Jerzy Giedroyc i „Kultura” 1906 – 1952

1906 POLSKA W Krakowie powstają dwa kluby piłkarskie – Cracovia i Wisła. ŚWIAT Rehabilitacja Alfreda Dreyfusa, skazanego we Francji za szpiegostwo na rzecz Niemiec. Rodzi się Leonid Breżniew. Powstaje firma Rolls-Royce. Powstaje Instytut Literacki w Rzymie przy 2. Korpusie Polskim. 28 września 1946 gen. Władysław Anders wydaje rozkaz o organizacji Instytutu Literackiego. Wśród współpracowników m.in. Gustaw Herling-Grudziński, Zofia i Zygmunt Hertzowie. 4 października gen. Władysław Anders mianuje Jerzego Giedroycia kierownikiem Instytutu Literackiego.

1946 POLSKA Referendum 3 x tak, pogrom kielecki, nacjonalizacja przemysłu, rozpoczęto wysiedlanie Niemców z terytorium Polski. ŚWIAT Wyroki w Procesie Norymberskim. Winston Churchill: „opuściła się »żelazna kurtyna« w poprzek kontynentu”. Czerwiec – w Rzymie ukazuje się pierwszy numer pisma „Kultura”. Październik – w wyniku ewakuacji wojska z Włoch Instytut Literacki przenosi się do Maisons-Laffitte nieopodal Paryża. Pierwsza siedziba „Kultury” to magazyn biura Józefa Czapskiego przy 1 av. Corneille (nazywany „domem na Korneju”); od podwójnego numeru (2-3) aż do końca pismo będzie się ukazywać we Francji.

1947 POLSKA Prezydentem zostaje Bolesław Bierut, rozpoczyna się akcja „Wisła”, przywódca PSL Stanisław Mikołajczyk ucieka z kraju. ŚWIAT Początek „zimnej wojny”. Rozpad Imperium Brytyjskiego, Indie i Pakistan uzyskują niepodległość. Powstaje CIA. W „Kulturze” (nr 13) reportaż Aleksandra Janty-Połczyńskiego pt. „Wracam z Polski”. Budzi emocje na emigracji, wywołuje ataki na „Kulturę”. Andrzej Bobkowski wyjeżdża do Gwatemali.

1948 POLSKA Powstaje Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. We Wrocławiu – Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju. Rozstrzelano rtm. Witolda Pileckiego. ŚWIAT Powstaje państwo Izrael. Kongres USA uchwala plan Marshalla, a ONZ – Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Publikacje książkowe, m.in. Józef Czapski, „Na nieludzkiej ziemi”; Stanisław Gryziewicz, „Środki polityki gospodarczej”; Melchior Wańkowicz, „Klub Trzeciego Miejsca”; Artur Koestler, „Ciemność w południe”, „Kultura” 1949, nr 16/17, s. 9–165; A. Janta, „Wracam z Polski”, Paryż 1949 (całość).

1949 POLSKA Odbywa się zjazd Związku Literatów Polskich w Szczecinie, na którym sformułowano postulaty realizmu socjalistycznego w literaturze. ŚWIAT Powstają RWPG i NATO, a także NRD i RFN, Mao Zedong proklamuje powstanie ChRL. Juliusz Mieroszewski zostaje londyńskim korespondentem „Kultury”. Konstanty A. Jeleński podejmuje stałą współpracę z „Kulturą”.

1950 POLSKA Opinie z prasy polskiej o „Kulturze”: „Emigrancko-białogwardyjska zgnilizna, faszystowsko--katolicka »Kultura«” (Józef Cyrankiewicz w „Trybunie Ludu”); „Polscy zdrajcy emigracyjni w osobach pp. Czapskiego i Giedroycia” (Marian Podkowiński w „Nowej Kulturze”). Miesięcznik zostaje pozbawiony prawa rozpowszechniania w Polsce. Rozpoczęto produkcję warszawy, pierwszego samochodu osobowego na licencji radzieckiej. ŚWIAT Francuski minister spraw zagranicznych ogłasza „Deklarację Schumana”, która dała podwaliny pod przyszłą Unię Europejską. Rozpoczyna się wojna koreańska. Czesław Miłosz decyduje się pozostać na emigracji. Z ambasady polskiej w Paryżu (w której pełni funkcję sekretarza) przyjeżdża do Maisons-Laffitte i przez prawie rok mieszka w domu „Kultury”, gdzie pisze m.in. „Zniewolony umysł”; maj – w „Kulturze” (nr 43) ukazuje się artykuł Miłosza „Nie”, w którym wyjaśnia motywy pozostania na Zachodzie. Do zespołu pisma dołącza brat Giedroycia, Henryk. Berlińskim korespondentem „Kultury” zostaje Jerzy Prądzyński.

1951 POLSKA Aresztowanie Władysława Gomułki. ŚWIAT Radio Wolna Europa rozpoczyna nadawanie programu do krajów Europy Wschodniej. W „Kulturze” (nr 61) ukazuje się list ks. Józefa Majewskiego, rozpoczynający dyskusję o wschodniej granicy Polski, konieczności jej zaakceptowania oraz unormowania stosunków z Ukrainą, Litwą i Białorusią. Pierwszy tzw. krajowy numer „Kultury” – do lipca 1953 r. ukaże się pięć wydań, zawierających syntetyczne opracowania na temat sytuacji w Polsce.

1952 POLSKA Uchwalenie Konstytucji PRL. ŚWIAT Królową Wielkiej Brytanii zostaje Elżbieta II.