem myśleć o Żydach dziś żyjących.

Głos ofiar Zagłady przypomina nam przede wszystkim o tym, że pomimo różnic jesteśmy braćmi i siostrami.

W tych wszystkich wysiłkach podejmowanych z nadzieją na pełne pojednanie, czujemy potrzebę wsparcia ze strony żydowskiej. Liczymy na wyrozumiałość partnerów dialogu, która sprawi, żeby oprócz tych działań, które godzą w proces pojednania, dostrzegane było również zaangażowanie tych licznych ludzi dobrej woli, którzy czynią wiele dla dzieła zbliżenia, a nierzadko sami czują się dotknięci wypowiedziami czy czynami niektórych swoich współwyznawców.

Tym bardziej doceniamy każdy gest dobrej woli i wsparcia braci i sióstr Żydów dla naszych wysiłków na rzecz tego procesu uzdrawiania starych ran, usuwania niepotrzebnych barier i wzrostu wzajemnego zaufania.

W tym właśnie duchu dziękuję raz jeszcze za tę Nagrodę, którą przyjmuję nie tylko w imieniu własnym, ale w imieniu wszystkich moich współziomków i współwyznawców, dla których to nowe braterstwo chrześcijan i Żydów jest cennym darem samego Boga.

Stanisław Kardynał Dziwisz

Metropolita Krakowski

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]