Reklama

Tygodnik Powszechny Nr 18-19/2018

Data wydania:

29.04.2018

Numer wydania:

18-19

Rok wydania:

2018

Edytorial

/ GRAŻYNA MAKARA

Błogosławiona pani Chrzanowska

Ks. Adam Boniecki

Niegdyś złośliwi mówili na Klub Inteligencji Katolickiej „Klub katolików kanapowych”.

Obraz tygodnia

Andrzej Duda podczas konferencji "Wspolnie o konstytucji, wspolnie o rodzinie", luty 2018 r. / Fot. Andrzej Hulimka / REPORTER / East News /

Kaczyński układa referendum

Andrzej Stankiewicz

Prezes PiS uważa prezydenckie referendum konstytucyjne za niewypał. I rozważa dołożenie do niego takich pytań, żeby wyborcy ruszyli się z foteli i poszli na…

Protest rodziców i opiekunów niepełnosprawnych dzieci w Sejmie, 19 kwietnia 2018 r. / Fot. Andrzej Hulinka / Reporter /

Potrzebna rewolucja plus

Przemysław Wilczyński

PiS prawdopodobnie spełni postulaty protestujących w Sejmie. Ale to i tak niewiele zmieni w życiu niepełnosprawnych i ich opiekunów.

/ JACEK BEDNARCZYK / PAP

Kraj w skrócie

17–23 kwietnia

Nie zagłosujesz, co jest fake newsem

Ministerstwo Cyfryzacji wstrzymuje prace nad przepisami o kontrolowaniu fake newsów i blokowaniu stron w mediach społecznościowych.

Resort przywraca rangę

Można sobie z pewnością wyobrazić lepsze, a już na pewno bardziej dyplomatyczne otwarcie tej reformy.

/ MASSIMO PERCOSSI / EPA / PAP

Kościół w skrócie

17–23 kwietnia

/ POSTULAZIONE DON TONINO

Piękne życie księdza Antka

Edward Augustyn

Nawet gdy został biskupem, ludzie dalej nazywali go „don Tonino” (ksiądz Antek). Tak wolał.

/ ETTORE FERRARI / REUTERS / FORUM

Kłopot Gwardii

Przewiduje się, że w najbliższych latach przyrost naturalny w Szwajcarii wyniesie około 0,29 proc. rocznie.

Przed szpitalem Alder Hey w Liverpool’u, 23.04.2018 r. / Fot. PAUL ELLIS / AFP/EAST NEWS

Dramat Alfiego Evansa

23-miesięczny Alfie Evans od 7. miesiąca życia chorował na niezidentyfikowaną chorobę genetyczną, która zniszczyła prawie cały mózg dziecka.

/ GRAŻYNA MAKARA

Najrzadziej czytamy Proroków

Wprawdzie Pismo Święte ma w domu 98 proc. Polaków, ale sięga po nie (przynajmniej raz w roku) 19 proc.; 3,8 proc. czyni to codziennie, a raz w tygodniu 7 proc…

Rosja wrzuca „dezę”

Anna Łabuszewska

W czasach zimnej wojny Związek Sowiecki zagłuszał wraże radiostacje, aby obywatele nie dowiadywali się o niewygodnych wydarzeniach.

Hiszpania: ETA się rozwiązuje

Baskijskie podziemie zbrojne ETA kończy działalność: na 5 maja zapowiedziano samorozwiązanie organizacji.

/ FAISAL NASSER / REUTERS/ FORUM

Arabia Saudyjska otwiera kina

Pierwszy seans kinowy od 35 lat odbył się w Rijadzie, stolicy Arabii Saudyjskiej: 250 mężczyzn i kobiet obejrzało film akcji „Czarna Pantera”.

Potępione za dżihadystów

„Czasami zadaję sobie pytanie: dlaczego po prostu nie umarłam w ataku lotniczym? Próbowałam popełnić samobójstwo (…), oblałam się naftą, ale zanim ją zapaliłam…

Liczba tygodnia

Minister Gliński może, ale nie chce

Pomiędzy przekonaniem ministra kultury, że w tzw. skandalu z Fundacją Czartoryskich nie doszło do złamania prawa, a pewnością opozycji, że to największa afera…

/ GRAŻYNA MAKARA

Co minutę sprzedaje się milion plastikowych butelek

W oceanach w 2050 r., według World Economic Forum, ma być więcej ton plastiku niż ryb.

