Dziesięć zasad

Czy jest jakiś dobry sposób uprawiania turystyki? Wszystko zależy od humoru: czasem jestem przekonany, że nie istnieje tylko jeden sposób, a czasem pewien jestem, że żaden nie istnieje.

16.08.2011

Czyta się kilka minut

Targ z pamiątkami przy piramidach w Gizie / fot. Mateusz Torbus /
Targ z pamiątkami przy piramidach w Gizie / fot. Mateusz Torbus /

Po cóż jeździć? Prawdziwa turystyka, wyobrażają sobie autorzy książek turystyce poświęconych, to jeżdżenie w miejsca zupełnie (lub prawie) innym nieznane, najlepiej powoli, pociągiem, bo samolot niszczy sens podróży, i w pełnym poszanowaniu tożsamości Innego. Ale - zastrzegają z drugiej strony - jednak nie tak jak te poczciwiny z plecakami, myślące, że rozumieją całą głębię sprawy, ale przecież na świat ślepe jak krety.

By uprawiać turystykę, pozostaje ukuć zasadę pierwszą: jeśli jeździć, to nie wierzyć na słowo temu, co inni piszą. Trzeba zobaczyć na własne oczy i przemyśleć sobie na stronie. Samolot jest fe, piszą? Jest, być może, ale bez samolotu nie wyobrażam już sobie życia. Plecak kogoś śmieszy? To niech pojedzie w góry z walizką. Hotel to wyzysk i nieuczciwość (bo przecież go posiada miejscowy - albo jeszcze gorzej, zagraniczny - bogacz, i pracownikom płaci marne grosze)? To gdzie spać, jeśli jest tylko ten hotel? Więc pierwsza, naczelna zasada brzmi: nie dowierzać. W końcu po to jeżdżę, żeby samemu zobaczyć, spróbować zrozumieć albo wypocząć po prostu. Na nic mi prawdy nie moje.

Druga zasada (ale tylko dla mnie dobra): jeździć samemu, nigdy w grupie. A jeśli nie w pojedynkę, to tylko z kimś, kogo się sprawdziło w podróży, albo w życiu, na jedno wychodzi. Natrętne gadanie, zmącenie ciszy, kiedy nie trzeba, to jest najgorsze, co się może zdarzyć; albo konflikt interesów: jedno gna w góry, drugie do muzeum. Podróż idealna, kiedy najbardziej jestem otwarty, to podróż w ciszy; ale często trzeba kogoś do pomocy, żeby otworzyć gębę, kiedy cisza trwa już zbyt długo.

Zasada trzecia - jeździć wszędzie. Tam, gdzie odradzają (zwykle niesłusznie), i tam, gdzie radzą. To znów zasada prywatna, ale może się komuś jeszcze przyda? Właściwie, muszę powiedzieć, lubię bardzo Słowację, śmiertelnie przecież nudną. I jednak Włochy mnie nadal bawią - choć takie, czytałem niedawno, przereklamowane; szczególnie te wszystkie Florencje, Wenecje. To są targowiska próżności w pięknych ramach. Dziwaczne zestawienie, które mi bardzo odpowiada.

Przygotowania bywają pomocne, ale nie zawsze są absolutnie konieczne - czwarta (miękka) zasada. Nie tak dawno temu zrozumiałem gdzieś za granicą, że nie poczyniłem żadnych, nawet najmniejszych przygotowań; bilet na samolot kupiłem w ostatniej chwili. Tak zrzuciłem z siebie skorupę komuny. Nareszcie pojechałem jak tamci ludzie, którym kiedyś zazdrościłem, pochodzący z lepszego świata. Na wariata. Więc czwarta zasada mówi: nie ma żadnych zasad niezłomnych, stałych. Jeżdżenie na ślepo bywa równie dobre jak jeżdżenie obrytego inteligenta (zastrzegającego się przy tym, że spoza wiedzy dostrzega życie).

