GG: jądro ciemności

05.10.2015

Czyta się kilka minut

Od początku tzw. Generalne Gubernatorstwo – okupowany przez Niemcy obszar Polski centralnej, który po polskiej klęsce w kampanii wrześniowej 1939 r. pozostał po „odjęciu” ziem wcielonych do III Rzeszy i tych okupowanych przez Związek Sowiecki – tworzone było na wzór „państwa w państwie”. Z terenów tych Niemcy postanowili utworzyć osobną jednostkę administracyjną: GG posiadało więc gubernatora (był nim Hans Frank), „rząd” i administrację. Jednocześnie GG nie miało nic wspólnego z państwem, a rządził nim przerażający terror, kierowany przez bezkarnych (i totalnie skorumpowanych) lokalnych „małych führerów”.

Dlatego brytyjski historyk Martin Winstone – autor nowej, wydanej właśnie po polsku monografii o Generalnym Gubernatorstwie – proponuje spojrzeć na nie raczej jak na kolonię skrzyżowaną z „laboratorium rasowym” nazistów. W taki sposób podbite polskie ziemie postrzegał również Frank, który – rezydując na Wawelu niczym samozwańczy król – czas dzielił między przemówienia, walkę z nachodzącymi na siebie kompetencjami podległych mu urzędów, planowanie represji i wystawne rauty...

Wprawdzie o historii niemieckiej okupacji napisano już wiele, ale książka Winstone’a czymś się jednak wyróżnia. Pisząc dla zachodnich odbiorców, historyk przedstawia dzieje GG przede wszystkim jako obszar wyróżniający się skalą zbrodni na tle całej okupowanej przez III Rzeszę Europy (w tym ziem polskich wcielonych do Reichu). Fakty te warto przypominać i stawiać we właściwym kontekście, bo choć w powszechnej wyobraźni to KL Auschwitz jest symbolem Holokaustu, obóz ten nie leżał na ziemiach podległych Frankowi (Oświęcim został anektowany do Rzeszy).

Tymczasem to na terenie GG Niemcy dokonali akcji Reinhardt, w ciągu 18 miesięcy zabijając 1,7 mln istnień ludzkich, polskich Żydów – w Bełżcu, Sobiborze i Treblince oraz w egzekucjach. Nie bez powodu Winstone nazywa GG „mrocznym sercem Europy Hitlera”. Być może trąci to patosem, ale dobitnie wskazuje na pryzmat, przez który należy postrzegać losy Polaków i Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. ©

Martin Winstone, GENERALNE GUBERNATORSTWO. MROCZNE SERCE EUROPY HITLERA, Rebis, Poznań 2015

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 41/2015