Tygodnik Powszechny Nr 51/2018

Data wydania:
Numer wydania:
51
Rok wydania:
2018

Edytorial

/

Niezwykły mnich z opactwa Gethsemani

Ks. Adam Boniecki
Mało jest takich ludzi Kościoła jak ten amerykański trapista.

Obraz tygodnia

Pomnik ks. Henryka Jankowskiego w Gdańsku, grudzień 2018 r. / Fot. Wojciech Stróżyk / REPORTER /

„Gotowość” Kościoła gdańskiego

Artur Sporniak
Prezydent Gdańska chce usunięcia pomnika księdza Jankowskiego z przestrzeni publicznej. Metropolita gdański nie zamierza się spieszyć z wyjaśnianiem sprawy…
Halina Bortnowska / Fot. Danuta Węgiel /

Co to znaczy "deklarować"

Halina Bortnowska, Marcin Żyła
Siedemdziesiąt lat temu uchwalono Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Czy po upływie czasu należałoby coś do niej dodać?
Protest „żółtych kamizelek” w Paryżu, 8 grudnia 2018 r./ / FOT. IAN LANGSDON / EPA / PAP

Najnowsza rewolucja francuska

Dariusz Rosiak
„Żółte kamizelki” to ludzie, którzy wściekłością i agresją reagują na to, co uznają za zdradę politycznego establishmentu. Można ich spotkać w całej Europie.

Bardzo cienka czerwona linia

Marek Rabij

Front Jedności Opozycji

Paweł Bravo
Nowoczesna utraciła klub sejmowy, czyli najważniejszą instytucję, jaka podtrzymywała partię przy życiu.

500 plus do zmiany?

PW
Korekt we flagowym projekcie PiS nie wyklucza minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska.
/ PANSG / WIKIPEDIA.ORG

Mamy najgorsze powietrze w Unii

MO
W trakcie szczytu COP24 w Katowicach prezes NIK przedstawił informacje o kontrolach jakości powietrza przeprowadzanych w Polsce w latach 2014-17.

Kraj w skrócie

3 – 9 grudnia
/ OLMO CALVO / AP / EAST NEWS

Copa Libertadores

MO

CDU wybrała przyszłą kanclerz Niemiec

Wojciech Pięciak
Zjazdy partyjne rzadko ekscytują. Dlatego to, co stało się 7 grudnia w Hamburgu, jest znakiem czasów – gdy polityka staje się coraz mniej przewidywalna i coraz…

Koniec misji

ŻyM
107 tys. migrantów i uchodźców dotarło do Europy przez Morze Śródziemne od początku roku.

Czy prezydent to prezydent

Wojciech Jagielski
„Zapewniam was, że ja to naprawdę ja, nie żaden klon ani sobowtór. Wcale nie umarłem. Żyję i się ruszam”.

Filipiny: od słów do morderstw

Maciej Müller
„Pozabijajcie biskupów, oni nic nie robią, tylko krytykują” – powiedział 5 grudnia prezydent Filipin Rodrigo Duterte.
/ PIERPAOLO SCAVUZZO / AGF / REX / SHUTTERSTOCK / EAST NEWS

Szopka z piasku

EA
700 ton piasku zużyto na wykonanie szopki, którą w ubiegły czwartek odsłonięto na watykańskim placu św. Piotra.

Włochy i Wielka Brytania: żeby święta były święte

ŻyM, EA

Zasady prewencji

ASk
Kolejne diecezje wprowadzają przepisy mające młodym zapewnić bezpieczeństwo.
/

Tweety w intencji Trumpa

EB

Kościół w skrócie

3 – 9 grudnia

Wiemy, czemu kopią

ŁK
W okresie płodowym dzieci wykonują spontaniczne ruchy wszystkimi kończynami (nie tylko nogami), wyraźnie odczuwane przez matki.

Dżuma epoki kamienia

ŁK
Największa epidemia dżumy przetoczyła się po Azji i Europie w połowie XIV w., a jej ofiarą mogło paść nawet 200 mln ludzi – być może nawet co drugi mieszkaniec…
/ SHANE MYERS PHOTOGRAPHY / ADOBE STOCK

Biegiem po wodzie

Wojciech Brzeziński
Gekony, maleńkie, zwinne jaszczurki, potrafią doskonale biegać po powierzchni wody, a naukowcy wreszcie rozumieją jak. Z pomocą przyszedł proszek do prania i…
/ MICHAIŁ METZEL / TASS / PAP

Pani Nadzieja

MN
W Moskwie umarła Ludmiła Aleksiejewa, ikona walki o demokrację i prawa człowieka.
/ NICK UT / AP / EAST NEWS

Atleta z Fano

MOC
Muzeum Getty’ego musi zwrócić Atletę z Fano – orzekł w minionym tygodniu włoski sąd.

