Pytanie na pytanie

Nie jest łatwo odpowiadać na pytania dzieci. „Tato, czy jak umrzesz, dostanę Twój samochód?” – nie jest jeszcze najgorsze. „Tato, dlaczego, skoro nie wolno kłamać, powiedziałeś babci, że smakowała nam jej fasolka?” – z tym już trudniej.

17.03.2014

Czyta się kilka minut

 / Fot. Aurélien Débat / ZAKAMARKI
/ Fot. Aurélien Débat / ZAKAMARKI

Oscar Brenifier, francuski nauczyciel i propagator filozofii, zmaga się tylko z takimi, najtrudniejszymi pytaniami. Seria „Dzieci filozofują” to skonstruowane ze stylizowanych na dziecięce pytań przewodniki po świecie moralności („Dobro i zło, co to takiego?”), egzystencji („Życie, co to takiego?”, „Ja, co to takiego?”), emocji („Uczucia, co to takiego?”). Każde pytanie pociąga za sobą kolejne, hipoteza goni hipotezę. Ale z gonitwy możliwych odpowiedzi wyłaniają się te najważniejsze – chociaż może nie brzmią one tak, jak byśmy tego oczekiwali.

Jak to w praktyce wygląda? Trochę tak jak podczas spotkań na żywo z Brenifierem. Sześćdziesięcioletni zażywny okularnik w kamizelce w kratkę i koszuli w paski docieka, czasem każe się tłumaczyć, a czytelnik/słuchacz odpowiada, ale przede wszystkim myśli.

– Dlaczego umieramy? – pyta filozof.

– Bo gdybyśmy byli nieśmiertelni, zaczęlibyśmy się w końcu nudzić – brzmi odpowiedź zaczerpnięta od któregoś z młodych interlokutorów. Brenifier „kradnie” pomysły dzieciom, jak sam wyjaśnia podczas prawie każdego publicznego spotkania.

– Skąd możemy to wiedzieć, skoro nikt nie jest nieśmiertelny? – drąży filozof. I zaraz pyta dalej: – Czy życie może nas znużyć?

Tak prowadzony dialog, opatrzony masą dowcipnych, szczegółowych ilustracji – takich jakie dzieci lubią najbardziej – wiedzie do niekonkluzywnej konkluzji: lepiej uświadomić sobie wartość życia, zdając sobie sprawę z jego granic.

Dzieci uwielbiają niekończące się odpowiadanie pytaniem na pytanie, nie przeszkadza im zaczepny ton autora, wręcz przeciwnie. Kwestia „Czy można nie kochać swoich rodziców?”, zilustrowana wizerunkiem niekształtnego stworka wpychającego do kubła na śmieci dwa podobne do siebie, tylko większe stworki, wywołuje salwy śmiechu.

Tylko czy na pewno wszystko należy kwestionować? Brenifierowi nie chodzi o podważanie wartości, polityczną niepoprawność czy bluźnierstwo. W rozdziale o przyczynie istnienia stawia hipotezę: „Istniejemy, bo tak chciał Bóg”. Z niej wynikają pytania: „Dlaczego Bóg stworzył człowieka?, „O jakiego Boga chodzi?” i „Co, jeśli ktoś nie wierzy w Boga?”. Na obrazkach zadumany człowiek wykuwa z kamienia postać na swoje podobieństwo. Patrzy w niebo i widzi religijne symbole: sześcioramienną gwiazdę, księżyc, krzyż. Patrzy ponownie w niebo i nie widzi nic.

Autor „Życia...” stawia sobie za cel zmuszenie ludzi do zastanowienia się nad tematami, nad którymi na co dzień z różnych przyczyn się nie zastanawiają. Dla jednych to będzie śmierć, dla innych miłość dzieci do rodziców, dla jeszcze kogoś miłość do siebie samego. Seria „Dzieci filozofują” może być wyzwaniem i przygodą dla każdego. Metoda, którą posługuje się Brenifier, wraca do żywego sokratejskiego źródła.


Oscar Brenifier „Dzieci filozofują”, przeł. Magdalena Kamińska-Maurugeon, wydawnictwo Zakamarki, Poznań 2014.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Nauczycielka, współzałożycielka Szkoły Demokratycznej w Krakowie, autorka tekstów i wywiadów publikowanych m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, dotyczących zwłaszcza problematyki wychowania oraz literatury dziecięcej.

Artykuł pochodzi z numeru TP 12/2014