Tygodnik Powszechny Nr 20/2019

Data wydania:
Numer wydania:
20
Rok wydania:
2019

Edytorial

Fot. Maciej Zienkiewicz dla "TP" /

Po stronie ofiar

Ks. Adam Boniecki
Kościelnych przełożonych oskarża się o niepodejmowanie odpowiednich działań wobec księży krzywdzących nieletnich. Niewiedza? Naiwna troska o wizerunek Kościoła…

Obraz tygodnia

Ks. Jacek Prusak / Fot. Grażyna Makara /

Kościelna morfina

Ks. Jacek Prusak SJ
Jeśli po filmie Sekielskich mam nadal ze spokojnym sumieniem patrzeć jako ksiądz w twarz wiernym, przekona mnie do tego jedynie powołanie komisji z udziałem…

Kaczyński zakładnikiem radykałów

Andrzej Stankiewicz
Wszyscy zbiegowie z PiS mówią, że jedną z politycznych obsesji Kaczyńskiego jest to, aby na prawo od PiS nie wykiełkowała żadna partia.

Zdrowie w labiryncie

MaM
W styczniu zespół lekarzy powołany na mocy porozumienia ministra z rezydentami złożył w Ministerstwie Zdrowia projekt uporządkowania przepisów dotyczących…

500 jeszcze bardziej plus (minus)

Przemysław Wilczyński
„Program poprawił jakość życia wielu rodzin, ale nie ma przesłanek, by twierdzić, że dzięki niemu wzrosła istotnie i trwale dzietność” – to jeden z głównych…

Jak w zegarku

MR
93,06 proc. – tyle pociągów PKP w pierwszym kwartale 2019 r. dojechało do celu punktualnie.

Kraj w skrócie

6 – 12 maja
/ ARCHIWUM PRYWATNE

Kardynał włamywacz

EA
W nocy z sobotę na niedzielę kardynał Konrad Krajewski włamał się do pomieszczeń rozdzielni elektrycznej w opuszczonym biurowcu w centrum Rzymu, od pięciu lat…

Inwestycje na czysto

MaM
Kilka katolickich diecezji położonych w pobliżu wielkich portów handlowych wpisało się na listę instytucji, które zobowiązały się do pozbycia udziałów w…
Artur Sporniak / Fot. Grażyna Makara

Nowe przepisy mają wadę

Artur Sporniak
Papież znowelizował prawo kościelne dotyczące postępowania w przypadkach wykorzystania seksualnego przez duchownych i zakonników.
/ VATICAN MEDIA / AFP / EAST NEWS

Romowie u Franciszka

PB
Delegację 500 Romów przyjął w minioną środę papież Franciszek.

Wracająca sprawa śmierci Aldo Moro

Edward Augustyn
Córka zamordowanego w 1978 r. byłego premiera Włoch apeluje do papieża o wstrzymanie procesu beatyfikacyjnego jej ojca.

Niewiedza biskupa

ASk
Biskup tarnowski Andrzej Jeż podczas wielkoczwartkowej homilii cytował antysemicką fałszywkę zamieszczoną w diecezjalnym tygodniku z 1937 r.

Kościół w skrócie

6 – 12 maja

Pożegnanie Jürgena Wahla

Wojciech Pięciak
Dziennikarz prasy chadeckiej i działacz katolicki, członek „komisji wschodniej” Centralnego Komitetu Katolików Niemieckich, w latach 70. i 80. był…

Otyłość: wiejski problem

ŁK
Wydawało się jasne: to mieszkańcy miast nie prowadzą zdrowego trybu życia, gdyż mają łatwy dostęp do wysoko przetworzonej żywności, transport publiczny…

Iran–USA: groźna eskalacja

Inga Rogg
Rok po tym, jak USA wycofały się z tzw. umowy atomowej, zawartej w 2015 r., teraz Iran wypowiedział to porozumienie w dwóch ważnych punktach: ogłosił, że…
/ JANA KRECKLER / ADOBE STOCK

Samowie kontra kolej

ŻyM
Z fińskiego Rovaniemi droga na północ prowadzi prosto. Po godzinie jazdy pasażerowie przywykają do lasów i jezior, jedynego tu krajobrazu.
/ PARCO ARCHEOLOGICO DEL COLOSSEO / MAT. PRASOWE

Odkryto nową komnatę

MOC
Komnata Sfinksa – tak nazwano salę odkrytą w rzymskim Złotym Domu Nerona.

