Hollywood z tektury

W nowym filmie Cronenberga „fabryka snów” staje się fabryką koszmarów.

02.11.2014

Czyta się kilka minut

Czego może szukać w Hollywood dziewczyna pokryta pooparzeniowymi bliznami? To pierwszy znak, że jesteśmy w kręgu obsesji Davida Cronenberga, którego wiele wcześniejszych filmów („eXistenZ”, „Crash”, „Mucha”) badało granice ludzkiego ciała oraz naszego bycia w ciele. Tym razem oszpecona skóra bohaterki stanowi krzyczący rewers dla tych wszystkich gładkich, naciągniętych skór, pozbawionych wieku i historii, które bohaterka „Map gwiazd” spotyka na swojej drodze.

Kiedy grana przez Mię Wasikowską nastoletnia Agatha przybywa do Los Angeles, szybko orientujemy się, że bynajmniej nie o karierę tu chodzi, ale o załatwienie mrocznych spraw z przeszłości. Cronenberg celowo skleja swój film o upadłym Hollywood z wytartych klisz. Nową pracodawczynią Agathy jest starzejąca się gwiazda Havana Segrand, gotowa na wszystko, by zdobyć rolę w remake’u filmu, w którym przed laty zagrała jej matka. Pięćdziesięciotrzyletnia Julianne Moore brawurowo wygrywa tę desperację – kto jak kto, ale ta wybitna aktorka, obdarzona cudownie żywą twarzą, doskonale zna ograniczenia, którym podlegają w Hollywood starzejące się gwiazdy płci żeńskiej. Havana uosabia także inne neurozy dręczące mieszkańców hollywoodzkiego parnasu: życie w cieniu sławnych rodziców, zamiecione pod dywan traumy z dzieciństwa, które w odpowiednim momencie kariery można dobrze sprzedać, a wreszcie – uzależnienie od różnej maści szarlatanów mieniących się trenerami rozwoju osobistego. Kimś takim jest w filmie postać odtwarzana przez Johna Cusacka. Doktor Stafford Weiss zdążył zbić fortunę na sesjach psychoterapeutycznych, poradnikach typu „Jak żyć?” i telewizyjnych występach, choć własne demony zdaje się bagatelizować. Jego trzynastoletni syn, będący gwiazdą filmów dla dzieci, dopiero co zakończył detoks, a to niejedyna wstydliwa tajemnica, którą rodzina Weissów skrzętnie ukrywa przed tabloidami.

Tytuł „Mapy gwiazd” wskazuje, że Cronenbergowi chodzi o coś więcej niż satyrę na amerykański przemysł filmowy. Ukrytymi bohaterami filmu są bowiem także anonimowe tłumy turystów zwiedzające Los Angeles wedle planów, na których zaznaczono rezydencje sławnych ludzi. To oni nieświadomie nakręcają całą machinę. To im reżyser pokazuje język, kiedy filmuje stękającą na sedesie aktorkę, kiedy rozmazuje makijaż na jej perfekcyjnej zazwyczaj twarzy, kiedy ośmiesza nie tylko powierzchowny styl życia, ale i celebrycką pseudoduchowość (od pielgrzymek do Dalajlamy po fascynację scjentologią). Nad wszystkim zaś unosi się słynny napis „Hollywood”, który wygląda jak makieta z tektury.

Cronenberg rozwija przed nami własną „mapę gwiazd”, która pełna jest rozmaitych tropów. Aspirującego aktora i scenarzystę dorabiającego w Hollywood jako taksówkarz odtwarza bożyszcze nastolatek Robert Pattinson, któremu już w „Cosmopolis” kanadyjski reżyser dał szansę bycia kimś więcej niż przystojnym wampirem. Carrie Fisher, czyli pamiętna księżniczka Leia z „Gwiezdnych wojen”, gra w „Mapach…” samą siebie, a jej traumatyczna biografia (jest córką hollywoodzkiej gwiazdy Debbie Reynolds i piosenkarza Eddiego Fishera) znalazła odbicie w historii Havany Segrand. Sam reżyser przyznaje się w wywiadach do inspiracji „Bulwarem Zachodzącego Słońca”, czarnym kryminałem Billy’ego Wildera, który już 60 lat temu wybornie skarykaturował mieszkańców „fabryki snów” z ich uzależnieniem od sławy i panicznym lękiem przed zmarszczkami.

Cronenberg ucieka przed banalnym przerysowaniem w kierunku makabreski, wypełnionej krwią, ogniem pożarów i niekontrolowaną przemocą. Bohaterów co i raz nawiedzają duchy zmarłych, przypominając o skrywanych urazach, o ciemnej podszewce życia. W tych wizjach można dopatrzeć się nawet swoistego realizmu, biorąc pod uwagę ilość psychotropów i innych substancji pochłanianych przez bohaterów filmu, nie tylko tych dorosłych. Najbardziej gorzka ironia przebija jednak z kazirodczego wątku Agathy i jej brata. Punktowana niczym refrenem fragmentami miłosnego poematu „Wolność” Paula Éluarda, stanowi przewrotny kontrapunkt dla wszechobecnego zepsucia i makabry. Kazirodztwo jako tęsknota za niewinnością? Tego by nawet profesor Hartman nie wymyślił.


„MAPY GWIAZD” („Maps of the Stars”) – reż. David Cronenberg, scen. Bruce Wagner, zdj. Peter Suschitzky, muz. Howard Shore, wyst. Julianne Moore, Mia Wasikowska, John Cusack i inni. Prod. USA 2014. W kinach od 7 listopada.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Krytyczka filmowa „Tygodnika Powszechnego”. Pisuje także do magazynów „EKRANy” i „Kino”, jest felietonistką magazynu psychologicznego „Charaktery”. Współautorka takich publikacji, jak „Panorama kina najnowszego”, „Szukając von Triera”, „Encyklopedia kina”, „… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 45/2014