Piąta zasada, też moja własna: trzymam się z dala od hoteli przeznaczonych dla grup. Nie trzeba tego tłumaczyć: ludzie tam spotkani będą ludźmi stąd, jedzenie tam podawane to będzie jedzenie nasze, tylko gorsze. Więc po co? Zwykle znajduję mieszkanie, pokój do wynajęcia, czasem hotel. Wolę mieszkania: są (na przykład w krajach poradzieckich) w miejscach, cóż, normalnych, na blokowiskach, w starych kamienicach; często się okazuje, że właściciel mieszka tuż, tuż, albo wręcz nie zamierza się wynosić, choć mieszkanie wynajęte. To mi pasuje. Pogadać można, pokłócić się, zobaczyć, jak z bliska taki kraj wygląda. A przy tym, niech to zostanie powiedziane jasno - nie jestem wrogiem klimatyzacji, wygody, nie szukam namiotu za wszelką cenę (namiotu raczej nie lubię), ani najtańszego-i-jedynego-prawdziwego-hotelu-w-mieście, jak go opisze nadęty przewodnik.

Szósta zasada brzmi, żeby jeździć tylko dla siebie. A to znaczy: nieważne obniżki cen do jakiegoś Dubaju, skoro Dubaj wydaje się nieinteresujący; nieważne last minute na wakacje all inclusive, skoro dostaję od takiego wypoczywania wysypki, i chcę z nich uciekać, zanim się zaczną. Słowo "okazja" czyni złodzieja, ale złodziej jest z góry w sieci złapany; bo to są sieci sprzedaży. Więc jeżdżę, jak chcę, kiedy chcę, z kim chcę. (Ale jeśli komuś pasuje inaczej, to bardzo proszę, doskonale rozumiem).

Siódme: właściwie warto jeździć tylko poza sezonem. Bo na całym świecie są ludzie, nie tylko tamtejsi, ale i nasi. Turyści. (Tacy jak my, trzeba to jasno powiedzieć, nieważne, jak wysokie mamy o sobie mniemanie). Wolę nie widywać ich w masie, więc oddaję pola, proszę, bierzcie, co wasze. Ja się wybiorę kiedy indziej, kiedy za zimno dla was, kiedy pada, kiedy nie macie wakacji. To jest trochę jak wagarowanie. Czyli najmilsza rzecz na świecie.

Ósma niepisana zasada mówi, żeby jeść to, co jedzą miejscowi. (Tę zasadę najbardziej ze wszystkich lubię, bo jest zdecydowanie pozytywna, rozszerzająca, a nie przykrawająca świat). Więc przeklęte niech będą bary szybkiej obsługi, ogólnoświatowe firmy serwujące wiecznie to samo; lepiej zapomnieć o restauracjach (w Afryce czy Azji), gdzie się podaje europejskie dania. Jadam wszędzie, to moje credo; z kierowcami, z chłopami, z drwalami, z pijakami - to nie są wymyślone sytuacje, one się zdarzyły naprawdę. Gadam na migi, obsługują mnie dzieci w wieku przedszkolnym, bywa niezbyt czysto (choć za czystością przepadam). Są dwa plusy: takie stołowanie daje jakieś pojęcie o miejscu, no i nigdy się nie strułem. Czego i wam życzę.

Zasada dziewiąta: najlepiej jest podróżować tak, jakby się na chwilę tylko wyszło z domu, bez napięcia. Do tego przydatne jest poczucie zadomowienia w miejscu, które jest celem podróży; a więc im dłuższa podróż, tym lepsza. (Ale to zwykle marzenie ściętej głowy).

Dziesiąta zasada, której można się od samego początku domyślać: z niektórych powyższych reguł można (trzeba) czasem zrezygnować. A bywa i tak, że inne zasady, wymyślone ad hoc, uzupełnią te wyżej wymienione.

Wojciech Nowicki jest pisarzem, eseistą i recenzentem kulinarnym, stałym współpracownikiem "Tygodnika Powszechnego". Złożona z publikowanych w "Tygodniku" tekstów książka "Dno oka" została w tym roku nominowana do nagrody Nike.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Pisarz, publicysta, krytyk kulinarny i kurator wystaw fotograficznych. Stale współpracuje z „Tygodnikiem Powszechnym”. Jego teksty z lat 2008-2010 publikowane w „Tygodniku Powszechnym” zostały wydane w zbiorze „Dno oka” (2010, finał nagrody Nike). Opublikował… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 34/2011