Futbol ma się świetnie

Michał Okoński

Hulajnogi pod specjalnym nadzorem

MR
Francuskie ministerstwo transportu od 1 września zakaże jazdy hulajnogami elektrycznymi po chodnikach – twierdzi dziennik „Le Parisien”.

Kultura w skrócie

6 – 12 maja
/

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz

Temat Tygodnika

/ GETTY IMAGES

Szpitale w depresji

Krzysztof Story
Psychiatria dziecięca w Polsce to dzisiaj głównie braki: pieniędzy, lekarzy, wolnych miejsc. Zasady gry są więc proste: łóżko dostaje ten, kto przed chwilą…
/ ADAM KOZAK / AGENCJA GAZETA

Zanim będzie za późno

Zofia Milska-Wrzosińska, Przemysław Wilczyński
Zofia Milska-Wrzosińska, psychoterapeutka: Próba samobójcza, wybuch nienawistnej furii czy samookaleczanie to komunikaty, których nie dało się wyrazić słowami…

Czytania

Wezwanie

Paweł Śpiewak
„Pan skierował do Jonasza, syna Amittaja, te słowa: »Wstań, idź do Niniwy – wielkiego miasta – i upomnij ją, albowiem nieprawość jej dotarła przed moje…

Biskup Judasz

O. Wacław Oszajca SJ
Umiłowanemu uczniowi Pana „Szymon Piotr dał znak, aby dowiedział się, o kim mówił.

Odbudowa

Kard. Grzegorz Ryś
Chciałbym podzielić się myślami, które towarzyszyły mi przy organizacji koncertu na rzecz odbudowy katedry Notre Dame (odbył się w Łodzi w ostatni piątek).

Widzenia

Piotr Sikora

Czytania liturgiczne

19 – 26 maja

Kraj

W Mikołajkach, 2012 r. / JAN BIELECKI / EAST NEWS

Mazury, cud infrastruktury

Adam Robiński
Komu potrzebna czteropasmowa droga przez Krainę Wielkich Jezior Mazurskich, która wyrządzi nieodwracalne szkody środowisku? Wbrew argumentom drogowców nie…
Jeden z wiaduktów łączących centrum Szydłowca z dzielnicą przemysłową, kwiecień 2019 r. / MAREK RABIJ

Sukcesu nie dowieźli

Marek Rabij
W Szydłowcu żartują, że program Rodzina 500 Plus wymyślono w Warszawie, ale dopiero tu, w mateczniku polskiego bezrobocia, doprowadzono go do perfekcji.
Obchody Dnia Europy w Warszawie, 2015 r. / MARIUSZ GACZYŃSKI / EAST NEWS

Ballada o Schumanie to za mało

Rafał Woś
Podział na euroentuzjastów i eurosceptyków tak obecny w kampanii opozycji odpycha tych, którzy mają dobre powody, żeby domagać się zmian w Unii. Niekoniecznie…

Wiara

Marsz Niepodległości w Warszawie, 2017 r. / KAROL MAKURAT / REPORTER

Bóg incognito

Ks. Tomáš Halík
Czy Kościoły chrześcijańskie mają dość żywotności, siły przekonywania i uzdrawiania, aby przeciwstawiać się zagrażającej Europie fali populizmu?
Protest „Tęcza nie obraża” w obronie Elżbiety Podleśnej, Warszawa, 7 maja 2019 r. / ALEKSANDER KEPLICZ / FORUM

Nie profanuj bliźniego swego

Piotr Sikora
Nasze polskie chrześcijaństwo znów pokazało swoją słabość. Zamiast przynosić pojednanie, daje się łatwo użyć w walce o władzę i w kulturowej wojnie.
/ TIZIANA FABI / AFP/ EAST NEWS

Stworzeni dla uczty weselnej

Wojciech Bonowicz
„Mam nadzieję, że moje odchodzenie potrwa dłużej i nie będzie zbyt gwałtowne” – mówił Jean Vanier. Przyjaciel osób z niepełnosprawnością intelektualną i wielki…

Świat

Obchody święta Republiki Chińskiej na Tajwanie, Tajpej, 29 marca 2019 r. / NICOLAS DATICHE / GETTY IMAGES

