O literackich nagrodach „Książka Roku” Sekcji Polskiej IBBY

(International Board of Books for Young People) pisałam w numerze poprzednim, teraz pora na nagrody dla ilustratorów.

29.02.2008

Czyta się kilka minut

Każdego roku jury nominuje do nagrody graficznej 10 tytułów, po czym nagradza dwójkę i wyróżnia kolejną dwójkę artystów z tego grona. Honorowany jest twórca, nie wydawca.

Sprawa komplikuje się, kiedy kształt książki jest wspólnym dziełem większej liczby grafików. Tak było w tym roku, kiedy o nagrodę ubiegała się kapitalna nowa edycja wierszy Juliana Tuwima we wspólnym opracowaniu siedmiu graficzek. Drugi "kłopot"’ pojawił się, kiedy jury skonstatowało, że w roku minionym Józef Wilkoń, mistrz i mentor całego środowiska graficznego, od kilkunastu lat wydający wyłącznie na Zachodzie, po długiej przerwie opublikował w Polsce aż cztery książki, wszystkie z najwyższej ilustratorskiej półki. Jak oddać co cesarskie cesarzowi, nie pozbawiając równocześnie innych twórców szansy na zasłużony splendor? Koniec końców, inaczej niż w latach ubiegłych, w werdykcie jury pojawiły się: Wyróżnienie Specjalne - dla wydawczyń i ilustratorek Tuwima

i Nagroda Honorowa dla Józefa Wilkonia.

Jarosław Mikołajewski, ZOO, il. Elżbieta Wasiuczyńska (wyd. Agora)

Rymowana błahostka, ładny tomik w miękkiej, "napompowanej" okładce. Autor to kawał chłopa, a wierszyki drobi króciutkie, esencjonalne - tym razem o zwierzątkach. "Wyjrzał koala/spoza woala...", "Zapach tchórza/wykurza", "Ciesz się szympansem/z dystansem..." - rym częstochowski przybiera postać dziecięcej wyliczanki, lapidarnej, śmiesznej i niedorzecznej. Książeczka pięknie zilustrowana przez Elę Wasiuczyńską, która jednym uderzeniem grubego pędzla maluje hipopotama, pawiana, pingwina... Śmiałe kolory, logiczny layout - dobrze zaprojektowana książeczka. Niewielka, przydatna w podróży.

KSIĄŻKA ROKU

w kategorii książka autorska

Grażka Lange

Świat jest dziwny

Wydawnictwo Dwie Siostry

Książka - rodzaj nowoczesnej "kolorowanki", która służy do kreatywnej zabawy z dzieckiem. Mylnie brana często za zwykłą książkę literacką, co jest nieporozumieniem. Na każdej rozkładówce jest co prawda odrobina tekstu i zarys fabularnej historii, ale to zaledwie zaproszenie do plastycznych zabaw - dolepiania, mazania, uzupełniania prostego czarno-białego rysunku własnymi pomysłami plastycznymi. Książka z sukcesem używana podczas warsztatów z dziećmi w bibliotekach i szkołach. W tego rodzaju książkach na świecie przodują Japończycy, u nas to pierwsza taka próba. Autorka jest adiunktem w Pracowni Opracowania Książki warszawskiej ASP.

KSIĄŻKA ROKU

w kategorii książka ilustrowana

Weronika Naszarkowska

ilustracje do książki Kot

Wydawnictwo

Muzeum Literatury

Arcyśmieszny tekst - szkolne wypracowanie anonimowej ośmioletniej dziewczynki, napisane w roku 1938, komiczna próba opisania kota w nieporadnie encyklopedycznej manierze ("Z tyłu za nim znajduje się ogon coraz cieńszy, aż na końcu ustaje"). Ilustracje to obrazy w zuchwałych kolorach, namalowane z odwagą i dezynwolturą dziecka. Jaskrawe, dekoracyjne - kompletnie pod prąd grzecznej, przesłodzonej grafiki, jaka dominuje w książkach dla dzieci. Świeży powiew odmiany, malarski popis.

Nagroda Honorowa

Józef Wilkoń

za ilustracje do książek:

Bolesław Leśmian

Baśń o rumaku zaklętym

Oficyna Olszynka

Gerda Wagener Wilczek Wydawnictwo Tatarak

Baśnie całego świata Wydawnictwo Nowa Era

Maciej Krupa i Kuba Szpilka

Bóg się rodzi, Wydawnictwo Agora / Dwie Siostry

Niezwykły benefis Józefa Wilkonia - cztery książki, cztery pory jednego roku, a wszystkie znakomite. O pięknej antologii "Baśnie z całego świata" i adwentowej książce "Bóg się rodzi" już pisałam na tych łamach, więc tylko wspomnę o dwóch pozostałych. "Wilczek" to po trosze taki "Wilczek Fernando" - odmieniec w wilczej gromadzie, pacyfista i wegetarianin. Nie chce napadać na króliki, woli z nimi grać w "koci łapci". Jednakże pod presją rodziny zostaje przebierańcem. Wilkoń (z racji nazwiska zapewne patron wilków) za pomocą pysznych pastelowych ilustracji genialnie łączy pluszową miękkość zwierzątka z przypisywanym mu okrucieństwem.

