Jerzy Giedroyc i „Kultura” 1953 – 1960

Kalendarium, cz. II

28.12.2012

Czyta się kilka minut

Dom przy 91 av. de Poissy, na granicy Maisons-Laffitte i Le Mesnil-le-Roi /
Dom przy 91 av. de Poissy, na granicy Maisons-Laffitte i Le Mesnil-le-Roi /

Pierwsza publikacja fragmentów „Dziennika” Witolda Gombrowicza; lipiec – ukazuje się „amerykański” numer „Kultury” (nr 69-70). Giedroyc rozpoczyna wydawanie książek w serii Biblioteka „Kultury”. Pierwsze tytuły: W. Gombrowicz, „Trans-Atlantyk”, „Ślub”; G. Orwell, „Rok 1984”; Cz. Miłosz, „Zniewolony umysł”; J. Burnham, „Bierny opór czy wyzwolenie?”; Cz. Miłosz, „Światło dzienne”; Cz. Straszewicz, „Turyści z bocianich gniazd”.

1953 POLSKA Zmiana nazwy miasta Katowice na Stalinogród. Aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego. Zamknięcie na trzy lata „Tygodnika Powszechnego”. ŚWIAT Śmierć Józefa Stalina, zastępuje go Nikita Chruszczow. Powstanie robotników w Berlinie Wschodnim. Instytut Literacki przenosi się do domu przy 91 av. de Poissy, na granicy Maisons-Laffitte i Le Mesnil-le-Roi. Fundusze uzyskano m.in. ze składek wpłaconych przez czytelników „Kultury”. Od 1954 r. „Kultura” przyznaje nagrody literackie (pierwszym laureatem zostaje Marian Pankowski).

1954 POLSKA Opinie z prasy polskiej: „Ci spod znaku czarnej »Kultury«, zwolennicy rehabilitacji esesmanów, teoretycy niosący światu wojnę” (Jerzy Broszkiewicz w „Przeglądzie Kulturalnym”). Na Zachód ucieka Józef Światło, wiceszef X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Zwolnienie z więzienia Władysława Gomułki. ŚWIAT Test bomby wodorowej w Ameryce. Wysyłka do Polski, z fałszywą okładką i nazwiskiem autora, „Zdobycia władzy” Miłosza. Książkę wysłano jako „Wyzwolenie” Zygmunta Kornagi; wydawcą jest „Stowarzyszenie Budowniczych Polski Ludowej im. Wandy Wasilewskiej, Sekcja Paryż”.

1955 POLSKA Powstaje Układ Warszawski. Pałac Kultury i Nauki w Warszawie otwarty. ŚWIAT Koniec okupacji Austrii przez ZSRR. Giedroyc publikuje referat Chruszczowa „O kulcie jednostki i jego następstwach”. Uważa, że należy wykorzystać okazję otwarcia, którą przyniosły wydarzenia Października 1956 roku w Polsce. Jest w swojej opinii odosobniony. Ukazuje się setny numer „Kultury”.

1956 POLSKA Poprzedzone strajkami kolejarzy walki uliczne z milicją w Poznaniu. VIII Plenum KC PZPR. Władysław Gomułka na czele PZPR. ŚWIAT Interwencja wojsk sowieckich na Węgrzech. W Kulturze ukazuje się rozmowa Jerzego Giedroycia ze Stefanem Kisielewskim, dotycząca m.in. ostatnich wydarzeń w kraju. Coraz więcej autorów z Polski publikuje w „Kulturze”. Do Maisons-Laffitte przyjeżdża grupa młodzieży skupionej wokół warszawskiego STS-u (m.in. Jarosław Abramow-Newerly, Andrzej Drawicz, Andrzej Jarecki, Agnieszka Osiecka). Dostarczają Giedroyciowi maszynopis „Cmentarzy” Marka Hłaski. „Kultura” wysyła do Polski, drukowany na papierze biblijnym tekst Giedroycia pt. „Do krajowych czytelników »Kultury«”, zawierający ocenę sytuacji, wynikającej z odwrotu od polityki „październikowej”,

1957 POLSKA Ukazują się m.in. „Trans-Atlantyk” i „Ślub” Gombrowicza. Zamknięcie pisma „Po prostu”. Odwrót od Października. ŚWIAT Podpisanie traktatów rzymskich, które ustanawiają powstanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. ZSRR wysyła pierwszą sondę kosmiczną o nazwie „Sputnik 1”. Marek Hłasko mieszka w Maisons-Laffitte.

1958 POLSKAanna Szarzyńska-Rewska, oskarżona o kolportaż „Kultury”, skazana na trzy lata więzienia. Wraca do kraju Melchior Wańkowicz. ŚWIAT Stracono Imre Nagya, premiera Węgier w czasie powstania 1956 roku. We Francji powstaje V Republika. W „Kulturze” (nr 145) ukazuje się Miłosza „List do polskich komunistów”. Publikacje książkowe: Borys Pasternak, „Doktor Żywago” (przekład Jerzego Stempowskiego); Cz. Miłosz, „Rodzinna Europa”.

1959 POLSKA Ministerstwo Handlu Wewnętrznego ogłasza poniedziałek „dniem bezmięsnym”. ŚWIAT Fidel Castro przejmuje władzę na Kubie, Chiny wkraczają do Tybetu. Jesienią Miłosz opuszcza Francję i przenosi się do USA, gdzie wkrótce obejmie katedrę w University of California (Berkeley). Ukazuje się pierwszy numer „Kultury” w języku rosyjskim. Publikacje książkowe, m.in. G. Herling-Grudziński, „Skrzydła ołtarza”; J. Czapski, „Oko”; W. Gombrowicz, „Pornografia”; Leo Lipski, „Piotruś”; Aldous Huxley, „Nowy wspaniały świat poprawiony”.

1960 POLSKA W Nowej Hucie trwają walki o krzyż. ŚWIAT Myśliwce ZSRR zestrzeliwują amerykański samolot szpiegowski U2. Pilot trafia do niewoli.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Felietonista „Tygodnika Powszechnego”, pracuje w Instytucie Literackim w Paryżu.

Artykuł pochodzi z numeru TP 01/2013

Artykuł pochodzi z dodatku „Kultura Paryska