/ ERIC DAY / WIKIPEDIA

Przepraszam, to pomyłka

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz

Temat Tygodnika

/ ADAM CHEŁSTOWSKI / FORUM

Co się stało z naszą pracą

Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej – głosi konstytucja. W tym przypadku reguła rozdziału Kościoła od państwa działa wprost…

/ ARCHIWUM PRYWATNE

My, zasoby ludzkie

Rafał Łętocha, Błażej Strzelczyk

RAFAŁ ŁĘTOCHA, badacz katolickiej nauki społecznej: Chrześcijaństwo mówi nam wyraźnie: żyjemy tu nie po to, żeby się bogacić, tylko żeby żyć.

Czytania

Prorok Królestwa Izraela

Paweł Śpiewak

W IX wieku p.n.e. pojawił się w królestwie Izraela potężny prorok o imieniu Eliasz. Jego dzieje zostały spisane 300 lat później.

Też jestem człowiekiem

O. Wacław Oszajca SJ

W Cezarei mieszkał pewien człowiek imieniem Korneliusz, dowódca oddziału zwanego italskim – mówi autor Dziejów Apostolskich. On to z polecenia Bożego zaprosił…

Radykalna opcja ewangelizacyjna

Kard. Grzegorz Ryś

W okresie wielkanocnym mszalną Liturgię Słowa stanowi – gdy chodzi o pierwsze czytanie – Lectio continua Dziejów Apostolskich.

Widzenia

Czytania liturgiczne

Kraj

Jarosław Kaczyński na kongresie PiS, Warszawa, 14 kwietnia 2018 r. / ANDRZEJ IWAŃCZUK / REPORTER

Imposybilista

Andrzej Stankiewicz

Rozpoczyna się najważniejsza rozgrywka w politycznym życiu Jarosława Kaczyńskiego – wojna o utrzymanie władzy. Jeśli przegra, to już nigdy nie będzie rządził.

Raszyn, 7 kwietnia 2018 r. / PIOTR TOMASZEWSKI

Baba niespodzianka

Stanisław Łubieński

Jezuita Grzegorz Knapski, zwany z łacińska Cnapiusem, w pelikana w ogóle nie wierzył. Pisał, że to „ptak zmyślony malarzów i niektórych pisarzów”. Pelikana…

Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej w Doylestown, USA / CHRIS GARDNER / AP / EAST NEWS

Azyl brata Antoniego

Jest miejsce, gdzie były szef MON czuje się jak u siebie. To „amerykańska Częstochowa” w Pensylwanii.

Na Rynku Głównym w Krakowie / M. LASYK / REPORTER

Przekleństwo pięknego miasta

Piotr Kozanecki

Turyści tak zmieniają zakres usług, ceny w sklepach i rynek nieruchomości, że mieszkańcom coraz trudniej prowadzić zwykłe, codzienne życie.

Wiatr halny nad Tatrami / / ADRIAN GŁADECKI / REPORTER

Halny uderza jakby siekierą

Apoloniusz Rajwa, Bartek Dobroch

APOLONIUSZ RAJWA, przewodnik tatrzański, były meteorolog na Kasprowym Wierchu: Na Krupówkach pojawiała się tzw. Biała Pani. Ubierała się w białą suknię,…

Wiara

Caravaggio „Ofiarowanie Izaaka” (1596), kolekcja prywatna / DOMENA PUBLICZNA

Pokusy Boga

O. Jan Andrzej Kłoczowski OP, Artur Sporniak

O. JAN ANDRZEJ KŁOCZOWSKI OP: Wiara nie jest podpisaniem umowy, w której wszystkie warunki są określone. Czasami jest zgodą na dramat, który – jeśli go…

Hanna Chrzanowska w Krakowskiej Szkole Pielęgniarek, lata 50. XX wieku / / ARCHIWUM KSPIPP KRAKÓW

Pani Hanna

Dorota Bidzińska

Opieka w domu czy wolontariat: to, co w czasach wynoszonej właśnie na ołtarze Hanny Chrzanowskiej było nowatorskie, dziś jest standardem. Standardem wciąż nie…

Kardynałowie Reinhard Marx i Rainer Woelki, katedra w Kolonii, marzec 2017 r. / SASCHA STEINBACH / EPA / PAP

Protestant na mszy u katolików

Ks. Eligiusz Piotrowski

Czy ostry spór w niemieckim episkopacie o komunię dla niekatolików w małżeństwach mieszanych będzie miał wpływ na reformy Franciszka?

