Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Wiek: 4+
Johanna Thydell, OKROPNY RYSUNEK, przeł. Katarzyna Skalska, ilustracje Emma Adbåge, Zakamarki, Poznań 2018
Książka, która ma już swoje miejsce na mojej pięciogwiazdkowej półce ulubionych. Ge-nial-nie narysowana, prosta historia Starszego Brata i małej Inki. Rodzeństwo siedzi przy kuchennym stole usłanym kredkami i pisakami. Starszy Brat zazdrośnie zasłania arkusz papieru, na którym rysuje „to, co naprawdę lubi”. Jego o trzy lata młodsza siostra chciałaby robić wszystko to, co brat, ale jej bazgroły nie dorównują temu, co wychodzi spod ołówka chłopca. W złości dziewczynka tnie arkusz zmarnowanego papieru. A wtedy staje się coś przedziwnego...
Ta bezpretensjonalna historia zawiera w sobie mnóstwo emocji dobrze znanych każdemu, kto ma szczęście dzielić dom z rodzeństwem. Jest tu zazdrość, frustracja, podziw i... czułość. Ilustratorka w prostym, konturowym rysunku oddała wszystkie subtelności uczuć, które malują się na twarzach rodzeństwa, a także komiczne gesty i wiele mówiącą mowę ciała. Mnóstwo znaczących detali buduje klimat małej domowej wojny, zakończonej rozejmem i pojednaniem. Piękna książka!
wiek: 5+
Roksana Jędrzejewska-Wróbel, MALEŃKIE KRÓLESTWO KRÓLEWNY AURELKI, ilustracje Jona Jung, Bajka, Warszawa 2018
Tyci manifest feministyczny, przewrotna baśń, w której pobrzmiewa echo Korczakowego „Króla Maciusia I”. Oto mała Aurelka otrzymuje w prezencie mikro- skopijne królestwo i za pomocą magicznego sprayu zostaje pomniejszona do jego rozmiarów. Odtąd może sprawować władzę absolutną. Początkowo dziewczynka bawi się nieograniczoną mocą, ale jej kapryśne rozkazy prowadzą do anarchii – nic w królestwie nie działa jak należy. Dworzanie zbijają bąki, obiad nie chce się sam ugotować... Aurelka szybko pojmie, na czym polega odpowiedzialne królowanie. Przywrócony naprędce baśniowy porządek krępuje jednak malutką władczynię. Dwór oczekuje, że Aurelka posłusznie podda się dworskiej etykiecie – ubrana w najpiękniejszą suknię, ze szczytu wieży wypatrywać będzie królewicza, który następnie pokona smoka i pojmie ją za żonę. Sęk w tym, że Aurelka ani myśli wychodzić za mąż. Woli pić herbatę w domku Baby Jagi, kopać grządki pod własny ogródek i gawędzić z Wilkiem. Smok także nie kwapi się do zjadania kogokolwiek – jest poczciwy i kieszenie ma pełne krówek. A i Książę nie pali się do żeniaczki. Odwaga i determinacja Aurelki uwolnią królestwo od dyktatu konwenansów. Mała dziewczynka zakwestionuje tradycją uświęcony porządek baśni i rzuci wyzwanie farmazonom o mdłych i bezwolnych księżniczkach.
wiek: 9+
Marta Guzowska, DETEKTYWI Z TAJEMNICZEJ 5: ZAGADKA ZAGINIONEJ KAMEI. ZAGADKA GROBU WAMPIRA, ilustracje Agata Raczyńska, Nasza Księgarnia, Warszawa 2018
Pierwsze dwa tomy przyjaznej i niedrogiej serii detektywistycznej. Marta Guzowska, autorka kryminałów dla dorosłych, jest z zawodu archeolożką i w fabule sprytnie przemyca małe kęsy wiedzy historycznej. Dziecięcy bohaterowie, Piotrek i Anka, mieszkają po sąsiedzku w bloku przy ulicy Tajemniczej 5. Mają dociekliwą, wścibską naturę. Towarzyszy im czteroletnia Jagoda, siostra Piotrka, i domowy pupil, biały szczur Sherlock. Jagódka zadaje tuzin pytań na minutę, co daje pretekst do objaśniania trudnych terminów. Każdy tomik to jedna zagadka, w której pojawia się troje potencjalnych sprawców. Drogą dedukcji młodzi detektywi eliminują kolejno podejrzanych, aby na koniec ubiec policję i rozwikłać intrygę.