E-book to też książka

MR
Ministerstwo Finansów chce od nowego roku obniżyć (o dziwo) VAT na publikacje cyfrowe.

Ciszej w sylwestra

Michał Okoński
Kto ma w domu zwierzęta, ten wie: 31 grudnia to najgorszy dzień w roku, a trwająca długie godziny palba bywa źródłem wielkich cierpień i stresów.

Kultura w skrócie

3 – 9 grudnia
/

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz

Temat Tygodnika

/ JOANNA RUSINEK

Mamy miesiączkę

Ewelina Burda
Wstyd, ból i temat tabu. Czy o kobiecej fizjologii można otwarcie rozmawiać?
/

Żeby TO nie było tabu

Iwona Chmielewska, Anna Dziewit-Meller
Iwona Chmielewska, ilustratorka, pisarka: Ludzie wciąż boją się kobiecej płodności jako nieokiełznanej, nieznanej siły. Przeraża ich biologiczna strona kobiety…

Czytania

Casting Estery

Paweł Śpiewak
Znamy już początek opowieści o królu Xer­xesie-Ahaswerusie oraz o jego cudownej urody żonie Waszti.

Pobożna świeckość

O. Wacław Oszajca SJ
Prorok Sofoniasz tak mówił do swoich współczesnych i tak też mówi do nas w trzecią niedzielę Adwentu – tzw. niedzielę radości (Gaudete):

Okruch z Biblii Ekumenicznej

Kard. Grzegorz Ryś
Piszę ten okruch z Betlejem. Z pielgrzymki ekumenicznej łódzkich Kościołów. Jest nas tu razem 307 osób: katolików, prawosławnych, luteran, kalwinów, baptystów…

Widzenia

Piotr Sikora

Czytania liturgiczne

16 – 23 grudnia

Kraj

/ PIOTR KAMIONKA / REPORTER

Elektrowstrząs

Joanna Maćkowiak-Pandera, Marek Rabij
Joanna Maćkowiak-Pandera: Sprzedawcom prądu przez lata nie udało się stworzyć nawet wzoru rachunku, z którego klient potrafiłby wyczytać, co i ile go kosztuje.
Izba tradycji Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej Sosnowiec w Będzinie, marzec 2014 r. / GRZEGORZ CELEJEWSKI / AGENCJA GAZETA

Zagłębie na jałowym biegu

Olga Drenda
Jak się żyje w regionie, który nikogo nie obchodzi? Ruchu na ulicy nie przywróci tam nowa nawierzchnia czy efektowne oświetlenie.
/ LESZEK SZYMAŃSKI / PAP

Zaklęte rewiry szpitali

Rafał Woś
Outsourcing w placówkach publicznych pozwala na oszczędności, które szybko okazują się złudne, gdy je zestawić z jakością usług – nawet niemedycznych, jak…

Wiara

Procesja roratnia w katedrze w Salisbury, 1 grudnia 2018 r. / MATT CARDY / GETTY IMAGES

Boski korkociąg

o. Paweł Kozacki, Artur Sporniak
O. Paweł Kozacki, prowincjał dominikanów: Jeżeli człowiek funkcjonuje przez cały rok w kieracie codzienności, roraty dają mu nadzieję na odskocznię w nową…
Thomas Merton / THE THOMAS MERTON CENTER AT BELLARMINE UNIVERSITY

Znikam z pola widzenia

Sebastian Duda
W swoim duchowym rozwoju Thomas Merton dostrzegł, że jedną z groźnych chorób trawiących Kościół jest klerykalizm. Słynny trapista zmarł pół wieku temu.
Happening z okazji Ogólnopolskiego Dnia Ludzi Bezdomnych na krakowskim Rynku, 14 kwietnia 2018 r. / JACEK BEDNARCZYK / PAP

Nie sądź z pozorów

Dorota Bidzińska
Gdyby nie ta lekcja katechezy, Ola, Karolina, Kuba i Marcin nigdy nie poznaliby Kingi, Ani, Stanisława i Roberta. Myśleliby o nich po prostu: „ci bezdomni”.