Kard. Joseph Ratzinger w kwietniu 1993 r. / MASSIMO SESTINI / NEWS PICTURES / PAP

Ratzingera dzieła nie wszystkie

Cezary Kościelniak

Napisanie biografii osoby, która działa w kilku epokach, jest niezmiernie trudne. Tym bardziej, jeśli życie bohatera nie jest zamkniętą księgą.

Ryszard Otręba, 128. Symbol ograniczenia (serigrafia), fragment / Z ARCHIWUM ARTYSTY

Rany Żyjącego

MEDYTACJE WIELKANOCNE | By doświadczyć Życia, nie można zamknąć się w strachu przed cierpieniem.

Świat

„Krymski Maraton”: zbieranie pieniędzy (możliwie najmniejszymi nominałami) na opłacenie kar, orzeczonych przez rosyjskie sądy. / KRYMSKA SOLIDARNOŚĆ

Krym: dramat każdego dnia

Wojciech Pięciak

Represje wobec Tatarów Krymskich są coraz ostrzejsze. Co jest ich celem? Czy Rosja chce wymusić „cichą deportację”? Czy chce sprowokować Tatarów, aby…

Protest przed budynkiem sądu, w którym odbywa się przesłuchanie byłej katalońskiej minister edukacji Clary Ponsatí, Edynburg, 28 marca 2018 r. / SCOTT HEPPELL / AFP / EAST NEWS

Proces nad procesem

Kalina Błażejowska

Hiszpańska demokracja ma się doskonale – powtarza rząd w Madrycie. Tymczasem kolejni katalońscy politycy trafiają do aresztów. Albo uciekają za granicę, gdzie…

Jezioro Wolta zmieniło charakter wschodniej Ghany, wcześniej regionu trudno dostępnego, porośniętego dżunglą. Wolta zapewnia dziś przetrwanie ok. 300 tys. ludzi. Choć podstawą ich utrzymania jest wciąż rybołóstwo, rząd coraz bardziej inwestuje w turystykę / / GRAŻYNA MAKARA

Dwa słońca o zachodzie

Marcin Żyła, Grażyna Makara

Gdy powstawało największe sztuczne jezioro świata, zalano wodą tysiące hektarów lasu deszczowego. Dopiero potem doprowadzono drogi, przyszli ludzie. Dziś…

Historia

Pochód PPS, Warszawa, 1 maja 1931 r. Orkiestra wchodzi z ulicy Bielańskiej na plac Teatralny. W głębi ulicy po prawej widoczny gmach Banku Polskiego. / NAC

Pierwszy Maja: czyje to święto

Remigiusz Okraska

„Komuniści skradli nam godła, sztandary, pieśni” – mawiała Lidia Ciołkoszowa, działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej. Czas przywrócić w końcu proporcje.

Z oddechem

Ryszard Horowitz / / MONIKA SZAŁEK / ANYWHERE

Horyzont życia

Ryszard Horowitz, Justyna Dąbrowska

RYSZARD HOROWITZ, fotograf: Cała nasza przeszłość okazuje się fantazją... Sami nie wiemy, co się zdarzyło naprawdę. Ile jest w naszych wspomnieniach prawdy,…

Kultura

/ MACIEJ ZIENKIEWICZ DLA „TP”

Zjazd do zajezdni

Dorota Masłowska, Katarzyna Kubisiowska

Dorota Masłowska: W Warszawie łatwo o emocjonalną martwicę. Zarabiasz te pieniądze, kupujesz te przedmioty, zmieniasz te stylizacje. Przyjaciele są zjawiskiem…

„2118. Karasińska” , reż. Anna Karasińska, Nowy Teatr w Warszawie, 2018 r. / MAGDA HUECKEL

Kto tak pięknie gra?

Dariusz Kosiński

Precyzja, lekkość, wdzięk i poczucie humoru to tylko przynęty. Nie dajcie się nabrać! Przedstawienia Anny Karasińskiej to pułapki na widzów.

Kadr z filmu Stevena Spielberga „Player One” / WARNER BROS.

