Krajobraz po strajku

Najbardziej oczywista jest porażka Związku Nauczycielstwa Polskiego, na czele z jego prezesem, Sławomirem Broniarzem. Jej skalę pokazała dzisiejsza konferencja prasowa, na której szef ZNP ogłaszał decyzję związku: zawieszenie od soboty akcji strajkowej i gotowość do jej ponownego podjęcia we wrześniu. Niemal wszystko, co mówił dziś przed kamerami Broniarz, było raczej spisem pobożnych życzeń, a nie odzwierciedleniem rzeczywistości.

1.

„Stoimy tutaj silniejsi”; „pokazaliśmy siłę”; „zmusiliśmy rząd do negocjacji” – to najbardziej jaskrawe przykłady mijania się szefa ZNP z brutalnymi faktami. Związek nie wywalczył w zasadzie niczego ponad to, co zadeklarował wcześniej rząd, i co obiecał w porozumieniu z nauczycielską Solidarnością. Nie został też zmuszony do jakichkolwiek poważnych ustępstw, o czym zresztą Sławomir Broniarz mówił niemal każdego dnia toczącego się strajku. Przeciwnie: to obóz władzy zorganizował rzutem na taśmę pokaz siły, proponując tzw. ustawę maturalną (będzie ona – jak zapowiedziała rzeczniczka rządu Beata Mazurek – procedowana mimo zawieszenia strajku). Prawo omijające decydujący głos rad pedagogicznych w klasyfikacji końcowej maturzystów. Dające specjalne prerogatywy dyrektorom, a gdyby ci okazali się niepokorni – samorządom. Prawo niszczące, mające za nic autonomię szkół i nauczycieli, o której tak często lubiła mówić – zanim została taktycznie wycofana do drugiego szeregu – minister edukacji Anna Zalewska. Prawo, którego wprowadzenie nie powinno nikogo specjalnie dziwić, bo doskonale wpisuje się w logikę ponad trzyletnich rządów PiS.

STRAJK NAUCZYCIELI – ZOBACZ SERWIS SPECJALNY >>>

2.

„Ta siła wynika z jedności. Pan, panie premierze, z tą jednością nie wygra i tej siły pan nie pokona” – mówił dzisiaj Broniarz, kilkukrotnie wspominając o poparciu społecznym, jakim miał się cieszyć strajk. Owszem, trudno nie zauważyć manifestacji, które odbyły się w dużych miastach, milionów złotych zebranych na fundusz strajkowy (w bieżącym numerze „TP” publikujemy rozmowę z Marcinem Bruszewskim, współtwórcą platformy edukacyjnej „Zwolnieni z teorii”, który wraz żoną zasilił fundusz kwotą 108 tys. złotych) czy oddolnych akcji poparcia nauczycieli ze strony rodziców. Ale teza, że ten strajk porwał naród, byłaby niedorzecznością – gdyby porwał, Sławomir Broniarz nie ogłaszałby dzisiaj zawieszenia strajku. Sondaże poparcia dla strajkujących pokazywały raczej z biegiem dni tendencję dla nauczycieli niekorzystną. Nie narodziła się żadna zorganizowana siła poparcia ze strony rodziców. „Ze stosunkiem społeczeństwa do edukacji i nauczycieli jest inny, znacznie poważniejszy problem: my od szkoły niewiele oczekujemy. Dziecko »ma być zaopiekowane«, szkoła »nie ma się zbytnio wtrącać w wychowanie«, a w ogóle to »niech będzie święty spokój«. Deklarujemy co prawda od lat w sondażach zaufanie do szkolnictwa, ale jest to ten rodzaj zaufania, który niewiele nas kosztuje. Tymczasem strajk nauczycieli jawi nam się przede wszystkim jako uciążliwość” – mówił kilka tygodni temu w wywiadzie dla „TP” dr hab. Mikołaj Herbst, badacz systemów edukacyjnych. Ta bezlitosna diagnoza wydaje się dzisiaj znacznie bliższa postrajkowej rzeczywistości niż „życzeniowe” stwierdzenia szefa ZNP. Strajk nauczycieli nie przeorał społecznej świadomości choćby w takim stopniu jak ubiegłoroczna okupacja Sejmu przez osoby niepełnosprawne i ich opiekunów. Nauczyciele pozostali nie tylko z wątłym poparciem społeczeństwa, ale też z bagażem nieśmiertelnych stereotypów (choćby grupy zawodowej „niespecjalnie się przepracowującej” czy mającej – jak mówił sam premier – „trochę więcej wolnego czasu”).

3.

Szef ZNP mocno akcentował dziś „ponadfinansowy” charakter zawieszanego właśnie strajku. Mówił o szkodliwości reformy edukacyjnej wprowadzonej przez PiS, a także o jakości oświaty. Tyle że te akcenty – o co trudno mieć zresztą pretensje do związku, który z definicji dba o warunki pracy i płacy nauczycieli – nie wybrzmiały podczas kilkudniowej akcji. Czy strajk stworzył jakąś przestrzeń do debaty o polskiej szkole? Zostajemy z absurdalną, niemającą dziś – zważywszy decyzję ZNP – nawet propagandowego sensu inicjatywą rządowego „okrągłego stołu” na Stadionie Narodowym (komentowaliśmy ją wczoraj szerzej na stronie „TP”), osobnym „prawdziwym okrągłym stołem” zaproponowanym dziś przez ZNP, a także bliżej nieokreślonym „okrągłym stołem” zaproponowanym wcześniej przez prezydenta Dudę. Ot, kolejny przejaw polskiej debaty z groteskowym naddatkiem: do prowadzenia kilku niezależnych od siebie monologów użyto najbardziej sugestywnego z symboli narodowej zgody. Nie wytworzył się też przez te kilkanaście dni choćby zarys tematów, od których należałoby zacząć naprawianie oświaty.

4.

„Nie przerywamy strajku” – zaznaczał dziś prezes Broniarz, zapewniając, że ZNP jest gotowe, by uderzyć ze zdwojoną siłą we wrześniu. Być może jedyny pozytywny element postrajkowego bilansu to sam fakt pierwszego od lat na taką skalę zrywu tej grupy zawodowej. Wielu nauczycieli wyjdzie z tego strajku psychicznie pogruchotanych (otwarte jest pytanie o atmosferę w wielu szkołach: konflikty w samym gronie pedagogicznym, relacje z dyrektorami, wśród których znaleźli się i tacy, którzy wywierali jawny nacisk na swoich pracowników, by się nie buntowali). Inni będą z tego bezprecedensowego zrywu czerpać siłę – zobaczyli, że się da, że można się organizować, skupiać na sobie medialną uwagę. Tylko czy porażka zakończonego właśnie strajku, brak jakiejkolwiek (poza pokazem siły) reakcji obozu władzy na nauczycielskie postulaty pozwoli – jakby chciał prezes Broniarz – na powtórkę zrywu za cztery miesiące?