W cieniu pekińskiego smoka

Jan Smoleński
Chiny Ludowe zwiększają presję na Tajwan, niewielką wyspę, która od 70 lat opiera się komunistycznemu mocarstwu. Wykorzystują do tego dezinformację w sieci.
Autobus z syryjskimi uchodźcami w Jordanii, 2016 r. / KHALIL MAZRAAWI / AFP / EAST NEWS

Modny miękki antyterroryzm

Jakub Mejer
Zapobieganie i przeciwdziałanie ekstremizmowi – to najpopularniejsze dziś akcje pomocowe na Globalnym Południu. Niektóre dają efekty odwrotne do zamierzonych.
Manifestacja na rzecz niepodległości Szkocji, Glasgow, 4 maja 2019 r. / JEFF J. MITCHELL / GETTY IMAGES

Człowiek morza nie ufa Unii

Patrycja Bukalska
Im większe zamieszanie wokół brexitu, tym bardziej lokalny rząd Szkocji upiera się, by przeprowadzić nowe referendum w sprawie oderwania się od Zjednoczonego…
Beto O'Rouke, wiec w San Diego, 30 kwietnia 2019 r. /

Kto stanie do walki z Trumpem?

Marta Zdzieborska
Do wyborów prezydenckich w USA zostało półtora roku. Demokraci głowią się nie tylko nad tym, jak wygrać z ubiegającym się o reelekcję Donaldem Trumpem. Pytanie…

Historia

Góralska rodzina z Furcówki z ukrywającym się u nich w czasie wojny Żydem. / ZE ZBIORÓW TADEUSZA MORAWY

Żydzie, Hitler po cię idzie

Dawid Golik
Nie wolno Żydów krzywdzić, „może taki Żyd modli się lepiej niż niejeden katolik” – wołał w kazaniu ks. Józef Śledź, proboszcz z Ochotnicy Górnej. Czy…

Dwa lwowskie powstania

Wojciech Pięciak
Było to klasyczny polski zryw powstańczy. Jednak nie przeszedł w takiej formie do historii. Właściwie dlaczego?

Nauka

Kristen Stewart i Julianne Moore jako córka i matka w filmie „Motyl Still Alice”. Moore gra profesor lingwistyki, która zapada na chorobę Alzheimera. / JOJO WHILDEN / KILLER FILMS

Bakterie, zęby i alzheimer

Mariusz Gogól
Nauka nie zapomina o demencji. Mamy kilka hipotez dotyczących jej przyczyny. Najnowsza mówi o bakteriach rezydujących w jamie ustnej.
Wysychające Jezioro Aralskie, Kazachstan / DOMENA PUBLICZNA

Podobno nie jest za późno

Wojciech Brzeziński
Największe w historii badanie stanu naszej planety nie zostawia złudzeń: zagłada już się zaczęła. Mamy jeszcze czas, by ją powstrzymać. Ale czy będziemy…

Kultura

/ MATEUSZ OCHOCKI / KFP

Nie ufam rzeczywistości

Wiesław Myśliwski
Wiesław Myśliwski: Książkę pisze się w równym stopniu świadomie, co nieświadomie. Pisze się jakiś fragment i nie wie się, dlaczego, ale takie fragmenty bywają…
Lena Headey jako Cersei Lannister, królowa Westeros, w 8. sezonie serialu HBO „Gra o tron” / MATERIAŁY PRASOWE

Nasze globalne Westeros

Jakub Majmurek
W „Grze o tron” nawet groźba globalnej katastrofy nie likwiduje rodowej walki o władzę, wpływy, prestiż i terytorium. Co najwyżej może je na chwilę zamrozić. I…
Kadr z filmu „Złota” / MATERIAŁY PRASOWE

Balast tożsamości

Anita Piotrowska
Nowy dokument Tomasza Knittla stawia trudne pytania o przynależność – do miejsca i do wspólnoty. Dlaczego niektórzy Polacy czują się w dzisiejszej Polsce tak…

Warto zobaczyć w TV

AP
18–24 maja
Próba generalna w Nowej Operze Izraelskiej, Tel Awiw, 28 kwietnia 2019 r. / YOSSI ZWECKER / MATERIAŁY PRASOWE

Pasażerka z bydlęcych wagonów

Dorota Kozińska
Z niecierpliwością wyczekiwałam izraelskiej premiery opery Mieczysława Wajnberga. Rezultat przeszedł wszelkie oczekiwania.