Świat

Premier Węgier Viktor Orbán (z lewej) i kanclerz Austrii Sebastian Kurz z partii konserwatywnej ÖVP. Wiedeń, styczeń 2018 r. / HEINZ-PETER BADER / REUTERS / FORUM

Europejska rozgrywka Orbána

Andrzej Sadecki
Premier Węgier stał się idolem prawicowo-populistycznego – i prorosyjskiego – ruchu, który chciałby objąć władzę w Unii Europejskiej. Co wyniknie z tego…
Riza (w żółtym swetrze), Nariman (po jego prawej) i pozostali uczestnicy wyprawy po powrocie z Moskwy na Krym, grudzień 2018 r. / ARCHIWUM WSPÓLNOTY TATARÓW KRYMSKICH

Tatarzy jadą do Moskwy

Monika Andruszewska
Uprowadzenie ukraińskich marynarzy u brzegu Krymu zaktywizowało społeczność tatarską na okupowanym półwyspie. Gdy Rosjanie wywieźli jeńców do stołecznego…
Po lewej: obóz w Bira na terenie dawnej fabryki lodówek. Z prawej: obóz Borici w dawnym akademiku. Bihać, grudzień 2018 r. / DARIUSZ KAŁAN

Gra w ciemno

Dariusz Kałan
W północno-zachodniej Bośni koczuje kilka tysięcy imigrantów, którym nie udało się dostać przed zimą do Unii. „Mróz w górach jest taki, że lód wchodzi w ciebie…
Abdelrahman Manhash (z matką Nadii Nahari) ma 5 lat i cierpi na niedożywienie, które zagraża jego życiu. Zachodni Jemen, 22 listopada 2018 r. / AFP / EAST NEWS

Ważni nieobecni

Marcin Żyła
Jest pierwsza od lat, choć wciąż wątła, nadzieja na koniec wojny w Jemenie.
Przejście graniczne między USA a Meksykiem w San Ysidro, czerwiec 2016 r. / GUILLERMO ARIAS / BLOOMBERG / GETTY IMAGES

Jestem Meksykanką. Żadnej pracy się nie boję

Marta Zdzieborska
Sprzątają domy, opiekują się cudzymi dziećmi, dorabiają w fastfoodach. Robią to, czym Amerykanie nie chcą się zajmować.

Historia

Jeszcze u władzy: pierwszy sekretarz KC PZPR i przywódca PRL Edward Gierek na zjeździe partii w Sali Kongresowej. Warszawa, luty 1980 r. / LESZEK ŁOŻYŃSKI / REPORTER

Kryptonim „Interna”

Piotr Litka
Po wprowadzeniu stanu wojennego internowano nie tylko ponad 10 tys. opozycjonistów. Komunistyczne władze postanowiły aresztować też kilkudziesięciu kolegów:…

Nauka

Biżuteria, którą kobiety w Ghanie zakładają, gdy osiągają dojrzałość płciową / EYE UBIQUITOUS / GETTY IMAGES

Zagadka ukrytej owulacji

Kasper Kalinowski
Trwa spór o to, czy u kobiet można zaobserwować płodną fazę cyklu menstruacyjnego poprzez widzialne wskazówki. Na pewno nie są one jednak tak wyraźne jak u…

Kultura

/ MARCIN MANN DLA „TP”

Moja wyspa skarbów

Wojciech Mann, Katarzyna Kubisiowska
Wojciech Mann: Ojciec nie był typem agitatora, który wołał na barykady. Miał wolność w sobie, więc o nic nie musiał walczyć.
Handel uliczny przed Pałacem Kultury, 1992 r. / KRZYSZTOF WOJCIEWSKI / FORUM

Długie trwanie transformacji

Monika Ochędowska
Wiemy, że z zawartości akwarium można zrobić zupę rybną, ale czy można z zupy rybnej zrobić akwarium? Po latach urządzania się we wrzącym garze czasy…
Kajetan na stacji warszawskiego metra cieszy się nową Traszką. Serial „1983”, odc. 1 / NETFLIX