Tom pierwszy to typowa „tajemnica zamkniętego pokoju” – oto ginie babcina cenna broszka, będąca repliką zrabowanego podczas II wojny klejnotu księżnej Izabeli Czartoryskiej. Rabunek o tyle zagadkowy, że domniemani złodzieje robią wrażenie poczciwych i niewinnych. Tom drugi mówi o kradzieży czaszki „wampira” z terenu wykopalisk archeologicznych. I tu trójka detektywów typuje podejrzanych, tropi ślady, z latarką i lupą podąża krok w krok za rabusiem. W tekście raz po raz pojawiają się pytania opatrzone trzema odpowiedziami – do wyboru. Tylko jedna z nich jest prawdziwa. Czytelnik musi trochę pogłówkować, zanim autorka podsunie mu (nieoczywiste) rozwiązanie. Obie książeczki są pierwszorzędnie zilustrowane przez Agatę Raczyńską. Schematy, mapki i przekroje pomagają odtworzyć przebieg wydarzeń, a bohaterowie są komicznie scharakteryzowani celną, lapidarną kreską. Smaczne, lekkostrawne danie książkowe, także dla czytelników opornych, których odstręczają grube tomy.
wiek: 12+
Marta Kisiel, DOŻYWOCIE. SZAŁAWIŁA, ilustracje Elwira Pawlikowska, Uroboros – Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2017
Marta Kisiel, MAŁE LICHO I TAJEMNICA NIEBOŻĄTKA, ilustracje Paulina Wyrt, Wilga – Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2018
Młoda wrocławianka Marta Kisiel, trzykrotnie nominowana do Nagrody Janusza A. Zajdla, w tym roku uhonorowana za opowiadanie „Szaławiła”, siedziała dotąd w niszy fantasy, ciesząc się uznaniem fanów i z książki na książkę rozwijając talent. Jej powieści mają nieoczywistego adresata – w warstwie fabularnej baśniowe, jednocześnie odwołują się do romantycznej tradycji i ujmują niedziecięcym zgoła poczuciem humoru. Wydawcy też zdają się mieć z tym kłopot, bo publikują jej książki w dziwnym standardzie, ni to dla młodzieży, ni to dla dorosłych.
Wydane właśnie „Małe Licho” (bardzo dobre!) zaliczam wręcz do kategorii lektur dziecięcych (9+). Kłopot w tym, że jakkolwiek pierwsze wydanie „Dożywocia” dzieli od premiery „Licha” i „Szaławiły” kilka lat, to są one segmentami jednej opowieści, osadzonej w podobnej scenerii i z udziałem tych samych (bardzo szczególnych) bohaterów. Najlepiej zacząć od „Dożywocia” – to tu autorka powołała do życia zwariowany mikroświat, w którym egzystują zgodnie ludzie, widma i anioły.
Konrad Romańczuk, młody wielkomiejski japiszon, otrzymuje w spadku po nieznanym krewnym dom na prowincji w dożywotnie użytkowanie. Scheda okazuje się być ceglanym neogotyckim koszmarkiem, zagraconym i opatrzonym wieżyczką. Konrad jest pisarzem i kawalerem z odzysku, świeżo po rozstaniu z zaborczą narzeczoną. Postanawia wytrwać na pustkowiu pół roku i skupić się na literackiej robocie. Nie dane mu będzie jednak zaznać spokoju, bo oto dom, zwany Lichotką, nie jest wcale bezludny. Jest tu Licho – malutki anioł stróż w wełnianych bamboszkach, wiecznie kichający, bo uczulony na pierze. W wannie panoszą się utopce, a w sypialni – na poły zdematerializowane widmo zakochanego samobójcy. I wreszcie jest Krakers, pradawny stwór o wielu mackach, rezydent piwnicy. Konrad szybko dowiaduje się, że to nie on jest dożywotnim posiadaczem domu, ale raczej dom, wraz z lokatorami, posiada jego. Młody mieszczuch traktuje niechcianych sublokatorów jak dopust boży i rozmyśla o rychłej sprzedaży gotyckiego disneylandu, w miarę upływu czasu zadzierzgnie jednak silne więzi z widmowymi przyjaciółmi, ekscentrycznymi, niezawodnymi i lojalnymi...
Autorka galopuje od grepsu do grepsu, śmiało szermuje imiesłowami i ma w pogardzie zdania krótsze niż 12 wyrazów. Jeśli jednak przetrzebimy przymiotniki i zignorujemy pierwsze sześć słów każdego zdania, pozostała szóstka złoży się w dowcipną, pomysłową fabułę. Pomiędzy „Dożywociem” a dołączonym teraz do jego wznowienia opowiadaniem „Szaławiła” Marta Kisiel dorosła, okrzepła jako pisarka, powściągnęła literackie ADHD. Nagrodzone opowiadanie, będące kontynuacją losów Lichotki, jest zatem znacznie lepsze formalnie, a równie pomysłowe. Natomiast świeżo wydane „Małe Licho” łączy fabularną nicią „Dożywocie” z „Szaławiłą”.
Z tej trylogii można by skroić świetny scenariusz filmowy dla młodej publiczności, w rodzaju czechosłowackiego „Rumburaka”. Jeśli autorka-petarda kontynuować będzie pisanie powieści dla młodych dorosłych, publiczność będzie miała z niej mnóstwo pożytku. ©