Pochwała utopii

Lektor
„Życiodajna sprzeczność kryjąca się w poezji, napięcie między spontanicznością uczuć i naczyniem formy w istocie przypomina grę sił pomiędzy wolnością osobistą…

Felietony

Co się stanie z naszą klasą

Anna Dziewit-Meller
Otóż zostało nam mniej więcej 7 tygodni, gdyby liczyć od dnia, w którym piszę te słowa.

Jak zgarnąć pulę

Szymon Hołownia
Mam w tym roku maj szczególnie obfitujący w spotkania z rodakami: 21 spotkań autorskich, 7 wykładów, od Podkarpacia po okolice Gorzowa, od Dolnego Śląska po…

Ludzie (5)

Andrzej Stasiuk
No to pojechaliśmy. To znaczy Saszko, Ślepy, Grzesiek i ja. Ciemno było, padało, a budynek był wielki jak rynek u mnie w powiecie i nie mogliśmy znaleźć…

Polityka jako estetyka

Jan Klata
Nawet lubi. Niektóre. W Pułtusku lubi, na Żoliborzu już raczej nie, ale Polska jest Pułtuskiem, nie Żoliborzem.

Powrót na drzewo

Stanisław Mancewicz
Rękę podniesioną na Polskę trzeba odrąbać – tak to jakoś leciało. Mozół z cytowaniem klasyków jest taki oto, że mądrości powtarzać należy dokładnie, a nazwisko…

Smaki

/ PAWEŁ BRAVO

Bez mięsa, bez poświęcenia

Paweł Bravo
Sto siedemdziesiąt. O tyle procent poszybował w ciągu pierwszego tygodnia obrotu kurs akcji spółki Beyond Meat (w wolnym tłumaczeniu: Dalej niż Mięso) na…

Zmysły

Bruce Chatwin, 1979 r. / ULF ANDERSEN / BEW

Półtorej prawdy

Adam Robiński
Trzydzieści lat po śmierci Bruce’a Chatwina nasz stosunek do niego waha się między uwielbieniem a zapomnieniem. Kim był jeden z patronów rubryki „Zmysły”?

Dodatki w numerze Nr 20/2019

Z dreszczykiem. XXI Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego

Małopolska pełna duchów

Gaja Grzegorzewska, Joanna Nowostawska-Gyalókay, Michał Sowiński
GAJA GRZEGORZEWSKA, pisarka: Nie trzeba wiele, by samemu zabawić się w poszukiwacza skarbów i zobaczyć, jak bardzo skomplikowaną strukturę ma przestrzeń, w…
Ul. Westerplatte 10 / K.SCHUBERT MIK 2018/2019

Pałac Pusłowskich w Krakowie

Neorenesansowa willa należała do rodziny Pusłowskich, hrabiów słynących z kolekcjonerskiej pasji.
/ K. SCHUBERT MIK 2018/2019

Zamek w Czchowie

Malowniczo położony Czchów, jedno z najstarszych miast Małopolski, może poszczycić się ciekawą historią i wspaniałymi zabytkami, które świadczą o jego dawnej…
/ K.SCHUBERT MIK 2018

Wieś Kacwin na Spiszu

Kacwin, z języka niemieckiego katzwinkel, czyli koci zakątek, to ostatnia miejscowość przy granicy Polski ze Słowacją albo – jak kto woli – pierwsza.
/

Milczące organy

Paulina Kasprzycka
Jedną z najbardziej intrygujących realizacji Władysława Hasiora są żelazne Organy na przełęczy Snozka niedaleko Czorsztyna.
/

Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego

Katalog Copernicus Festival 2019: Język

/

Copernicus Festival 2019 / Język

Zespół festiwalowy
Tłumacze kabinowi podczas Konferencji Klimatycznej ONZ w Kopenhadze, grudzień 2009 r. / Mehdi Chebil / Polaris / east news