Z kolei w nowej edycji baśni Leśmiana po raz kolejny sięga do perskich miniatur i odwołując się do nich - maluje własne, nie mniej piękne, swobodne interpretacje sztuki Orientu. Robił to po wielekroć - już w latach 60. powierzano mu ilustracje tekstów inspirowanych sztuką Wschodu. Upłynęło kilka dekad - a Józef Wilkoń nadal w świetnej formie, mało tego - jakby nabierał rozpędu.

Wyróżnienie

Dorota Łoskot-Cichocka ilustracje do książki Anny Moszyńskiej Hipopotam Wydawnictwo Siedmioróg

Pogodna, bezpretensjonalna bajka. Nocne wizyty Hipopotama w domu państwa Karolostwa są zaszyfrowaną opowieścią o kłopotach dziecka z zasypianiem. Książka ładnie zaprojektowana - tekst przełamany pod dyktando ilustratora, każda rozkładówka to przemyślana, logiczna kompozycja.

Rysunki pastelem zręcznie zmontowane z ołówkowym portretem hipopotama. Tu i ówdzie cytaty z trójwymiarowej rzeczywistości - zeskanowane faktury i tekstury. Ładne zabawy skalą, mądra robota grafika. Wyróżnienie cieszy tym bardziej że oficyna Siedmioróg dotąd często grzeszyła kiczem.

WYRÓŻNIENIE

Elżbieta Wasiuczyńska ilustracje do książki Jarosława Mikołajewskiego ZOO Biblioteka "Gazety Wyborczej"

Krakowianka Ela Wasiuczyńska cieszy się sławą najlepszej kolorystki pośród ilustratorów. Jej łatwo rozpoznawalne atrybuty to słoneczne żółcie, szafir i ultramaryna, jaskrawe cynobry i groszkowa zieleń. Nonszalancko macha pędzlem - energia i radość emanują z jej ilustracji. Ta estetyka jest bardzo lubiana przez dzieci. "ZOO" w jej interpretacji stało się najweselszą menażerią w kraju. Do króciutkich wierszyków Jarosława Mikołajewskiego malarka dorzuciła swoją witalność i poczucie humoru.

Wyróżnienie Specjalne

Oficyna Wytwórnia i siedem młodych ilustratorek: Gosia Urbańska, Monika Hanulak, Gosia Gurowska, Marta Ignerska, Ania Niemierko, Agnieszka Kucharska-Zajkowska, Justyna Wróblewska za nowatorskie opracowanie graficzne Wierszy dla dzieci Juliana Tuwima

W moim mniemaniu najważniejsza książka dla dzieci minionego roku. A to dlatego, że odważna, inna, inteligentnie nawiązująca do wczesnych wydań wierszy Tuwima w modernistycznym, nowatorskim opracowaniu Franciszki Themerson. Siedem młodych graficzek, grających jak orkiestra - każda na innym instrumencie, ale zgodnie i melodyjnie. Podzieliły między siebie 28 wierszy. Zilustrowały tak, aby wzmocnić ich sens i dowcip. Po raz pierwszy od dawna obraz nie służy tylko za kolorowe garni, dekorujące wiersz Tuwima, ale dopowiada, akcentuje, wchodzi w dialog z poetą. Syntezą tego sposobu myślenia jest (genialna) szaro-czarno-biała ilustracja do "Murzynka Bambo" - szukajcie! Książka zaprojektowana perfekcyjnie - poczynając od wielkiego formatu, poprzez fakturę papieru, wyklejkę i śródtytuły - przedsięwzięcie bez precedensu. Nie bez powodu siedem ilustratorek nazwało się żartem "dziewczynami Tuwima" - to wierny, urodziwy i bardzo utalentowany fanklub.

Nominacje:

  • Anna Ładecka ilustracje do książki Marca Niemiroffa i Jane Annunziaty Wszystko o adopcji Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
  • Nika Jaworowska ilustracje do książki Tomasza Trojanowskiego Wielki powrót Wydawnictwo W.A.B.
  • Marta Pokorska kiążka autorska Arcytrudny alfabet Wydawnictwo Dwie Siostry
  • Anita Graboś ilustracje do książki Ewy Marcinkowskiej-Schmidt O koziołku,który chciał latać Wydawnictwo Klucze

Tomasz Sikora ilustracje do książki G. Fysha Rutherforda Świńskie opowiastki Świat Literacki

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 08/2008

Artykuł pochodzi z dodatku „Książki w Tygodniku (8/2008)