Kłopotliwy triumf geeka

Internet otworzył wielkie popkulturowe archiwum, które pozwala każdemu rozwinąć znawstwo dowolnego tematu w wersji instant. Wielkie archiwum tworzy kulturę…

Kadr z filmu „Wyspa psów” / IMPERIAL CINEPIX

Pieski świat

Anita Piotrowska

Kipiący od świetnych pomysłów film dostał baty od krytyków za uchybienie politycznej poprawności.

Warto zobaczyć w TV

26 kwietnia – 11 maja

Pudełko

Pudełko po butach firmy Bradshaw & Lloyd, w nim kartki z krótkimi opowieściami notowanymi na marginesie własnej pracy naukowej.

Felietony

FOT. GRAŻYNA MAKARA /

Obierzmy kierunek

Szymon Hołownia

Stwierdzam: trudno dziś znaleźć na straganie z polityczno-społecznymi projektami ofertę głupszą od tej, jaką ma nacjonalizm.

Majówka

Anna Dziewit-Meller

Takich miejsc nie ma wiele.

Bug w okolicach Drohiczyna / K.K. WODECKA / EAST NEWS

Bug pamięci

Andrzej Stasiuk

W podtopionej łódce stało lusterko wody. I nic. Ani ruchu, ani dźwięku. Ramię rzeki ocierało się o wypłukane przed tysiącleciami wnętrze ziemi.

Dawaj sera!

Stanisław Mancewicz

Powiedział Gospodarz, że na uprawianiu polityki traci finansowo. Szczerość za szczerość, rzec więc trzeba, że my na jego działalności zarabiamy i z tej okazji…

Chybcik

Dyrektor Bostońskiej Orkiestry Symfonicznej stwierdził ostatnio, że Dziewiątą Beethovena trzeba grać 20 minut szybciej.

Smaki

/ BEW

Suszone lepsze

Świętego Jerzego – i co z tego? Nie przyleciały jeszcze jerzyki, chociaż nazwa powinna je zobowiązywać do pewnej terminowości.

Zmysły

Winnica Romanée-Conti w Burgundii, Francja. / / MAX SHEN / CONTRIBUTOR / GETTY IMAGES

Murek, syreni śpiew i Marsjanie

Marek Bieńczyk

Obok Burgundii porwanej przez boginie luksusu, spekulacji i kasy istnieje wciąż Burgundia rzeczy zwykłych i win zwykłych, a pysznych.

/ Okładka dodatku: Włóczykij kulturalny

W krainie niespodzianek

Beata Chomątowska

Mikroprzygody, krótkie i skromne wędrówki w poszukiwaniu kulturalnych atrakcji to rozrywka dostępna dla każdego. Zaspokajają coraz mocniejszy głód…

Tygodnik Czytelników

W chorym ciele zdrowy duch

Prof. dr hab. Henryk Grabowski

Zmarł Stephen Hawking. Jeden z najwybitniejszych umysłów w historii nauki, a zarazem najdłużej żyjący na świecie człowiek ze śmiertelną chorobą, zwaną…

Zaburzenia systemowe

Kamil (imię zmienione) jest chłopcem z zespołem Aspergera, ponadprzeciętnie uzdolnionym (w wieku 4 lat czytał i liczył).

Dodatki w numerze Nr 18-19/2018

Wielkie Pytania #10: Przełomy w naukach o umyśle

/ LECH MAZURCZYK

Ludzki mózg

Składa się z wielu rozmaitych obszarów anatomicznych. Jeszcze bardziej skomplikowany jest jednak jego podział funkcjonalny.

/ LINDA DAVIDSON / GETTY IMAGES

Co rządzi zachowaniem

Paweł Bakalarz

WIELKIE PYTANIA | Behawioryzm to jeden z najbardziej niezrozumiałych i znienawidzonych nurtów psychologii. Ale też najbardziej rewolucyjnych.

/ Okładka dodatku: Wielkie Pytania – przełomy w naukach o umyśle

Przełomy w naukach o umyśle

Łukasz Kwiatek

Nie wiemy – i być może nigdy nie będziemy wiedzieć – kiedy świadomy siebie umysł pojawił się na ewolucyjnej scenie.

/ DOMENA PUBLICZNA

Rejestracja aktywności pojedynczych neuronów

Mniej więcej od końca XVIII w. fizjologowie domyślali się, że układ nerwowy przejawia aktywność elektryczną.