Komuna na sterydach

Marcin Napiórkowski
Seriale to nie tylko sztuka opowiadania historii. To też tworzenie światów. Jak sobie z tym poradził polski serial „1983”?
Szábolcs Esztényi / PETER ENDIG / DPA / PAP // FILIP ANTCZAK

Bratanki

Jan Błaszczak
Dzielą ich pokolenia, narodowość oraz środowisko, w którym obracają się na co dzień. A przecież na płycie „Kreatura” węgierski pianista Szábolcs Esztényi oraz…
Kadr z filmu „Zwierzęta” / VELVET SPOON / MATERIAŁY PRASOWE

Figura niemożliwa

Anita Piotrowska
Zamiast przypominać do znudzenia o dzikich zwierzętach, jakimi ponoć jesteśmy w środku, Grzegorz Zgliński w najnowszym filmie przypisuje „braciom mniejszym”…

Warto zobaczyć w TV

AP
15 – 21 grudnia

Jak mówić o przeszłości

Lektor
„Mając już osiemdziesiąt lat ze sporym okładem, uważam swoje życie za niełatwe, ale spełnione”.

Felietony

Matka Boska Szopienicka

Anna Dziewit-Meller
Możliwe, że niepotrzebnie się tak irytuję, bo dla mnie nie ma już wielkiego znaczenia, czy noszę tę maseczkę, czy nie, oraz czy pan prezydent naprawdę głęboko…
FOT. GRAŻYNA MAKARA /

Testament mój

Szymon Hołownia
Jakoś ostatnio dotarło do mnie, że przecież wiele rzeczy, które każdy z nas robi, próbując zmienić jakiś fragment świata na lepsze, będzie działać również po…

Kopalina

Jan Klata
Najnowszy przykład niedosytu: światowy szczyt klimatyczny w Katowicach. Szczyt. Klimatyczny. W Katowicach. Kocham Katowice, ale dlaczego nie w Bełchatowie?…

O kartografii

Stanisław Mancewicz
Szmat czasu upłynie, 200 lat co najmniej, zanim nasza władza zacznie studiować Testament zwany Nowym i zacznie rozumieć jego wskazówki.

Smaki

/ Fot. GRAŻYNA MAKARA

Kuchnia narodowa polska

Paweł Bravo
100. Słyszeliśmy tę liczbę aż nadto często przez ostatnich 12 miesięcy.

Zmysły

Pierwsza drukowana mapa obszarów północnych. Thomas Reinertsen Berg „Teatr świata. Mapy, które tworzą historię”. / ZNAK LITERANOVA

Palcem po świecie

Thomas Reinertsen Berg, Adam Robiński
THOMAS REINERTSEN BERG, autor książki „Teatr świata. Mapy, które tworzą historię”: Mapa świata w skali jeden do jednego nie jest pieśnią przyszłości. Ona…

Tygodnik Czytelników

Przemoc w pracy – listy

"Moja opowieść o pracy w jednym z dyskontów to historia z małym happy endem: da się wywalczyć swoje".

Dodatki w numerze Nr 51/2018

Magazyn Literacki „Książki w Tygodniku”: Nie ma dzieci, są czytelnicy (51/2018)

/ ZYGMUNT JANUSZEWSKI

Nie ma dzieci, są czytelnicy

Michał Sowiński
Wystawa „W Polsce króla Maciusia” z ilustracjami Iwony Chmielewskiej / IWONA CHMIELEWSKA / MUZEUM POLIN

Korczak: „Nie ma dziecka – jest człowiek”

Joanna Olech
Jest jakiś niezdrowy paradoks w tym, że Korczak-męczennik przykrył Korczaka-wychowawcę, niezwykłego doktora od dziecięcej duszy. Tak jakby wybór pozostania z…
/ MAGDA STAROWIEYSKA / MUZEUM POLIN

W Polsce króla Maciusia

Anna Czerwińska, Tamara Sztyma
ANNA CZERWIŃSKA, TAMARA SZTYMA, kuratorki wystawy: Nasza wystawa porusza trudne problemy funkcjonowania w społeczeństwie obywatelskim. Jednak dzieci potrafią…

Ostrza ironii, granice języka

Monika Ochędowska
Wszystkim bohaterom książki Perloff towarzyszy poczucie osobności, wynikające nie tylko z zamieszkiwania austro-węgierskich rubieży, ale także wielojęzyczności…

Czesi pod specjalnym nadzorem

Aleksandra Wojtaszek
Jiří Grusa z poczuciem humoru oraz ironicznym dystansem wobec świata i własnego narodu przenicowuje większość naszych wyobrażeń o południowych sąsiadach.
/

Zestaw noworoczny | KSIĄŻKI W TYGODNIKU

Marek Bieńczyk, Anna Dziewit-Meller, Inga Iwasiów, Ryszard Koziołek, Weronika Murek, Adam Robiński, Andrzej Stasiuk, Wit Szostak, Urszula Zajączkowska
Nasze autorki i nasi autorzy wybierają najlepszą książkę mijającego roku.

