Ewangelia przed doktryną

Kuria już nigdy nie będzie taka jak teraz – powiedział kard. Rodríguez Maradiaga, komentując papieską konstytucję, która ma reformować kurię rzymską.

26.04.2019

Czyta się kilka minut

Papież Franciszek składa życzenia świątecznek członkom Kurii Rzymskiej w Clementine Hall w Watykanie, 21 grudnia 2017 r. /  / AFP PHOTO / OSSERVATORE ROMANO / EAST NEWS
Papież Franciszek składa życzenia świątecznek członkom Kurii Rzymskiej w Clementine Hall w Watykanie, 21 grudnia 2017 r. / / AFP PHOTO / OSSERVATORE ROMANO / EAST NEWS

Dokument jest „niemal gotowy”, o czym słyszymy od miesięcy, ale tym razem rzeczywiście chwila jego publikacji wydaje się bliska (mówi się o uroczystości Piotra i Pawła pod koniec czerwca). Opracowany przez papieską radę kardynałów (kiedyś zwaną K9, ale po odejściu trzech członków, w tym dwóch w niesławie, przemienioną w Radę K6), skonsultowany przez ekspertów od eklezjologii i prawa kanonicznego, został przesłany konferencjom episkopatów do zaopiniowania. W ten sposób trafił też do mediów – jego obszerne streszczenie opublikował w ostatnich dniach hiszpański tygodnik „Vida Nueva”. Ta sama gazeta uzyskała komentarz od dwóch członków papieskiej rady – kardynałów Maradiagi i Graciasa – zatem jej informacje można uznać za bardzo wiarygodne.

Reforma kurii, zapowiadana przez papieża Franciszka zaraz po konklawe (a wydaje się, że jej przeprowadzenie było najważniejszym „zleceniem”, jakie kolegium kardynałów przekazało nowemu papieżowi), to coś więcej niż odchudzanie urzędów, szukanie oszczędności i poprawa organizacji pracy. Struktura nowej rzymskiej kurii ma wskazywać na najważniejsze zadania Kościoła. Doktryna ustępuje miejsca ewangelizacji i dziełom miłosierdzia. Tak przynajmniej można zinterpretować decyzję, by stworzyć dwie nowe dykasterie, które mogą zepchnąć potężną Kongregację Nauki Wiary (przed Soborem Watykańskim II zwaną Świętym Oficjum, a jeszcze wcześniej – od XVI do XX wieku – Świętą Inkwizycją) na trzecie miejsce.

Na pierwsze wysunie się dykasteria ds. ewangelizacji, która powstanie z połączenia dotychczasowych dwóch instytucji: Kongregacji Ewangelizacji Narodów i Krzewienia Wiary (powołanej przez Jana Pawła II) oraz Papieskiej Rady ds. Promocji Nowej Ewangelizacji (utworzonej przez Benedykta XVI). Zresztą omawiany projekt apostolskiej konstytucji zaczyna się właśnie od słów „Praedicate Evangelium” (Głoście Ewangelię), co zgodnie z watykańską tradycją sugeruje, że taki będzie zarówno tytuł dokumentu, jak i jego najważniejsze przesłanie.

Miłosierdzie i świeccy

Drugą, po głoszeniu Ewangelii, misją Kościoła są „dzieła miłosierdzia” i tak ma się nazywać kolejna nowa dykasteria, przejmująca dotychczasowe zadania od urzędu papieskiego jałmużnika, którym aktualnie jest kard. Konrad Krajewski. Można spekulować, czy stanie on na jej czele, czy też funkcja prefekta zostanie przekazana innej osobie – całkiem możliwe, że świeckiej. Zwiększenie roli laikatu w kurii rzymskiej papież Franciszek zapowiadał od dawna. Jak na razie jest tylko jeden świecki prefekt – Paolo Ruffini, szefujący dykasterii ds. komunikacji, ale skoro nowe, planowane urzędy również nazywane są dykasteriami, a nie kongregacjami, świeckich przełożonych może być więcej (przypomnijmy, że tylko na czele kongregacji musi stać kardynał, dykasterią kierować może duchowny niższej rangi lub osoba bez święceń).

Połączone w jeden urząd mają też zostać Papieska Rada Kultury i Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej, a w struktury kurii włączona zostanie również Papieska Rada ds. Ochrony Nieletnich, co w zamiarach ma zwiększyć jej skuteczność, a na pewno pozbawi ją niezależności.

W nową reformę wpisują się decyzje podjęte już wcześniej – porządkujące finanse kurii (rozdzielenie zadań Instytutu Dzieł Religijnych i Administracji Patrymonium Stolicy Apostolskiej, a także uczynienie z tej drugiej instytucji „watykańskiego banku”, który ma gromadzić fundusze na działalność charytatywną Kościoła), ustanawiające trzy nowe dykasterie (świeckich, rodziny i życia; promocji integralnego rozwoju człowieka; komunikacji) czy też dodatkową, trzecią sekcję Sekretariatu Stanu.

Rozrośnięta i zbiurokratyzowana struktura kurii rzymskiej wymaga gruntownej zmiany. Poprzednia reforma, przeprowadzona 30 lat temu przez Jana Pawła II, poprawiła organizację pracy urzędu, ale dała mu też zbyt dużą autonomię, co sprzyjało pojawieniu się różnego rodzaju patologii (korupcja, kumoterstwo, uleganie grupom nacisku). Kuria już za Benedykta uważana była za „kulę u nogi”, bo jej czołowi przedstawiciele mieli wiele możliwości, aby storpedować, a przynajmniej wyhamować jakiekolwiek pomysły papieża. Teraz jej działalność ma zostać przekierowana na nowe tory – z organu centralnego, wydającego decyzje, zmienić się ma w urząd służebny, pomagający w wykonywaniu pracy biskupowi Rzymu i episkopatom krajowym.

Trudno natomiast przypuszczać, że Franciszkowa reforma przyniesie oszczędności (a przynajmniej nie szybko), co miało być jednym z ważnych powodów likwidacji urzędów czy łączenia struktur. Prawdopodobnie, jak w przypadku wspomnianych już, nowo utworzonych dykasterii, które też powstały w wyniku fuzji, nie dojdzie do zwolnień pracowników. Wszystkim zatrudnionym pozwoli się doczekać emerytury, co jest postępowaniem szlachetnym, ale wprowadza chaos, bo wiąże się z powielaniem kompetencji, pozorowaniem aktywności, szukaniem na siłę zajęć i poczuciem bezsensu wykonywanej pracy. A to na pewno nie przysparza sympatii Franciszkowym reformom wśród najbardziej nimi zainteresowanych. 

 

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Dziennikarz „Tygodnika Powszechnego”, akredytowany przy Sala Stampa Stolicy Apostolskiej. Absolwent teatrologii UJ, studiował też historię i kulturę Włoch w ramach stypendium  konsorcjum ICoN, zrzeszającego największe włoskie uniwersytety. Autor i… więcej