Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Nie obowiązywał w niej żaden schemat, styl czy selekcja. Spisywane było to, co ważne, a na sąsiednich stronach mogły znaleźć się zapiski dotyczące najróżniejszych spraw. Kristina Sabaliauskaitė sięga po tę formę piśmiennictwa, by opowiedzieć historię rodziny Narwojszów, żyjących w XVII w. w dworku Milkonty na Żmudzi.
Jan Maciej i Elżbieta Narwojsz uciekają z rodzinnego majątku w 1659 r., gdy Kozacy zachwiali fundamentami ich świata. XVII stulecie, wielokulturowe Wilno, potop szwedzki, kontrreformacja – to zdarzenia, które wpływają na portrety bohaterów: ich doświadczenia, postrzeganie rzeczywistości, także tej metafizycznej. Jednak w „Silva rerum”, zgodnie z formułą gatunku, nie znajdziemy zapisów o wojnach czy politycznych refleksji – niczego, co wiązałoby się z ponadjednostkowym doświadczeniem. Nie oznacza to, że Sabaliauskaitė historii unika. Jest ona stale obecna, lecz zawsze przedstawiana przez pryzmat indywidualnego doświadczenia. Najmocniejszym z nich jest śmierć – brutalna, naturalistyczna, ujęta w barokową estetykę rozkładu. To z powodu licznych kontaktów z gnijącymi ciałami Urszula, córka Narwojszów, postanawia zostać świętą. Bohaterowie są więc pokazani jako postaci uwikłane w konsekwencje historycznych zdarzeń, które odciskają na nich bolesne piętno.
Brat Urszuli, Kazimierz, spotka na swojej drodze Jana Kirdeja Bironta, bakalarza filozofii, mistrza retorycznej manipulacji i charyzmatycznego hedonistę, który znacząco wpłynie na losy całej rodziny. Każda z tych postaci – Elżbieta walcząca z żałobą po śmierci najmłodszego dziecka, Jan Maciej budujący dla zrozpaczonej żony domową enklawę, targana wątpliwościami duchowej natury Urszula i Kazimierz, zupełnie niepewny swoich własnych pragnień – zmaga się z losem na swój własny sposób. Nie zawsze skutecznie, ale żarliwie i z pełną wiarą, że dorastanie do życiowych wyborów jest koniecznością.
Kristina Sabaliauskaitė „Silva rerum”, przeł. Izabela Korybut-Daszkiewicz Znak Kraków 2015