Rusztowanie dla myśli

Bartosz Brożek
Język obiektywizuje myśl, wznosi ją na wyższy poziom abstrakcji, pozwala konstruować teorie i prowadzić dialog. To najważniejszy spośród wszystkich naszych…
Charles Taylor po odebraniu prestiżowej Nagrody Berggruena. Biblioteka Publiczna w Nowym Jorku, 2016. / Jason Carter Rinaldi / Getty Images for Berggruen Institute

Filozof pogranicza

Łukasz Tischner
COPERNICUS FESTIVAL Według Charlesa Taylora jako ludzie jesteśmy skazani na znaczenia. Nie potrafimy żyć w świecie, któremu nie moglibyśmy nadawać sensów.
Elżbieta Tabakowska / Kamila Zarembska / Copernicus Festival

Język to nie klocki Lego

Elżbieta Tabakowska, Piotr Krasnowolski
COPERNICUS FESTIVAL Elżbieta Tabakowska, kognitywistka: Podczas tłumaczenia wydaje mi się, że mam dwie jaźnie: polską i angielską. I że one do siebie za dobrze…
Leonardo da Vinci „Ostatnia Wieczerza”, 1494–1498 r. / DOMENA PUBLICZNA / Santa Maria delle Grazie

Kod Leonarda

Magdalena Łanuszka
COPERNICUS FESTIVAL 2019: JĘZYK | Wokół symboliki obecnej w dziełach Leonarda da Vinci narosło wiele mitów. Możemy ją lepiej zrozumieć, gdy przyjrzymy im się…
Mikser, czyli Mikołaj Mądrzyk / archiwum prywatne

Między słowem a podkładem

Jan Błaszczak
Bywają nieporadni leksykalnie. Popełniają proste językowe błędy, stosują wątpliwe metafory i nadużywają wulgaryzmów. A jednak w skali makro to właśnie raperzy…
Publikacje z wystawy Nicka Montforta, książki napisane przez sztuczną inteligencję / nick monfort / MIT

Funkcja autora

Piotr Marecki
Dzięki generatorom powstaje poezja, proza, teksty naukowe, artykuły o pogodzie czy sporcie. Takie programy zaczynają żyć własnym życiem, mogąc w nieskończoność…
Daniel Everett / faculty.bentley.edu

O czym mówił Homo erectus

Łukasz Kwiatek
COPERNICUS FESTIVAL Daniel Everett spędził wiele lat na podglądaniu i podsłuchiwaniu członków amazońskich plemion. Właśnie tam odnalazł klucz do zrozumienia,…
Jerzy Bralczyk, Warszawa, wrzesień 2017 r. / FORUMgwiazd.com.pl

Bardzo chciałbym mówić po baskijsku

Jerzy Bralczyk, Jakub Mejer
Jerzy Bralczyk, językoznawca: Tęsknię za społeczeństwem, w którym debata parlamentarna i telewizyjna jest wyszukana. W ten sposób też możemy być agresywni.…
Andrzej Bednarczyk, Dziennik Minotaura (fragment), 2019 r. /

Sztuka wystawiania języka

Andrzej Bednarczyk
Nie chcą nas zabawiać, poklepywać po ramieniu czy usłużnie przytakiwać dawnym mniemaniom. Nauka i sztuka w poszukiwaniu prawdy zwodzą nas z utartych dróg w…
„Kieł”, reż. Jorgos Lantimos, 2009 / / Materiały prasowe

Narzędzie w ustach

Anita Piotrowska
O jasnych i ciemnych stronach językowej komunikacji można opowiadać za pomocą filmu. Zwłaszcza gdy język jest nie tylko tematem, ale i tworzywem.
Paul Davies / TOM STORY / Arizona State University

Kosmiczne przypadki Paula Daviesa

Michał Eckstein, Tomasz Miller
COPERNICUS FESTIVAL Cząstki elementarne, czarne dziury, powstanie Wszechświata i początek życia, regulacje ekspresji genów, nowotwory, filozofia i teologia –…
/ GRAŻYNA MAKARA

Czy matematyka jest poezją?

Ks. Michał Heller
Wydaje się prozaiczna, bo w postaci prostych twierdzeń potrafi wyrażać związki, których prawdziwość jest zagwarantowana ciągami kontrolowanych przez nas…

Program

ŁK
Wydarzenia festiwalowe są darmowe i (oprócz zaznaczonych wyjątków) otwarte.

Krzyżówka festiwalowa