Z innej strony

Katarzyna Trzeciak
Machado tworzy formy literackie, które pozwalają lepiej opowiedzieć o kobiecych doświadczeniach. Nie sposób ich ograniczyć ani do jednego typu opowieści, ani…

Mit w sensie ścisłym

Paweł Bravo
Strukturalistyczne tabelki? Nie daj Boże! Jakiś wzór? Nie, to nie dla nas! No, chyba że przyjdzie Napiórkowski i opowie coś, co od początku wciąga jak kryminał.
/

Pięciopak z suplementem

Joanna Olech
Pięć książek – pakiet przejmującej literatury dla młodzieży, która zdoła zjednać sobie najbardziej zatwardziałych wrogów czytania.

Z czego zrobiony jest świat?

Stanisław Bajtlik
Skład chemiczny Wszechświata jest niebywale prosty. A my powstaliśmy (dosłownie!) z popiołów wypalonych gwiazd.

Milenijna próba sił

Ks. Adam Boniecki
Władze PRL włożyły mnóstwo energii i pomysłowości, by odciągnąć ludzi od kościelnych nabożeństw milenijnych. Bitwę jednak wygrał Kościół.
/ MAERIAŁY PRASOWE / MHŻP POLIN

Historia jest ciekawa!

Monika Ochędowska
Publikacja „Małe POLIN” to nie tylko przewodnik po wystawie stałej muzeum, ale także animator zabaw oraz album, kolorowanka i kronika wspólnie spędzanego czasu.
/ ANDRZEJ DUDZIŃSKI

Powieść spoza podium

Tomasz Fiałkowski
Czyżby wybitny pisarz, czterokrotny finalista Nike, popełnił rzecz tak niedobrą, że nie była warta uwagi żadnego z jurorskich gremiów?

W poszukiwaniu przećpanego czasu

Michał Sowiński
Odarty z własnych wspomnień, Strachota rusza po nową, bardziej konkretną kolekcję wrażeń. Nie jest jednak kolekcjonerem tanich zachwytów.

Książki w pigułce

/ ANDRZEJ DUDZIŃSKI

Tyran aleksandryn

Jacek Podsiadło
Czy Marek Bieńczyk machnął się o jedną sylabę i świat jego powieści jest skompromitowany? Hola, hola! Świat jest za duży, żeby dał się zamknąć w słowniku.…

Dobranocki

Inga Iwasiów
Próbowałam odciągać Ignacego ku „Przygodom Misia Paddingtona” i „Alicji w Krainie Czarów”, gdyż sama miałam ochotę do nich wrócić, a przecież bez pretekstu ani…

Wiem, nie powiem

Piotr Śliwiński
Im kompletniejsza była kontrola władzy nad przekazem i językiem publicznym, tym bujniej rozwijało się polityczne, a może nawet historiozoficzne plotkarstwo.
/

Moje story

Bartosz Minkiewicz

Kultura online

/

Partnerstwo i paragrafy

Susan Wojcicki, Michał Kuźmiński
SUSAN WOJCICKI, prezeska YouTube: Wyobraźmy sobie popularyzatora sztuki, który w swoim filmie pokazuje np. rzeźbę. Choć respektuje prawa autorskie, to może…
/ ISTOCK / GETTY IMAGES

Śladem czerwonej podeszwy

Sebastian Stodolak
Spór o własność intelektualną nie ustanie, dopóki nie wyjaśni się, co właściwie pojęcie to znaczy.

Jak nie wylać twórców z kąpielą

Jan Niziński
W sporze o prawne ramy dla obecności kultury w sieci twórcy są na razie w defensywie. Polskie prawo, w którym widzą sojusznika, często nie dostrzega bowiem…