/ CHRISTIAN JONES / GETTY IMAGES

Rydwan z dwoma końmi

Kinga Wołoszyn-Hohol, Mateusz Hohol

WIELKIE PYTANIA | Historia badań nad emocjami pełna jest zmian paradygmatów i zwrotów akcji. Dziś uważa się, że nie zawsze są tym samym co uczucia, a życie…

/ THUY HA BICH / PIXABAY

Cienie świadomości

Justyna Hobot, Michał Wierzchoń

Jak potwierdzić własną obecność, skoro nawet powieki nieposłuszne są mięśniom; gdy ciało zostało oderwane od umysłu, odbierając przywilej wyrażania myśli?

/ DOMENA PUBLICZNA

Elektroencefalografia (EEG)

Pierwszy zapis EEG człowieka, przedstawiony w 1924 r., zawdzięczamy Hansowi Bergerowi (na zdjęciu).

Drobiazgowy rysunek Cajala przedstawiający budowę komórek hipokampa mózgu człowieka trzy godziny po jego śmierci / MUSEO CAJAL W MADRYCIE

Człowiek, który barwił neurony

Maciej Dulewicz

WIELKIE PYTANIA | Przez ponad dwieście lat delikatna, blada tkanka mózgu opierała się badaczom. Trzeba było podwójnej wrażliwości malarza i naukowca, aby…

Rysunek satyryczny, prawdopodobnie z przełomu XVIII i XIX wieku, na którym bogaty londyński klient uskarżający się na brak libido poddawany jest terapii galwanicznej przez francuskiego wędrownego znachora / / SCIENCE MUSEUM / EAST NEWS

Elektryczne żaby

Łukasz Kwiatek

Luigi Galvani jako pierwszy wykazał, że neurony przewodzą prąd. Był to ważny etap na drodze do wypędzenia z mózgu eterycznego ducha.

/ JENS-MAUS.DE / PUBLIC DOMAIN

Emisyjna tomografia pozytonowa (PET)

To metoda, która zapoczątkowała erę neuroobrazowania.

Octlantis, kolonia ośmiornic w zatoce Jervis u południowo-wschodnich wybrzeży Australii. / PETER GODFREY-SMITH

Obca inteligencja

Peter Godfrey-Smith, Tomasz Targański

PETER GODFREY-SMITH: Zaczątki umysłu pojawiły się, zanim życie opuściło morza. Wszystko, co stało się później na lądzie, polegało na udoskonaleniu modelu,…

/ THANANIT / GETTY IMAGES

Gdzie ja jestem?

WIELKIE PYTANIA | Niby wiadomo, że świadomość mieści się w mózgu. Bo przecież nie w jelitach, płucach albo sercu. Ale jednak, kiedy mówię „ja”, towarzyszy temu…

/ ERIC WASSERMANN / PUBLIC DOMAIN

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS)

Najstarszą metodą badania, jak określone funkcje poznawcze powiązane są ze strukturami neuronalnymi, jest obserwacja osób z tzw. lezjami, czyli uszkodzeniami…

/ DOMENA PUBLICZNA

Obrazowanie rezonansem magnetycznym (MRI, fMRI)

Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) rozpoczyna się od umieszczenia badanego w silnym polu magnetycznym.

Festiwal Katowice Kultura Natura 2018

Festiwal Katowice Kultura Natura

Ian Bostridge, lipiec 2014 r. / SIM CANETTY-CLARKE

Dziecięctwo odnalezione

Dorota Kozińska

Czym różni się dziecięctwo od dzieciństwa? Czy to słowo, tyleż sugerujące konotacje biblijne, co epatujące sztuczną wzniosłością, da się pogodzić z przekazem…

Henri Dutilleux, 1993 r. / ULF ANDERSEN / AURIMAGES / AFP / EAST NEWS

Dogodzić uchu

Muzyka Henriego Dutilleux reprezentuje „nowoczesność wsteczną”. W zasadzie dostosowuje się do awangardowych reguł, wyraża jednak tęsknotę za wspaniałością…

Leif Ove Andsnes, kwiecień 2017 r. / GREGOR HOHENBERG

Kraje bez Chopina

Jakub Puchalski

Co jest wyjątkowe w Katowicach? Że zwarty festiwal potrafi prezentować wszystko, co najważniejsze. Wszystkie gatunki. W tym wymierające: recital i koncert…